Ẩn sâu trong lòng núi quanh hồ và các hang động, là nơi lưu giữa nhiều dấu tích cổ xưa làm nên một vùng văn hóa đặc sắc của người Tày bên hồ Na Hang.
Ảnh: UBND huyện Lâm Bình
Hồ Na Hang nằm trong khu bảo tồn thiên nhiên Na Hang, thuộc địa bàn hai huyện Na Hang và Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang. Hồ Na Hang trong tiếng Tày nghĩa là "ruộng cuối" - nơi cư ngụ của dân tộc Tày. Theo lời truyền dạy, người Tày thường định cư trong các thung lũng, nơi gần các con sông, con suối hoặc có nguồn nước sạch từ trên núi đổ về để tiện cho sinh hoạt. Họ tập trung thành từng làng bản, sống chủ yếu bằng nghề làm ruộng và nương rẫy.
Linh thiêng lễ nhảy lửa của người Pà Thẻn
Lên thăm Lâm Bình vào thời điểm diễn ra lễ hội nhảy lửa, tôi ấn tượng với nét đẹp văn hóa được gìn giữ qua bao đời. Một thủ tục không thể thiếu trong phần lễ chính đó là thầy cúng cầu thần linh. Khi thầy cúng gõ vào đàn và làm lễ, 12 thanh niên trai tráng, khỏe mạnh ngồi đối diện với thầy mo. Thông qua nghi thức linh thiêng này, người dân muốn tỏ lòng biết ơn đến thần linh phù hộ cho một vụ mùa bội thu.
Ảnh: UBND huyện Lâm Bình
Phần lễ cúng kết thúc cũng là lúc mặt trời khuất bóng. Dưới ánh lửa bập bùng, trai tráng Pà Thẻn thay nhau nhảy lên đống than hồng. Họ dùng tay và chân trần để phá cho tới khi lửa tàn. Nghi thức độc đáo này mang đậm màu sắc tâm linh huyền bí. Ngày nay, lễ hội nhảy lửa vẫn được gìn giữ và tổ chức trang trọng. Với tín ngưỡng tâm linh, lễ hội nhảy lửa của người Pà Thẻn là một kho tàng văn hóa hết sức độc đáo, chứa đựng những giá trị nhân văn sâu sắc.
Trải nghiệm bản sắc văn hóa của người Tày
Người Tày thích ở nhà sàn vì nhà cao, thoáng mát hợp với kiểu khí hậu ngày nóng, đêm lạnh của vùng núi rừng. Dù xã hội ngày càng phát triển, nhưng bà con vẫn giữ được nếp nhà sàn xưa. Nhà sàn của người Tày ở Nà Hang thường có ba gian, hai chái. Sàn nhà làm bằng tre và giữa nhà có bếp lửa làm bằng khuôn gỗ hình vuông, đắp đất nện. Bếp lửa đỏ ở giữa căn nhà vẫn là biểu tượng cho sự đoàn tụ, quây quần bên nhau của mỗi gia đình khi đêm về.
Ảnh: UBND huyện Lâm Bình
Dọc con đường đi vào khu du lịch sinh thái Na Hang, thiên nhiên nơi đây thật nên thơ. Phía xa xa là những ngôi nhà sàn được tân trang để làm homestay cho du khách nghỉ ngơi. Buổi sáng, bạn đừng quên đạp xe dạo chơi và ghé homestay của người địa phương để tham gia các hoạt động mang đậm bản sắc văn hóa người Tày như: trải nghiệm làm bánh trứng kiến, ngâm chân với lá thuốc của người Dao đỏ ở Na Hang mang đến cảm giác thư giãn tuyệt đối… Và đừng quên ghé thăm làng nghề dệt thổ cẩm gần đó để xem quy trình dệt vải độc đáo.
Thưởng thức món ngon, vật lạ
Ẩm thực cũng là một nét văn hóa độc đáo của dân tộc Tày. Ngoài những món ngon nổi tiếng vùng cao như trâu khô gác bếp, gà đồi... người dân thường thiết đãi khách tới nhà chơi bằng đặc sản cá sông ăn kèm nhiều loại rau rừng như giảo cổ lam, rau gai, bò khai, măng rừng.
Ảnh: UBND huyện Lâm Bình
Ngoài ra bạn còn được thưởng thức xôi ngũ sắc do chính người Tày làm. Những hạt xôi dẻo thơm được nấu từ gạo nếp ngon. Ngoài màu trắng tự nhiên từ nếp, các màu sắc còn lại như đỏ, tím, xanh, vàng được người dân làm ra bằng cách ngâm nếp với nước của các loại rau củ trồng trong vườn nhà nên màu đẹp tự nhiên. Người Tày tin rằng, nếu ai ăn món xôi ngũ sắc vào các ngày lễ hội sẽ gặp nhiều điều may mắn, tốt lành.
Với thiên nhiên nguyên sơ, hùng vĩ nhưng không kém phần thơ mộng khiến cho bất kỳ ai đặt chân đếnTuyên Quang cũng phải rung động trước vẻ đẹp tràn đầy sức sống cùng nét văn hóa độc đáo miền rẻo cao.
