Fed hạ lãi suất: Áp lực “nhiệm vụ kép” giữa tăng trưởng và lạm phát

Quyết định mới nhất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) được đưa ra trong bối cảnh nền kinh tế lớn nhất thế giới đang phải đối mặt với hai sức ép cùng lúc: thị trường việc làm yếu đi và giá cả vẫn tăng dai dẳng. Đây là bài toán khó cho Fed trong việc thực thi “nhiệm vụ kép” – duy trì tỷ lệ thất nghiệp và lạm phát ở mức thấp.

Động thái Fed hạ lãi suất được kỳ vọng sẽ giảm chi phí tín dụng trên toàn nền kinh tế, từ đó thúc đẩy tiêu dùng và đầu tư. Lãi suất thấp hơn có tác động tức thời đến các khoản vay tiêu dùng như vay mua ô tô hoặc sử dụng thẻ tín dụng. Dù lãi suất thế chấp không trực tiếp gắn với lãi suất chuẩn của Fed, chúng vẫn thường biến động song song, giúp người dân và doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn rẻ hơn.

Trong tuyên bố kèm theo, Fed thừa nhận rằng hoạt động kinh tế vẫn đang mở rộng, nhưng tốc độ tăng việc làm đã chậm lại, trong khi lạm phát có xu hướng tăng. Ông Jerome Powell, Chủ tịch Fed, cảnh báo việc chính phủ Mỹ đóng cửa kể từ ngày 1/10 có thể gây tác động tiêu cực đến tăng trưởng nếu kéo dài, dù ảnh hưởng này có thể đảo ngược khi các hoạt động trở lại bình thường.

Hạn chót cấp ngân sách cho các chương trình hỗ trợ thực phẩm và chi trả lương cho hàng trăm nghìn nhân viên liên bang – bao gồm kiểm soát viên không lưu và nhân viên an ninh sân bay – sẽ đến trong tuần này, giữa lúc Quốc hội vẫn bế tắc trong việc thông qua dự luật ngân sách.

Theo Fed, quyết định chính sách tiếp theo dự kiến được công bố ngày 10/12. Dù giới đầu tư đang kỳ vọng Fed sẽ tiếp tục hạ thêm 0,25 điểm phần trăm, ông Powell khẳng định “vẫn còn nhiều quan điểm rất khác biệt” trong nội bộ về hướng đi tiếp theo, và việc tiếp tục giảm lãi suất trong tháng 12 “không phải điều chắc chắn”.

“Bài toán tiến thoái lưỡng nan” của Fed

Thông thường, khi thị trường lao động suy yếu, Fed sẽ hạ lãi suất để kích thích tăng trưởng. Ngược lại, khi lạm phát leo thang, cơ quan này thường nâng lãi suất nhằm hạ nhiệt giá cả. Tuy nhiên, hiện tại, dữ liệu lại cho thấy cả hai xu hướng diễn ra song song – việc làm giảm sút trong khi giá cả vẫn tăng – khiến Fed rơi vào tình thế “tiến thoái lưỡng nan”.

Ông Powell thừa nhận: “Không có con đường chính sách nào là không rủi ro”. Ông mô tả việc cắt giảm lãi suất lần này như một bước “quản lý rủi ro”, phản ứng với dấu hiệu thị trường lao động đang yếu đi. Tuy nhiên, ông cũng cho rằng sự yếu kém này chưa đến mức trầm trọng, và phần lớn bắt nguồn từ thay đổi trong xu hướng nhập cư cũng như việc người lao động rời bỏ thị trường.

Theo các chuyên gia, nhiều tập đoàn lớn đã cắt giảm hàng nghìn việc làm trong năm nay, trong khi một lượng đáng kể nhân viên chính phủ phải nghỉ việc tạm thời do ngân sách đình trệ. Số liệu liên bang cho thấy tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ hiện ở mức 4,3% (tính đến tháng 8) – vẫn được xem là thấp so với lịch sử, song người thất nghiệp phải mất trung bình gần 6 tháng để tìm được việc mới. Tỷ lệ tuyển dụng đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ sau khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008.

Trong khi đó, mức tăng giá trong tháng 9 đã lên cao nhất kể từ tháng 1, phản ánh áp lực lạm phát vẫn chưa được kiểm soát hoàn toàn. Tuần trước, Cục Thống kê Lao động Mỹ công bố tỷ lệ lạm phát hàng năm tăng từ 2,9% lên 3% trong tháng 9, cao hơn đáng kể so với mục tiêu 2% của Fed.

Việc chính phủ đóng cửa càng làm phức tạp thêm tình hình, khi Cục Thống kê Lao động không thể công bố dữ liệu mới, khiến việc đánh giá chính xác diễn biến thị trường trở nên khó khăn. Các nhà kinh tế của BNP Paribas nhận định: “Khi thiếu dữ liệu chính thức, nhiệm vụ của Fed càng trở nên khó khăn”.

Fed hạ lãi suất: Rủi ro lạm phát trở lại và lo ngại bong bóng tài sản

Một số nhà kinh tế cảnh báo rằng lãi suất thấp có thể khiến lạm phát trầm trọng hơn do thúc đẩy tiêu dùng và đầu tư quá mức. Ông Powell cũng thừa nhận rủi ro này, đặc biệt là khi các mức thuế quan do Tổng thống Donald Trump áp đặt có thể khiến giá cả hàng hóa tiếp tục leo thang.

Trong báo cáo gần nhất, chỉ số chi tiêu tiêu dùng cá nhân (PCE) – thước đo lạm phát ưa thích của Fed – trong tháng 8 (trước khi chính phủ đóng cửa) cũng vượt xa mục tiêu đề ra. Dù ông Powell cho rằng giai đoạn lạm phát tồi tệ nhất đã qua, nhiều chuyên gia nhận định áp lực giá hiện nay chủ yếu bắt nguồn từ các mức thuế mới. “Đây là mức tăng thuế lớn nhất kể từ cuối thập niên 1960”, ông Luke Tilley, kinh tế trưởng của Wilmington Trust, bình luận.

Dù bức tranh kinh tế ngắn hạn còn nhiều rủi ro, thị trường chứng khoán Mỹ vẫn đang ở trạng thái hưng phấn. Ngày 29/10, nhà sản xuất chip Nvidia chính thức trở thành công ty đầu tiên có giá trị vốn hóa vượt mốc 5.000 tỷ USD, nhờ làn sóng đầu tư mạnh mẽ vào lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI).

Sự bùng nổ của AI cũng là một phần nguyên nhân giúp GDP Mỹ duy trì mức tăng gần 4%, bất chấp thị trường lao động suy yếu. Các chỉ số chứng khoán lớn liên tục lập kỷ lục, làm dấy lên lo ngại về nguy cơ bong bóng tài sản.

Tuy nhiên, sau phát biểu thận trọng của ông Powell, thị trường chứng khoán Mỹ đã hạ nhiệt vào cuối phiên 29/10, khi nhà đầu tư bắt đầu lo ngại Fed có thể tạm dừng chu kỳ hạ lãi suất sớm hơn kỳ vọng.

Fed trước ngã ba đường

Việc cắt giảm lãi suất lần này được ông Powell mô tả là bước đi mang tính “quản lý rủi ro”, nhưng đồng thời cũng cho thấy sự thận trọng của Fed trước triển vọng kinh tế còn nhiều bất định. Khi thị trường lao động yếu đi nhưng lạm phát vẫn cao hơn mục tiêu, bất kỳ quyết định nào của Fed trong thời gian tới đều có thể ảnh hưởng sâu rộng đến toàn bộ nền kinh tế Mỹ – và cả thị trường tài chính toàn cầu.

Trong bối cảnh đó, giới phân tích nhận định rằng cuộc họp chính sách ngày 10/12 tới sẽ mang tính quyết định, định hình hướng đi của nền kinh tế Mỹ trong những tháng cuối năm.