Phát triển kinh tế tập thể thích ứng tình hình mới

Nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng, phát triển kinh tế tập thể với nhiều hình thức hợp tác đa dạng mà nòng cốt là hợp tác xã (HTX) dựa trên sở hữu của các thành viên và sở hữu tập thể, liên kết rộng rãi giữa người lao động, các hộ sản xuất kinh doanh... sẽ góp phần phục hồi kinh tế và thích ứng với tình hình mới.

Kinh tế tập thể không thể thiếu ở xã, huyện nông thôn mới

Theo báo cáo của Liên minh HTX Việt Nam, đến tháng 6/2021 cả nước có trên 26.000 HTX, trong đó HTX nông nghiệp là trên 17.000, phi nông nghiệp trên 7.000, HTX quỹ tín dụng nhân dân là 1.100. Các HTX đã thu hút trên 6,8 triệu thành viên, tạo việc làm thường xuyên cho trên 2,4 triệu lao động.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thành Nam - Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Phú Thọ nhìn nhận: Qua thông tin này, có thể khẳng định HTX đã tích cực tham gia vào Chương trình OCOP, chương trình xóa đói giảm nghèo và chương trình xây dựng nông thôn mới. Tuy nhiên, kinh tế tập thể, HTX vẫn còn nhiều hạn chế, số lượng, chất lượng HTX phát triển không đồng đều giữa các vùng và các địa phương, quy mô HTX đa số còn nhỏ, năng lực nội tại HTX còn yếu kém, tính liên kết giữa các thành viên chưa chặt chẽ, sức cạnh tranh trên thị trường còn yếu.

Để HTX phát triển đúng vai trò của mình, thúc đẩy kinh tế phát triển, đại biểu Nam đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành tiếp tục quan tâm hơn nữa đến khu vực này. Trong đó thực hiện có hiệu quả các chính sách đã ban hành như các chính sách liên quan đến nâng cao nguồn nhân lực cho HTX, các chính sách về ứng dụng cái bộ phận kỹ thuật vào sản xuất, chính sách đầu tư nguồn lực kết cấu hạ tầng trong sản xuất nông nghiệp, chính sách liên kết thị trường tiêu thụ sản phẩm một cách bền vững.

Trên cơ sở tổng kết 20 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa 9 và 10 năm thi hành Luật HTX năm 2012, cần đề xuất sửa đổi, bổ sung những bất cập trong quy định của luật, trình Quốc hội xem xét, sửa đổi trong thời gian tới.

Tại các phiên thảo luận về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội trong kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV vừa qua, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cũng nêu vấn đề, nhiều năm qua, Nhà nước quan tâm rất nhiều đến HTX trên các lĩnh vực, từ tạo điều kiện ngân sách, cho thuê giám đốc và mặt bằng đào tạo, kiến tạo liên kết doanh nghiệp nông dân... nhưng nhiều HTX vẫn ì ạch, loay hoay về vấn đề vốn, thị trường tiêu thụ, hợp đồng bao tiêu.

"Xem ra lối ra của HTX còn vô vàn khó khăn. Sức mạnh mua chung, bán chung, giảm chi phí đầu vào, giảm thất thoát, chia sẻ rủi ro mùa vụ cho xã viên là rất cần cho mỗi HTX" - đại biểu Hòa nói, và cho rằng: Nếu xác định mô hình HTX nông nghiệp là thiết chế kinh tế - xã hội ở nông thôn thì chúng ta phải xem HTX là mô hình kinh tế không thể thiếu của mỗi xã, huyện đạt nông thôn mới.

"Cho nên các chính sách hỗ trợ phù hợp của Nhà nước sẽ góp phần tạo động lực cho HTX phát triển sâu rộng" - đại biểu tỉnh Đồng Tháp nhấn mạnh.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Sửu - Bí thư Huyện ủy A Lưới (Thừa Thiên - Huế) cho biết, cần đột phá trong chuyển dịch kinh tế hộ, chủ yếu là nông dân tham gia các mô hình kinh tế hợp tác hay HTX, và thúc đẩy nâng cấp HTX thành doanh nghiệp hay kinh tế doanh nghiệp; tách lực lượng lao động phi nông nghiệp riêng... "Qua đó góp phần hình thành hệ sinh thái HTX với doanh nghiệp, doanh nghiệp địa phương, doanh nghiệp vừa và nhỏ với tập đoàn kinh tế mạnh, tạo liên kết vùng, chọn ngành lợi thế nhất làm trục để tương trợ nhau phát triển bền vững" - đại biểu Sửu nói.

Tổ chức lại sản xuất trong điều kiện mới

Theo đại biểu Dương Khắc Mai (Đăk Nông) - Ủy viên Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, cần đẩy mạnh hơn nữa việc tổ chức sản xuất theo chuỗi, liên kết người nông dân, thành lập và nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX. Thông qua đó huy động tổng hợp các nguồn lực, hình thành các vùng sản xuất nông nghiệp chủ lực, ứng dụng công nghệ cao để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm nông nghiệp phù hợp với cả thị trường trong nước và quốc tế, gắn sản xuất với chế biến, chế biến sâu và thị trường tiêu thụ.

Thứ trưởng Bộ NNPTNT Trần Thanh Nam cho biết, quan điểm của Bộ NNPTNT trong thời gian tới là lấy HTX và thành viên của HTX là trung tâm để hỗ trợ chính sách và huy động nguồn lực cộng đồng để HTX tổ chức lại sản xuất trong điều kiện mới.

"Để HTX đủ sức hoạt động cần tạo cơ chế để họ phát huy nội lực, đó là nguồn nhân lực, tạo ra nguồn vốn từ nội lực, vốn liên doanh liên kết. Các HTX cần thu hút được nhiều thành viên và đảm bảo các dịch vụ cho thành viên thì mới hiệu quả, do đó cần tăng các dịch vụ lên trong thời gian tới" - ông Nam nói.

Cũng theo Thứ trưởng Nam, HTX phải tổ chức mô hình đa dịch vụ, không chỉ sản xuất nông nghiệp như trồng rau, chăn nuôi… mà HTX nông nghiệp phải cung ứng theo chuỗi giá trị. HTX làm dịch vụ là chính nên cần đa dịch vụ, đa mục tiêu thì mới đảm bảo thu nhập cho các thành viên.