Thúc đẩy liên kết mô hình tôm lúa: Doanh nghiệp ngại đầu tư vì thiếu quy hoạch, hạ tầng thủy lợi

Ngày 30/3, Hội Thủy sản Việt Nam phối hợp cùng Sở NNPTNT tỉnh Bạc Liêu và các đơn vị liên quan tổ chức hội thảo Thúc đẩy mô hình tôm lúa và liên kết doanh nghiệp tại ĐBSCL.

ĐBSCL với lợi thế điều kiện tự nhiên thuận lợi để phát triển mô hình tôm lúa (một vụ tôm và một vụ lúa) nên được người dân áp dụng rộng rãi. Mô hình đã giúp nông dân thu về lợi nhuận từ 60-70 triệu đồng/ha/năm.

Các đại biểu thảo luận tại hội thảo Thúc đẩy mô hình tôm lúa và liên kết doanh nghiệp tại ĐBSCL. Ảnh: CL.

Hội thảo lần này hướng đến việc chia sẻ những kết quả, bài học kinh nghiệm và lấy ý kiến tham vấn từ các đại biểu để đóng góp, hỗ trợ chính sách tại vùng ĐBSCL nhằm mục tiêu thúc đẩy các mô hình tôm lúa bền vững. Từ đó, hỗ trợ xây dựng các liên kết giữa doanh nghiệp và hợp tác xã nhằm thực hiện các tiêu chuẩn phù hợp đáp ứng yêu cầu thị trường.

Theo Tổng cục Thủy sản, năm 2022, diện tích nuôi tôm - lúa ước đạt gần 190.000ha chủ yếu tập trung tại các tỉnh như: Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang... với sản lượng đạt khoảng 120.000 tấn tôm thương phẩm. Bên cạnh thuận lợi, mô hình tôm - lúa cũng đang gặp nhiều khó khăn như thiếu hệ thống thủy lợi, kỹ thuật canh tác chưa tối ưu, chưa xây dựng được thương hiệu, chưa phát triển được thị trường tiêu thụ ổn định... 

Ngoài ra, nguồn con giống chưa chủ động phải nhập từ nơi khác về; việc kiểm soát chất lượng con giống còn hạn chế nên vẫn còn một lượng lớn giống trôi nổi chưa được kiểm soát.

Theo ông Trịnh Văn Tiến, Viện Kinh tế và quy hoạch thủy sản, kết quả tham vấn một số doanh nghiệp chế biến xuất khẩu tôm gần đây cho thấy, hầu hết đều quan tâm đến sản phẩm tôm hữu cơ, sinh thái được chứng nhận do nhu cầu tốt tại các thị trường nhập khẩu. 

Tuy nhiên, doanh nghiệp chưa chuẩn bị gì cho việc xây dựng vùng nguyên liệu tôm lúa do quan ngại hoặc chưa sẵn sàng tham gia đầu tư vào mô hình này bởi 2 lý do: Các tỉnh chưa quy hoạch vùng sản xuất tôm lúa và chưa đầu tư cơ sở hạ tầng, nhất là hạ tầng thủy lợi cho vùng sản xuất tôm lúa.

Tại hội thảo, các đại biểu đều nhìn nhận sản xuất tôm lúa là hướng phát triển bền vững ở ĐBSCL. Các sáng kiến về sản xuất tôm lúa của vùng trong thời gian qua cho thấy hiệu quả mô hình đã được kiểm chứng và thừa nhận trong thực tế. Tuy nhiên, khả năng nhân rộng mô hình phụ thuộc trước hết vào phương án phát triển lúa tôm và kế hoạch đầu tư công của các địa phương trong thời gian tới, sự tham gia của doanh nghiệp với vai trò đầu tàu dẫn dắt chuỗi cung ứng tôm lúa.

Các chuyên gia cũng khuyến cáo hộ nuôi nên phát triển mô hình tôm lúa theo hướng thích ứng với biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn; ứng dụng khoa học công nghệ để tăng năng suất, hiệu quả; xây dựng thương hiệu tôm – lúa ở ĐBSCL.

Ông Trần Công Khôi – Phó Vụ trưởng Vụ Nuôi trồng thủy sản, thông tin: Định hướng đến giai đoạn 2025-2030, chúng ta có khoảng 300.000ha nuôi tôm lúa. Như vậy, để đạt được mục tiêu này thì ngoài con giống thì người dân cần có kỹ thuật tốt và mô hình liên kết hiệu quả. "Vấn đề quan trọng là bán cho ai và bán ở đâu. Việc chúng ta cần làm là liên kết, xây dựng dự án liên kết chuỗi trong mô hình tôm lúa. Chúng tôi sẽ tổng hợp các mô hình liên kết ở khu vực và nhân ra diện rộng để người dân áp dụng", ông Khôi nhấn mạnh.

Cũng theo ông Khôi, các địa phương cần chú trọng công tác kế hoạch và thực hiện, quản lý, giám sát đảm bảo đúng định hướng phát triển trọng tâm của vùng; xây dựng hạ tầng thủy lợi kịp thời đáp ứng nhu cầu nước phục vụ cho vùng phát triển mô hình. Bên cạnh đó, tổ chức sản xuất đảm bảo phát triển bền vững hài hòa lợi ích của các lĩnh vực, các ngành trong nền kinh tế.