Ý nghĩa của cá chép trong lễ cúng ông Công ông Táo

Huyền thoại xưa ở Á Châu có kể rằng, khi trời đất mới hình thành, chính Trời đã làm ra mưa gió. Nước từ mưa gió, sông, biển, và những sinh vật sống trong nước được Trời tạo ra đầu tiên, đó chính là nguồn phát sinh ra mọi thứ.

Sau vì bận bịu tạo ra người và vạn vật nên Trời không làm mưa gió nữa, mà sai rồng là con vật ở cõi trời, bay lượn ở trên không và phun nước xuống trần gian làm ra mưa.

Nhưng vì số Rồng trên trời ít, không đủ làm mưa cho đều khắp mọi nơi, Trời mới đặt ra một kỳ thi kén chọn các con vật lên làm rồng, gọi là "thi Rồng".

Khi chiếu chỉ của Trời ban xuống dưới Thủy cung, vua Thủy tề trông coi các công việc ở dưới nước đã loan báo cho tất cả các con vật sống ở đó, chúng tranh nhau đi thi.

Cuộc thi gồm ba kỳ, mỗi kỳ phải vượt qua một đợt sóng, con vật nào đủ sức, đủ tài, vượt qua cả ba đợt thì mới đậu để được hóa Rồng.

Trong một tháng trời, bao nhiêu loài thủy tộc đến thi đều bị loại, vì không con nào vượt trót được cả ba đợt sóng. Có con cá rô nhảy qua được một đợt, đợt sau thì bị rớt.

Có con tôm nhảy qua được hai đợt, ruột gan vây vẩy râu đuôi đã gần hóa rồng. Khi đến đợt ba, đuối sức bị té nên lưng cong lại.

Đến lượt có một con cá chép vào cuộc thi, con cá này bản chất của nó đã là quý hiếm đặc biệt, vì trong miệng nó có ngậm một viên ngọc trai…

Thần gió thấy lạ bay đến để xem, gió, mây ào ạt kéo đến, sấm sét ầm trời, và những đợt sóng cao trỗi dậy…

Cá chép nhờ đợt sóng cao đưa lên, vượt luôn một lần qua ba đợt sóng, nhả ngọc vượt qua Vũ Long Môn và hóa rồng.

Cá chép vẫy đuôi, râu, sừng tự nhiên mọc đủ, hình dạng trọn vẻ oai phong, rạng rỡ, một biểu tượng cho sự khát vọng của con người trên thế gian…Cá chép phun nước làm cho đất đai màu mỡ, cây cối xanh tươi, đem lại sức sống cho muôn loài.

Bởi vậy người ta thường xem hình ảnh cá chép hóa rồng là biểu tượng của sự an lành và sung túc, thịnh vượng. Thăng tiến trong học hành, thi cử, công danh và may mắn về tài lộc trong thương mại.

Ngoài ra, cá chép còn đại diện cho sự phát triển và khả năng sinh sôi rất lớn. Điều này tượng trưng cho tín ngưỡng phồn thực, cầu mong sự sinh sôi, phát triển của người Việt xưa.

Cũng chính từ sự tích về khả năng vượt vũ môn nên các chép cũng được lựa chọn là phương tiện đưa ông Công ông Táo từ trần gian lên thiên đình để báo cáo với Ngọc Hoàng vào ngày 23 tháng chạp.

Nên cúng cá chép vàng hay cá chép thường?

Trong lễ cúng, việc chọn cá chép đỏ hay vàng phụ thuộc vào thói quen từng vùng miền và ý nghĩa tâm linh. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là cá phải khỏe mạnh, bơi lội nhanh nhẹn và không bị thương tổn.

Cá chép vàng: Thường được xem là cao quý hơn nhờ màu sắc rực rỡ, mang ý nghĩa may mắn, thịnh vượng.

Cá chép đỏ: Phổ biến hơn vì dễ tìm mua và giá thành hợp lý.

Tổng số cá chép trong lễ thường là ba con, tượng trưng cho ba vị Táo quân (Tảo Quân chồng, Tảo Quân vợ, Tảo Quân bếp).

Thị trường cá chép ngày ông Công ông Táo 2025

Vào dịp lễ, các chợ cá và cửa hàng thủy sản trên cả nước đều sôi động. Các chợ lớn như Đồng Xuân (Hà Nội), Bình Điền (TP.HCM) ghi nhận lượng khách tăng gấp 3-5 lần so với ngày thường. Nhiều hộ nuôi cá tại các tỉnh như Hải Dương, Nam Định, Đồng Tháp đã chuẩn bị nguồn cung từ trước Tết hơn một tháng để đảm bảo đáp ứng nhu cầu.

Ngoài ra, xu hướng mua cá online cũng ngày càng phổ biến. Các nền tảng thương mại điện tử như các cửa hàng chuyên bán cá chép trên Facebook hay Zalo đều ghi nhận doanh thu tăng mạnh vào dịp này.

Giá cả biến động

Giá cá chép năm 2025 được dự đoán sẽ tăng nhẹ so với năm trước do chi phí vận chuyển và thức ăn chăn nuôi tăng. Thông tin từ một số chợ lớn cho thấy:

Cá chép đỏ: Giá dao động từ 20.000 - 50.000 đồng/con (kích thước nhỏ) và từ 70.000 - 100.000 đồng/con (kích thước lớn).

Cá chép vàng: Giá nhỉnh hơn, từ 100.000 - 150.000 đồng/con.

Cá chép Koi: Loại này có giá cao hơn nhiều, từ 300.000 - 1.000.000 đồng/con tùy kích thước và nguồn gốc.

Lưu ý khi chọn và phóng sinh cá chép

Cách chọn cá chép tốt

Chọn cá khỏe mạnh, bơi lội nhanh nhẹn, không có dấu hiệu trầy xước hoặc bệnh tật.

Ưu tiên cá có màu sắc tươi sáng, kích thước vừa phải.

Phóng sinh đúng cách

Thả cá ở nơi có nguồn nước sạch, tránh những nơi ô nhiễm hoặc dòng nước chảy xiết.

Không ném cá từ trên cao, gây tổn thương cho cá.

Hạn chế sử dụng túi nilon khi phóng sinh, thay vào đó, sử dụng các dụng cụ thân thiện với môi trường.

Cúng cá chép ngày ông Công ông Táo là một nét đẹp trong văn hóa tâm linh người Việt, thể hiện lòng biết ơn và mong cầu những điều tốt lành trong năm mới. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và lựa chọn phù hợp, bạn không chỉ góp phần giữ gìn truyền thống mà còn tạo ra một lễ cúng trọn vẹn, ý nghĩa.

Hy vọng rằng những thông tin trên sẽ giúp bạn có thêm kiến thức để thực hiện nghi thức này một cách chu đáo và đúng phong tục.