Nghị quyết mới cho TP.HCM – bài cuối: Chìa khoá mới cho thành phố

Các giải pháp không xin tiền mà xin cơ chế đột phá

Theo TS Nguyễn Thị Thiện Trí, Trường ĐH Luật TP.HCM, dự thảo nghị quyết mới là sự tổng kết của ba loại cơ chế. Một là những cơ chế, chính sách đặc thù so với pháp luật chung mà TP.HCM đã thực hiện có hiệu quả, nay tiếp tục duy trì. Hai là những cơ chế, chính sách mới được đề xuất trên cơ sở hoàn cảnh thực tiễn phát sinh thời gian qua trên địa bàn TP. Ba là những cơ chế, chính sách có tính định hướng phù hợp với định hướng phát triển của TP trong tương lai.

Theo đó, chính quyền TP.HCM có thể giải quyết được nhiều vấn đề đang đặt ra ở TP cả trong quản lý ngành, lĩnh vực và cả trong tổ chức bộ máy, nhân sự địa phương. Đồng thời tháo gỡ hàng loạt vướng mắc mà TP đã và đang gặp phải để phát triển TP.HCM xứng tầm một đô thị lớn hàng đầu cả nước.

Với định hướng cạnh tranh quốc tế, TP.HCM được đầu tư chính sách trở thành trung tâm tài chính quốc tế nên các nội dung của dự thảo nghị quyết có nhiều chủ trương mang tính cơ hội cho TP.HCM. Đặc biệt là trong lĩnh vực then chốt như quản lý đầu tư, ngân sách, tài chính, đất đai, môi trường và cả việc giải quyết các điểm nghẽn còn tồn tại về chính quyền đô thị…

Tuy nhiên, nghị quyết mới này vẫn có những thách thức mang tính trước mắt và lâu dài cho TP. Đáng chú ý là thách thức thẩm quyền quản lý ngành, lĩnh vực cao hơn so với trước thì TP cần được bảo đảm về nhân lực, đặc biệt là nhân lực chuyên môn đối với chính quyền TP.HCM.

PGS.TS Trần Hoàng Ngân cho rằng, TP.HCM luôn giữ vị trí đầu tàu, động lực quan trọng của cả nước mà sự năng động, sáng tạo được xem như đặc sản. TP.HCM cũng là đô thị đặc biệt, có nhiều tiềm năng, lợi thế để phát triển sánh ngang với các thành phố lớn trên thế giới.

Điều này đòi hỏi phải có một thể chế phù hợp, tương thích với tính đặc biệt của đô thị thành phố. Các nội dung trong dự thảo nghị quyết thay thế Nghị quyết 54 hướng đến yêu cầu đó, để thành phố phát huy hết các tiềm năng, lợi thế và đạt được mục tiêu của Nghị quyết 31-NQ/TW của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển thành phố đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040.

Nghị quyết 31 của Bộ Chính trị đặt mục tiêu phát triển TP.HCM ở vị trí mới, tầm cao mới; đặt thành phố so sánh với các thành phố lớn trong khu vực và trên thế giới. Cùng với đó, khi đặt yêu cầu kinh tế số đóng góp 40% vào GRDP của TP.HCM cũng cần thể chế phù hợp.

Theo PGS.TS Trần Hoàng Ngân, điểm nổi bật trong dự thảo nghị quyết mới là có những quy định vượt trội, tạo điều kiện thuận lợi để TP.HCM phát huy được hiệu quả tiềm năng và thế mạnh của mình. Dự thảo mới có 12 điều với 7 nhóm cơ chế, chính sách có những vấn đề mới đột phá. Chẳng hạn thí điểm mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông (TOD) rất phù hợp với quy hoạch phát triển mạng lưới giao thông đô thị hay sự ưu đãi đối với những ngành nghề ưu tiên thu hút đầu tư, ngành mũi nhọn, đột phá.

Dự thảo cho phép TP.HCM đầu tư theo hình thức hợp tác công tư trong lĩnh vực văn hóa, thể thao; được áp dụng hợp đồng BOT ở các dự án nâng cấp, mở rộng đường bộ hiện hữu; thực hiện dự án theo hợp đồng BT. Một nội dung quan trọng khác là đề xuất cơ chế chính sách tăng vốn điều lệ cho Công ty Đầu tư Tài chính Nhà nước TP.HCM (HFIC), giúp thành phố tập trung được nguồn lực đầu tư các công trình, dự án trọng điểm hoặc hỗ trợ vốn cho việc xây dựng trường học, bệnh viện.

Các giải pháp đó không phải xin thêm tiền mà là cơ chế đột phá tạo điều kiện để thành phố huy động được các nguồn lực nhằm chỉnh trang đô thị, hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.

Điểm nhấn trong dự thảo là đề xuất đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền tối đa cho thành phố để chủ động giải quyết nhanh những đòi hỏi của thực tiễn, đáp ứng yêu cầu phát triển. TP.HCM sẽ có cơ hội thu hút các nhà đầu tư chiến lược phát triển những ngành mang tính mũi nhọn, đột phá như ngành công nghệ cao, công nghệ thông tin…

TP.HCM xin thí điểm 7 nhóm cơ chế

Tại dự thảo Nghị quyết này, Chính phủ trình Quốc hội quy định cho phép TP.HCM thí điểm 7 nhóm cơ chế, chính sách đặc thù về quản lý đầu tư; tài chính ngân sách; quản lý đô thị và tài nguyên môi trường; thu hút nhà đầu tư chiến lược; quản lý khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo; tổ chức bộ máy của TP.HCM và tổ chức bộ máy thành phố Thủ Đức.nghị

Về quản lý đầu tư, Quốc hội cho phép TP.HCM thí điểm mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông (TOD). Đây là mô hình lấy định hướng phát triển giao thông công cộng làm cơ sở cho quy hoạch, phát triển đô thị nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất, công trình công cộng, giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường.

HĐND TP.HCM được trao thẩm quyền quyết định sử dụng ngân sách địa phương để triển khai dự án đầu tư công độc lập nhằm thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với các dự án đầu tư theo đồ án thiết kế đô thị riêng, đồ án quy hoạch đô thị vùng phụ cận các nhà ga thuộc tuyến đường sắt được cấp thẩm quyền phê duyệt dọc theo tuyến đường sắt đô thị số 1 (metro Bến Thành - Suối Tiên), đường sắt đô thị số 2 (metro Bến Thành - Tham Lương), vùng phụ cận các nút giao thông dọc tuyến đường Vành đai 3 thuộc địa phận thành phố để thu hồi đất, chỉnh trang, phát triển đô thị, thực hiện tái định cư tại chỗ, tạo quỹ đất để đấu giá lựa chọn nhà đầu tư các dự án phát triển đô thị theo quy định.

Về tổ chức bộ máy của TP.HCM, Quốc hội đồng ý cho TP.HCM chuyển chức năng quản lý Nhà nước về an toàn thực phẩm; thanh tra, xử lý vi phạm pháp luật, xử lý vi phạm hành chính về an toàn thực phẩm; cấp giấy chứng nhận kiểm dịch sản phẩm động vật ra khỏi địa bàn Thành phố từ Sở Y tế, Sở NN-PTNT, Sở Công thương để thành lập Sở An toàn thực phẩm. UBND huyện thuộc TP.HCM sẽ có không quá 3 phó chủ tịch; UBND phường, xã, thị trấn có từ 50.000 người trở lên có không quá 3 phó chủ tịch.

Về tổ chức bộ máy TP.Thủ Đức, dự thảo Nghị quyết quy định HĐND, UBND, Chủ tịch UBND TP.HCM phân cấp, ủy quyền một số nhiệm vụ, quyền hạn thuộc thẩm quyền cho HĐND, UBND, Chủ tịch UBND TP.Thủ Đức trong các lĩnh vực: quản lý đầu tư; tài chính ngân sách; quản lý kinh tế; quản lý đô thị và tài nguyên môi trường; quản lý văn hóa xã hội; tổ chức bộ máy quản lý hành chính của chính quyền đô thị và quản lý cán bộ, công chức, viên chức…

Chính phủ cũng có trách nhiệm ban hành các cơ chế, chính sách phù hợp nhằm điều chỉnh, bổ sung các quy định phù hợp giải quyết những bất cập phát sinh trong thực tiễn quản lý, phát triển TP.HCM, trên nguyên tắc cho phép TP.HCM thực hiện thí điểm.

Đồng thời, mở rộng việc phân cấp, ủy quyền cho HĐND và UBND TP.HCM so với các quy định hiện hành trên lĩnh vực quản lý Nhà nước về tổ chức bộ máy, cán bộ, công chức, viên chức. Ưu tiên bố trí nguồn lực để hoàn thiện kết cấu hạ tầng có tính chất liên vùng, đảm bảo vai trò hạt nhân của TP.HCM trong vùng...