Bên trong thế giới phức tạp của nước hoa dupe

Thông thường, những chai nước hoa hàng hiệu (designer perfume) có giá rất cao. Vì vậy, không ngạc nhiên khi các phiên bản dupe (bản sao) của nước hoa đến từ các thương hiệu giá cả phải chăng ngày càng trở nên phổ biến trong thế giới mùi hương.

Bằng cách bắt chước mùi hương nổi tiếng của các thương hiệu tên tuổi, các nhà thiết kế nước hoa dupe có thể tạo ra các công thức riêng với thành phần tương tự và sử dụng bao bì đơn giản hơn để cắt giảm chi phí. Các nhà sản xuất nước hoa dupe thường sử dụng các loại tinh dầu nước hoa chất lượng cao để tạo ra hương thơm tương tự hương của một thương hiệu nổi tiếng. Họ hoạt động như một thương hiệu riêng với mùi hương lấy “cảm hứng” từ các loại nước hoa phổ biến. Nước hoa dupe không phải nước hoa giả. 

Khi mùi hương cũng bị... sao chép

Vài năm qua, trên khắp các diễn đàn nước hoa, Baccarat Rouge 540 của Maison Francis Kurkdjian (MFK) là sản phẩm được nhắc đến thường xuyên. Baccarat Rouge 540 mang tông mùi dịu ngọt, với sự kết hợp độc đáo của nghệ tây, gỗ tuyết tùng trên nền xạ hương và long diên hương… 

“Maison Francis Kurkdjian kỷ niệm 250 năm thành lập với Baccarat Rouge 540. Đây là sản phẩm hợp tác bởi công ty pha lê cao cấp với nhà điều chế nước hoa nổi tiếng thế giới Francis Kurkdjian” - theo mô tả trên trang Dossier trong phần giới thiệu về nước hoa Ambery Saffron - sản phẩm được cho là lấy “cảm hứng” từ Baccarat Rouge 540.

Dossier có trụ sở tại New York (Mỹ), được thành lập năm 2018 bởi Sergio Tache - một chủ ngân hàng đầu tư đam mê thương mại điện tử, chuyên sản xuất nước hoa dựa trên những mùi hương cao cấp phổ biến, chẳng hạn như Le Labo Santal 33, Creed Aventus, Tom Ford Lost Cherry và Viktor & Rolf Flowerbomb.

Các công ty sản xuất nước hoa dupe dựa trên nhận thức của người tiêu dùng về một thương hiệu lâu đời và tuyên bố bán một sản phẩm gần như giống hệt nhưng loại bỏ bao bì và tiếp thị đắt tiền. Alt Fragrances được thành lập năm 2018, bởi nhà phát triển bất động sản thương mại Michael Saba, cũng bán những mùi hương giá rẻ lấy “cảm hứng” từ những sáng tạo trước đó. Lazy Royal ra mắt năm 2022 cũng làm điều tương tự với nến và máy khuếch tán sậy. 

Những thương hiệu này có thể tồn tại vì công thức nước hoa không được bảo vệ bởi quyền sở hữu trí tuệ như logo hoặc chữ lồng. Thêm vào đó, họ cung cấp cho người tiêu dùng một sản phẩm giá thành thấp hơn với các nốt hương được đánh giá cao.

Tuy nhiên, những người không ủng hộ cách làm này nói rằng chúng làm “loãng” đi sáng tạo nghệ thuật của các nhà thiết kế nước hoa. Yosh Han - Giám đốc sáng tạo của hãng nước hoa Scent Trunk - cho biết: “Là một nhà điều chế nước hoa độc lập, tôi thường phản đối việc sao chép các tác phẩm nghệ thuật. Nếu các nguồn lực dành cho phát triển và tiếp thị được sử dụng để hỗ trợ các nghiên cứu ban đầu và nâng cao nhận thức cho người tiêu dùng để tự bảo vệ chính mình, ngành công nghiệp nước hoa sẽ phát triển hơn nữa. Nước hoa dupe không khác gì thời trang nhanh…”.

Những "chiếc mũi tinh tường" đang ở đâu? 

Marc Chaya - Giám đốc điều hành và đồng sáng lập Maison Francis Kurkdjian - bắt đầu sự nghiệp trong lĩnh vực tài chính và tiếp thị. Ông hầu như không được đào tạo về nước hoa. Lần đầu gặp mặt, Chaya không biết Francis Kurkdjian là nhà thiết kế nước hoa với những mùi hương như Le Male của Jean Paul Gaultier. 2 người thành lập MFK năm 2009. Thương hiệu sau đó được LVMH mua lại năm 2017. Chaya nói rằng sứ mệnh của mình là đưa những nhà sáng tạo mùi hương trở lại vị trí xứng đáng dành cho họ. 

Trong nhiều thập niên, chỉ có các gã khổng lồ về hương liệu như Givaudan, Firmenich và International Flavors & Fragrances (IFF) - nơi tuyển dụng nhiều nhà điều chế nước hoa - chủ yếu nghiên cứu tìm ra công thức nhằm mang lại những mùi hương nổi tiếng nhất trên thị trường. Sự ra đời của sắc ký khí - công nghệ được phát triển vào thế kỷ XX - cho phép tách, xác định và định lượng các hợp chất thơm trong mẫu nước hoa. Các đối thủ cạnh tranh có thể chỉ cần bắt chước một loại nước hoa và tung ra thị trường dưới tên gọi mới. 

Doanh thu từ một loại nước hoa thành công là kinh phí cần thiết cho việc tạo ra sản phẩm mới. Charles Cronin - phó giáo sư chuyên về sở hữu trí tuệ - cho biết: “Giá thành nước hoa ít nhất phản ánh một phần mức độ của sự sáng tạo. Những loại nước hoa dupe không đầu tư vào R&D (nghiên cứu và phát triển) mà “sao chép” thiết kế của một loại nước hoa thành công và tạo ra một phiên bản rẻ hơn nhiều. Đó là một thực tế đáng lo ngại đối với các nhà sản xuất nước hoa tên tuổi”.

Christophe Laudamiel - một cựu chuyên gia nước hoa của IFF và là người sáng lập hãng DreamAir, “cha đẻ” của nhiều mùi hương phổ biến như Abercrombie & Fitch Fierce, Tom Ford Amber Absolute và hiện sở hữu nhãn hiệu The Zoo của riêng mình - cho rằng không chỉ các thương hiệu dupe lợi dụng sự thiếu bảo vệ đó mà một số nhãn hàng nước hoa chính thống cũng vậy. “Chỉ có “chiếc mũi tinh tường” của những người đam mê mùi hương mới nhận biết được đâu là nước hoa nhái mà công cụ tìm kiếm Google không thể làm thay” - Laudamiel nói.

Ông tuyên bố rằng các nhà sản xuất nước hoa lớn thường xuyên sao chép các sáng tạo gốc mà không bị trừng phạt trong nhiều năm. Nhiều tập đoàn lớn sở hữu các thương hiệu nước hoa cũng không tuyển dụng các chuyên gia nước hoa thực sự trong đội ngũ. Vì vậy, Laudamiel đã xây dựng Quy tắc đạo đức nước hoa, hiện có hàng chục cam kết trong ngành, bao gồm cả các nhà sản xuất nước hoa và nhà báo. 

Ngành công nghiệp nước hoa phải hành động

Nhiều người tiêu dùng, đặc biệt là những người mới làm quen với nước hoa, không phải lúc nào cũng quan tâm đến nguồn gốc hoặc mức đầu tư vào nước hoa. Họ chỉ lựa chọn những mùi hương hấp dẫn phù hợp túi tiền của mình. “Tôi nghĩ rằng điều đó mang đến cho mọi người cơ hội thử nhiều mùi hương mà không phải lo lắng về tài chính” - Olivia Olfactory - nhà tạo mẫu tóc có trụ sở tại Los Angeles (Mỹ) và là người sở hữu hơn 300 chai nước hoa - bày tỏ. 

Olfactory thường chia sẻ các bài đánh giá về nước hoa trên TikTok và Instagram, bao gồm các đề xuất lựa chọn thay thế với giá thấp hơn. Theo Olfactory, một bản dupe sẽ không có độ phức tạp hoặc độ bền mùi như bản gốc cao cấp.

Ở khía cạnh khác, sự ra đời của các thương hiệu dupe có thể buộc ngành công nghiệp nước hoa phải hành động. 

Đầu năm nay, gã khổng lồ về nước hoa và hương liệu Symrise đã tung ra CryptoSym - một thành phần làm mờ mã hóa công thức nước hoa chống lại sắc ký khí. Các nhà sản xuất nước hoa như Givaudan và Firmenich cũng đã đầu tư lớn vào việc phát triển các phân tử mùi hương mới, được gọi là nguyên liệu độc quyền, là những thành phần chỉ có trong sáng tạo của họ.

Dù vậy, Chaya vẫn mong muốn pháp luật sớm đưa ra chế tài để giải quyết các vấn đề bản quyền và sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực nước hoa. “Điều duy nhất có thể bảo vệ các nhà sản xuất nước hoa là luật pháp” - ông nói. 

Theo PNO