Hôm thứ Năm 17/4, Thẩm phán Leonie Brinkema, thuộc Tòa án Mỹ Quận Đông Virginia, phán quyết rằng Google đã vi phạm luật chống độc quyền.

Phán quyết này tập trung vào phần trị giá 31 tỷ USD trong mảng quảng cáo của Google – hệ thống kết nối các nhà xuất bản nội dung web với các nhà quảng cáo. Hệ thống công nghệ này quyết định những banner quảng cáo nào sẽ hiển thị trên vô số trang web.

Thẩm phán Brinkema cho rằng các hành vi của Google đã khiến “các đối thủ mất khả năng cạnh tranh,” và “gây thiệt hại nghiêm trọng cho khách hàng là nhà xuất bản, cho quá trình cạnh tranh và cuối cùng là cho người tiêu dùng sử dụng internet mở”.

Vụ kiện của Bộ Tư pháp diễn ra sau nhiều năm chỉ trích rằng vai trò bao trùm của Google trong hệ sinh thái kỹ thuật số – cho phép nhà quảng cáo đặt quảng cáo và nhà xuất bản cung cấp không gian quảng cáo – là xung đột lợi ích mà Google đã khai thác theo cách phản cạnh tranh.

Brinkema đứng về phía lập luận của Bộ Tư pháp rằng bằng cách liên kết máy chủ quảng cáo và sàn giao dịch quảng cáo của nhà xuất bản với nhau, Google đã có thể "thiết lập và bảo vệ quyền lực độc quyền của mình trên hai thị trường này" - bà viết trong quyết định dài 115 trang của mình.

Thắng một nửa

Nhưng thẩm phán cũng bác bỏ một trong những khiếu nại của chính phủ liên quan đến mạng lưới quảng cáo trực tuyến của Google.

"Chúng tôi đã thắng một nửa vụ kiện này và chúng tôi sẽ kháng cáo nửa còn lại", Phó chủ tịch phụ trách các vấn đề quản lý của Google Lee-Anne Mulholland cho biết trong một tuyên bố sau quyết định.

"Tòa án thấy rằng các công cụ dành cho nhà quảng cáo và các vụ mua lại của chúng tôi, chẳng hạn như DoubleClick, không gây hại cho đối thủ cạnh tranh", Mullholland cho biết. "Chúng tôi không đồng ý với quyết định của Tòa án liên quan đến các công cụ dành cho nhà xuất bản của chúng tôi. Các nhà xuất bản có nhiều lựa chọn và họ chọn Google vì các công cụ công nghệ quảng cáo của chúng tôi đơn giản, giá cả phải chăng và hiệu quả".

Bộ Tư pháp không trả lời ngay lập tức các yêu cầu bình luận.

Trước đó, Google đã lập luận rằng tuyên bố của Bộ Tư pháp là “sai lầm” và sẽ “làm chậm đổi mới, tăng chi phí quảng cáo và gây khó khăn cho hàng nghìn doanh nghiệp nhỏ và nhà xuất bản trong việc phát triển” - theo người phát ngôn công ty năm 2023.

Phán quyết có thể buộc Google phải thoái vốn một phần mảng kinh doanh quảng cáo trực tuyến. Tuy nhiên, theo giáo sư William Kovacic – chuyên gia luật và chính sách cạnh tranh toàn cầu tại Đại học George Washington – việc chính phủ không thắng toàn bộ vụ kiện khiến khả năng này trở nên ít có khả năng xảy ra hơn.

Dù vậy, ông nhận định Google vẫn có thể bị áp đặt những hạn chế về hành vi – ví dụ như giới hạn cách thức vận hành hoặc định giá dịch vụ – “và điều đó chắc chắn không có lợi cho họ".

Kiềm chế sự lạm quyền

Một số nhà phê bình công nghệ và tổ chức truyền thông đã hoan nghênh phán quyết này.

“Trong nhiều năm, Google đã sử dụng quyền lực độc quyền không bị kiểm soát để bóp nghẹt ngành truyền thông và áp đặt các khoản phí trung gian lên mọi thứ chúng ta mua trực tuyến,” bà Sacha Haworth – Giám đốc điều hành Dự án Giám sát Công nghệ – cho biết, gọi phán quyết này là “chiến thắng rõ ràng cho người dân Mỹ”.

Thượng nghị sĩ Elizabeth Warren tuyên bố hôm thứ Năm rằng phán quyết là “một chiến thắng lớn trong cuộc chiến nhằm chia tách các ông lớn công nghệ… là kết quả của nhiều năm nỗ lực để kiềm chế sự lạm quyền của các tập đoàn công nghệ.”

Phán quyết này là một phần trong làn sóng siết chặt kiểm soát các tập đoàn công nghệ lớn như Apple, Meta và Amazon bên cạnh Alphabet – công ty mẹ của Google. Cũng trong tuần này, CEO Meta – Mark Zuckerberg – đã ra tòa làm chứng trong một vụ kiện chống độc quyền lớn mà Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ cáo buộc Meta đã mua lại các đối thủ tiềm năng để triệt tiêu cạnh tranh.

Theo ông Kovacic, phán quyết hôm thứ Năm có thể “tạo động lực” cho các nỗ lực toàn cầu nhằm kiểm soát Google và các tập đoàn công nghệ lớn khác, đồng thời “tăng thêm sự tự tin để họ tiến lên phía trước”.

Ba quyết định bất lợi

Phán quyết này đánh dấu chiến thắng lớn thứ hai của chính phủ Mỹ trước Google trong vòng chưa đầy một năm trong bối cảnh có nhiều cáo buộc rằng công ty này đã độc quyền hóa trái phép các phần cốt lõi của hệ sinh thái internet, bao gồm cả tìm kiếm trực tuyến.

Đây cũng là quyết định bất lợi thứ ba đối với Google, sau khi một bồi thẩm đoàn liên bang xác định hồi tháng 12/2023 rằng kho ứng dụng độc quyền của Google cũng là một hình thức độc quyền bất hợp pháp.

Ba phán quyết này cộng lại cho thấy quy mô rắc rối mà Google đang đối mặt, mở ra khả năng sẽ có những hình phạt sâu rộng làm thay đổi nhiều khía cạnh trong hoạt động kinh doanh của hãng – dù các kháng cáo đang diễn ra và dự kiến sẽ kéo dài trong nhiều năm.