Wasabi màu xanh sáng, tỏa mùi mạnh ngay khi được nhổ lên và có vị cay xộc đặc trưng. Loại củ là một phần thiết yếu trong nhiều món ăn truyền thống Nhật Bản như sushi, sashimi, mì kiều mạch. Tuy nhiên, cây wasabi khó trồng. Chúng phát triển dọc các con suối trong thung lũng hẹp, rất nhạy cảm, dễ chết nếu có sự thay đổi trong môi trường sống hay độ ẩm.
Tương lai của gia vị đang gặp rủi ro vì biến đổi khí hậu. Điều này đồng nghĩa với việc các nhà hàng có thể phải ngừng phục vụ món gia vị này.
Masahiro Hoshina, một nông dân Nhật Bản, bị ám ảnh bởi ký ức về những trận mưa lớn và sạt lở đất năm 2019. Cơn bão đó đã cuốn trôi trang trại trồng wasabi của ông.
"Gần đây, tôi nhận thấy các cơn bão mạnh hơn trước do hiện tượng ấm lên toàn cầu. Trận bão lớn đã xảy ra một lần nên không có gì đảm bảo nó sẽ không xảy ra nữa", người nông dân 70 tuổi nói ông lo lắng về tương lai của ngành nông nghiệp này.
Những củ wasabi mới thu hoạch trên cánh đồng ở trang trại của Masahiro Hoshina. Ảnh: Reuters.
Bão Hagibis, đổ bộ vào miền Đông Nhật Bản vào năm 2019, đã làm giảm sản lượng wasabi ở Okutama gần 70%. Các trang trại phải mất gần 3 năm để phục hồi.
Các chuyên gia cho biết sự nóng lên toàn cầu đang ảnh hưởng đến quá trình sản xuất của người dân. Số lượng và mức độ nghiêm trọng của các cơn bão đang tăng, nhiệt độ tăng cao cũng đe dọa sự sống của loài thực vật. Wasabi vốn cần phát triển trong nước, ở nhiệt độ 10-15 độ C.
Tuy nhiên, thời tiết không phải là trở ngại duy nhất mà người trồng wasabi phải đối mặt. Dân số nông thôn giảm do già hóa. Số lượng nông dân trong khu vực giảm 75% so với những năm 1950. Họ không có người kế vị để tiếp tục hoạt động sản xuất.
Tổng hợp hai yếu tố, sản lượng wasabi được trồng ở các vùng trong nước nói chung và trang trại của Hoshina nói riêng đã giảm xuống một nửa so với năm 2005, theo Bộ Nông nghiệp Nhật Bản.
Wasabi thường được đặt trên miếng cá sống trong quá trình chế biến sushi. Ảnh: Reuters.
Norihito Onishi, Giám đốc bán hàng tại chuỗi nhà hàng mì kiều mạch có tên Sojibo, cho biết việc kinh doanh của mình bị ảnh hưởng trực tiếp bởi tình trạng khan hiếm wasabi và các vấn đề về nguồn cung.
Nhà hàng Nhật này nổi tiếng vì cho phép thực khách tự nghiền củ wasabi, tạo ra hỗn hợp cay làm gia vị ăn soba. Gần đây, họ hầu như phải từ bỏ điều này.
30 năm trước, khi nhà hàng mới mở cửa, nguồn cung wasabi rất dồi dào. Tuy nhiên, trong 5-10 năm qua, đã có lúc ông không thể mua được chút nào. Loại củ quý giờ chỉ được chế biến cho một số món nhất định.
"Nếu tình trạng cung cấp wasabi vẫn tiếp tục không ổn định, chúng tôi sẽ phải tìm ra nguyên liệu khác thay thế. Vì vậy, chúng tôi có thể sẽ không phục vụ wasabi thô nữa," Onishi nói.
