Theo Japan Today, Nhật Bản liên tục ghi nhận các vụ lừa đảo được gọi là “tokushu sagi” (lừa đảo đặc biệt), trong đó kẻ gian không gặp trực tiếp nạn nhân mà liên lạc qua điện thoại, internet hoặc thư tín, giả danh người thân, cơ quan chức năng, hay thậm chí là các nhân vật nổi tiếng.

Những người cao tuổi là đối tượng đặc biệt dễ bị mắc bẫy, năm này qua năm khác, họ vẫn bị lừa mất số tiền lớn. Cụ thể, tại Osaka, nhà chức trách ước tính thiệt hại do lừa đảo trong năm 2024 đã lên đến 6,38 tỷ yên (hơn 1.000 tỷ đồng), trung bình mỗi ngày có 17 triệu yên (2,9 tỷ đồng) bị chiếm đoạt. Tổng số vụ việc đạt 2.658, mức cao nhất từ trước đến nay.

Trước tình hình báo động đó, các nhà lập pháp tại Osaka đã quyết định thắt chặt biện pháp phòng chống, bao gồm lệnh cấm người cao tuổi sử dụng điện thoại khi thao tác rút tiền tại cây ATM. Sắc lệnh này đã được Hội đồng Tỉnh Osaka thông qua vào ngày 24/3. Sắc lệnh có hiệu lực từ 1/8.

Bên cạnh điều này, quy định mới yêu cầu tất cả các doanh nghiệp lắp đặt ATM phải treo biển cảnh báo, giới hạn số tiền chuyển khoản trong ngày đối với người cao tuổi xuống còn 100.000 yên, và yêu cầu các tổ chức tài chính giảm hạn mức chuyển khoản ATM hàng ngày đối với người từ 70 tuổi trở lên, nếu họ không giao dịch qua ATM trong 3 năm qua.

Trên thực tế, việc lừa đảo qua ATM đang diễn ra vô cùng tính vi. Cụ thể, vừa qua, một cụ bà 75 tuổi đã bị cảnh sát bắt giữ khi vừa nghe điện thoại vừa rút tiền tại ATM. Qua điều tra, cảnh sát phát hiện đây là một chiếc lừa đảo điển hình, trong đó nạn nhân bị hướng dẫn chuyển tiền đến tài khoản của kẻ gian.

Phân tích thiệt hại năm 2023, cảnh sát Osaka phát hiện 95% các vụ gian lận hoàn tiền được thực hiện qua ATM, và 93% nạn nhân từ 65 tuổi trở lên. Do đó, việc siết chặt quy định tại các máy ATM đã trở thành biện pháp cần thiết.

Tỉnh Osaka tuyên bố: "Một khi đã bị lừa, bạn sẽ khó nhận ra mình đã bị lừa. Dù điều này sẽ gây gánh nặng cho doanh nghiệp, nhưng chúng tôi muốn yêu cầu họ hành động như một biện pháp cuối cùng".

Đây là quy định đầu tiên thuộc loại này ở Nhật Bản. Tuy nhiên, giống như các sắc lệnh khác trước đây (chẳng hạn như quy định hạn chế chơi game tại tỉnh Kagawa), quy định này không kèm theo hình phạt nếu vi phạm. Dù vậy, vì sắc lệnh áp dụng cho các doanh nghiệp như ngân hàng, nên có khả năng họ sẽ tuân thủ nghiêm túc để duy trì hình ảnh trách nhiệm xã hội.

Ngân hàng Bưu điện Nhật Bản đã giới thiệu một hệ thống trong đó AI phân tích cảnh quay từ camera an ninh được lắp đặt tại các máy ATM và đưa ra cảnh báo. Cụ thể, khi người dùng đứng trước máy ATM và nói chuyện trên điện thoại di động, AI sẽ phát hiện chuyển động và phát ra âm thanh báo động đồng thời hiển thị thông báo trên màn hình như: "Cuộc gọi đó là lừa đảo! Hãy cúp máy ngay lập tức".

Hệ thống này đã được đưa vào thử nghiệm cách đây hai năm (2023) và đã kiểm tra hiệu quả, kết quả cho thấy tỷ lệ phát hiện của AI là 85%. Từ năm ngoái, Ngân hàng Bưu điện Nhật Bản đã dần lắp đặt hệ thống này tại các góc ATM trên khắp nước Nhật.