Chọn và thả cá chép là một phần không thể thiếu của lễ cúng ông Công ông Táo ngày 23 tháng Chạp. Theo tín ngưỡng dân gian, vào ngày này, Táo quân sẽ cưỡi cá chép về trời để báo cáo các hoạt động của gia đình trong suốt một năm qua với Ngọc Hoàng.

Cá chép không chỉ là phương tiện đưa ông Công ông Táo về trời mà còn là biểu tượng của sự thăng tiến, phát tài và may mắn trong văn hóa dân gian. Hình ảnh cá chép vượt vũ môn hóa rồng cũng nhắc nhở con người về sự kiên trì, bền bỉ để đạt được thành công.

Chọn cá chép cho lễ cúng ông Công ông Táo

Cá chép dâng cúng Táo quân thường là cá chép vàng, vừa có màu sắc đẹp mang ý nghĩa hoàng kim, vừa có kích thước nhỏ, thuận tiện để thực hiện nghi lễ.

Bạn nên chọn những con cá khỏe mạnh, bơi nhanh và linh hoạt để chúng có thể sống sau khi được phóng sinh; tìm những con có màu sắc bóng bẩy, vảy không bị bong tróc, đuôi và vây không bị rách. Tránh chọn những con cá nằm dưới đáy chậu, bơi yếu ớt hoặc có dấu hiệu bất thường vì chúng không đủ khỏe để “vượt vũ môn”, không thể đưa ông Táo về chầu trời, cũng dễ bị chết sau khi được thả.

Số lượng cá chép cần mua cũng là vấn đề khiến nhiều người băn khoăn. Phần lớn các gia đình mua 3 con cá chép để phù hợp với sự tích Táo quân gồm 3 vị (Thổ công, Thổ địa, Thổ kỳ), vừa đủ phương tiện cho các ngài cưỡi về trời. Một số gia đình Phật tử mua nhiều cá hơn vì ngoài mục đích dâng cá chép cho các Táo, họ còn muốn có nhiều sinh linh được phóng sinh.

Bạn nên mua cá chép vào sát ngày thực hiện lễ cúng, tốt nhất là vào sáng sớm 23 tháng Chạp để đảm bảo cá còn khỏe mạnh sau khi mọi nghi lễ hoàn tất. Nếu mua quá sớm mà không biết cách chăm sóc, cá có thể bị yếu hoặc chết.

Thả cá chép ông Công ông Táo đúng cách

Việc thả cá chép không chỉ dừng lại ở mặt hình thức mà còn mang lại giá trị văn hóa sâu sắc, mọi người cần lưu ý những điều sau:

- Trước khi thả, hãy đảm bảo cá chép được chọn phải là những con khỏe mạnh, bơi lội linh hoạt. Tránh sử dụng cá đã yếu hoặc sắp chết. Nên chọn nơi có môi trường nước sạch như sông, hồ tự nhiên; tránh thả cá ở những nơi nguồn nước ô nhiễm, ít ôxy, làm ảnh hưởng đến sự sống của cá.

- Không nên ném cá từ trên cao xuống, điều này không chỉ gây tổn thương cho cá mà còn thể hiện sự thiếu tôn trọng. Khi thả cá, dùng tay từ từ nghiêng miệng bao hoặc đồ đựng xuống dưới mặt nước để cá có thể tự bơi ra. Tránh chạm tay vào cá vì việc này có thể làm mất lớp màng nhầy bảo vệ trên vảy cá, khiến cá dễ bị nhiễm trùng và chết.

Khi thả cá, bạn có thể đọc lời cầu nguyện, cầu chúc cho một năm mới tốt lành, bình an, hoặc đọc văn khấn thả cá chép. Sau khi thả cá, cần thu gom túi nylon và vứt đúng nơi quy định. Việc bỏ lại túi nylon hoặc xả rác bừa bãi vào môi trường nước, gây hại cho môi trường và đi ngược lại ý nghĩa tốt đẹp của nghi lễ.