Tại các xã miền núi, biên giới, vùng sâu, vùng xa của tỉnh Lạng Sơn, việc đi học con chữ là cả một hành trình đầy nỗ lực của những đứa trẻ và gia đình đồng bào dân tộc thiểu số, bởi điều kiện kinh tế còn gặp nhiều khó khăn. Nếu không có mô hình trường nội trú, nguy cơ học sinh bỏ học sau khi tốt nghiệp tiểu học là điều khó tránh khỏi.

Chia sẻ với chúng tôi em Mã Thùy Linh, học sinh lớp 11 Trường PT DTNN THCS và THPT Đình Lập cho hay: Nhà em ở thôn Pắc Vằn, xã Thái Bình, cách trường tới 35km. Bố mất sớm, gia đình thuộc diện hộ nghèo, gánh nặng càng thêm đè nặng trong việc học tập, chính vì vậy việc được học tại Trường PT DTNN THCS và THPT Đình Lập là cánh cửa duy nhất để em có thể vươn lên trong cuộc sống.

Cũng như em Linh, em Triệu Thị Thảo học sinh lớp 12 Trường PT DTNN THCS và THPT Đình Lập cho biết: Em đã mồ côi bố, gia đình thuộc diện hộ nghèo, em là chị cả trong gia đình 3 chị em, vì vậy nhiều lúc đã nghĩ đến việc bỏ học để đi làm, nhưng được sự vận động của thầy cô, của bạn bè mà em đã tiếp tục theo học tại Trường. Có lẽ, không có Trường, không có chính sách hỗ trợ của Nhà nước chắc em đã nghỉ học rồi.

Chia sẻ về những khó khăn của học sinh trong Trường, cô giáo Hoàng Thị Ngọc - Hiệu trưởng Trường PT DTNT THCS và THPT Đình Lập, cho biết thêm: Nhà trường hiện có trên 98% học sinh là con em đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó 96% được xét tuyển từ các xã biên giới, xã vùng sâu, xa, các thôn, xã đều có điều kiện kinh tế đặc biệt khó khăn. Chính vì vậy Nhờ chính sách nuôi dưỡng học sinh dân tộc nội trú mà các em đã có cơ hội tiếp tục con đường học tập. Hàng ngày nhìn các em đước ăn uống đủ chất, vui vẻ bên bạn bè, chúng tôi - những người làm thầy, làm cô - cũng thấy ấm lòng.

Không chỉ tại huyện Đình Lập (cũ), mà học sinh tại huyện Lộc Bình (cũ) cũng có nhiều khó khăn, gian nan trong hành trình tới lớp, cô giáo Nguyễn Thị Phương Hảo – Hiệu trưởng Trường PT DTNT THCS và THPT Lộc Bình cho biết: Nhiều học sinh của Trường cũng đối mặt với những thử thách tương tự. Nhiều em đến từ các xã biên giới, khu vực Mẫu Sơn, cách trường 50-60km; Con đường đến trường không chỉ xa mà còn tiềm ẩn đầy nguy hiểm, đặc biệt vào mùa mưa bão, rất dễ xảy ra sạt lở. Vì vậy việc được học nội trú đã giúp các em có cơ hội học tập phát triển và phụ huynh cũng yên tâm hơn khi để con đến lớp.

Nếu không có chính sách học nội trú, các em học sinh ở Lạng Sơn sẽ phải đối mặt với lựa chọn khắc nghiệt hoặc là trọ học tạm bợ với chi phí đắt đỏ, hoặc là ngày ngày vượt hàng chục cây số đường, hoặc là... bỏ học.

Gánh nặng tự túc ăn, ở sẽ là một áp lực khổng lồ đè lên vai các gia đình vốn đã kiệt quệ về kinh tế, khiến các em chẳng thể nào yên tâm học tập.

Bữa cơm nội trú - Hơn cả một bữa ăn no

Giữa những khó khăn đó, bữa ăn tại các Trường nội trú trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn đã trở thành điểm tựa vững chắc. Đó không chỉ là bữa ăn giúp các em no bụng, mà còn là sự đảm bảo về dinh dưỡng, là sự an tâm cho cha mẹ nơi quê nhà, và là tình yêu thương của thầy cô, của chính sách Nhà nước.

Cô giáo Hảo cho biết thêm: Công tác tổ chức bữa ăn cho học sinh Nhà trường được thực hiện một cách bài bản và khoa học. Thực đơn được lên kế hoạch theo từng tuần, đảm bảo thay đổi món ăn đa dạng. Vì các em đang ở trong độ tuổi trưởng thành, phát triển thể chất, vì vậy mỗi bữa ăn đều được tính toán kỹ lưỡng về tiêu chuẩn dinh dưỡng, cân bằng giữa các nhóm chất: Tinh bột, đạm, béo... Đặc biệt từ năm học 2025-2026 này, Nhà trường còn nỗ lực bổ sung sữa vào khẩu phần ăn cho học sinh, với các loại sữa đậu nành, sữa bò dùng vào buổi sáng để tăng cường sức khỏe cho các em.

Công tác kiểm kê dụng cụ nhà bếp, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm cho mỗi bữa ăn được đặt lên hàng đầu. Nhà trường ký hợp đồng với các đơn vị cung cấp thực phẩm uy tín, có đầy đủ giấy tờ pháp lý để đảm bảo chất lượng.

Nhờ những bữa cơm theo chính sách của Đảng và Nhà nước hỗ trợ này mà gánh nặng của gia đình học sinh đã vơi đi trông thấy. Cha mẹ không còn phải chạy vạy lo tiền ăn, tiền ở hàng tháng cho con.

Các em học sinh cũng không phải bận tâm chuyện bếp núc, tự lo cho bản thân sau mỗi giờ học căng thẳng. Thay vào đó, các em có thời gian để nghỉ ngơi, vui chơi, tham gia các hoạt động ngoại khóa, và quan trọng nhất là toàn tâm toàn ý cho việc học.

Những chính sách "tiếp lửa" cho hành trình tri thức học sinh

Để có được những bữa ăn đủ đầy và môi trường học tập an toàn đó là nhờ một hệ thống các chính sách đồng bộ, nhân văn của Đảng và Nhà nước. Thông tư 04 của Bộ GD&ĐT đã tạo ra một khung pháp lý chặt chẽ cho tổ chức và hoạt động của các Trường PT DTNT, đảm bảo môi trường quản lý toàn diện cho học sinh.

Trực tiếp hơn, Thông tư liên tịch 109 của đã mang lại những quyền lợi thiết thực. Học sinh được miễn học phí, nhận học bổng, được hỗ trợ tiền ăn, tiền ở, và các đồ dùng cá nhân. Ngay từ đầu cấp học (lớp 6, 10), mỗi em được trang cấp các vật dụng thiết yếu như chăn, màn, chiếu, gối, ghế, cặp sách, ba lô. Hàng năm, các em còn được cấp quần áo đồng phục mùa đông, mùa hè, giày, vở, bút....

Bên cạnh đó, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi và cùng nhiều Chương trình, cũng đã đầu tư xây mới, nâng cấp cơ sở vật chất, từ ký túc xá, nhà ăn, hệ thống nước sạch đến các trang thiết bị học tập hiện đại, tạo ra một môi trường sống và học tập ngày một tốt hơn.

Góp phần tích cực vào công tác giảm nghèo

Nhưng trên hết, để những chính sách ấy thực sự đi vào cuộc sống, không thể không kể đến tình yêu thương và trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, giáo viên. Các thầy cô không chỉ là người dạy chữ, mà còn là người cha, người mẹ, chăm lo cho các em từ bữa ăn, giấc ngủ đến đời sống tinh thần.

Ngoài giờ lên lớp, các Nhà trường còn tổ chức một số các câu lạc bộ để các em phát triển kỹ năng sống và giữ gìn bản sắc dân tộc, như: CLB nấu ăn, văn nghệ, thể thao, MC, STEM, robot, kỹ năng tăng gia sản xuất, trồng rau…

Những năm qua từ "mái nhà thứ 2" ấm áp ở các Trường nội trú trên tất cả các huyện (cũ) của tỉnh Lạng Sơn từ Hữu Lũng, Chi Lăng, Cao Lộc, Tràng Định, Văn Lãng đến Lộc Bình, Đình Lập… nhiều thế hệ học sinh đã trưởng thành, tốt nghiệp, trở thành những cán bộ xã, huyện, tỉnh những công dân có ích, quay về xây dựng quê hương.

Có thể thấy rằng chính sách hỗ trợ nội trú cho học sinh ở Lạng Sơn đã tạo ra tác động kép trong việc giảm nghèo giáo dục tại các địa phương. Việc cung cấp nơi ăn, chốn ở ổn định không chỉ đơn thuần giải quyết khó khăn kinh tế trước mắt cho các gia đình dân tộc thiểu số mà còn là một điểm tựa tinh thần vững chắc, giúp các em học sinh yên tâm học tập. Nhờ đó, rào cản về khoảng cách địa lý và gánh nặng chi phí được xóa bỏ, trực tiếp giảm thiểu tỷ lệ học sinh bỏ học giữa chừng.

Cô giáo Ngọc cho biết thêm: Mô hình Trường nội trú ở Đình Lập cũng như các địa phương khác đã tạo ra một môi trường giáo dục tập trung, nơi các em được quan tâm toàn diện về cả vật chất lẫn tinh thần, có điều kiện học hỏi, giao lưu và phát triển kỹ năng. Khi được tiếp cận giáo dục một cách liên tục và bình đẳng, trình độ dân trí của cộng đồng sẽ dần được nâng cao, phá vỡ vòng luẩn quẩn của đói nghèo.

Có thể thấy rằng đầu tư vào học sinh nội trú ở các tỉnh thành nói chung và Lạng Sơn nói riêng chính là đầu tư cho tương lai, tạo ra một thế hệ công dân có tri thức, có khả năng tự lực vươn lên, góp phần xây dựng quê hương và giảm nghèo bền vững từ gốc rễ giáo dục.