Như hồ Xuân Hương duyên dáng của của TP.Đà Lạt, hồ Phewa cũng là trái tim của phố cao nguyên xanh Pokhara. Khác về yếu tố lịch sử, khi cao nguyên Langbiang được bác sĩ Yersin "khám phá" mới hơn 100 năm, Pokhara đã là kinh đô xưa của nhiều tiểu quốc. Nên Phewa có lợi thế hơn ở những di tích, kiến trúc tôn giáo cổ xưa bao quanh.

Không thể không thấy ngay khi vừa chạm tới là cụm đền Hindu giáo úa màu thời gian trên đảo nhỏ giữa hồ. Lặng im như gương nhân đôi bóng hình đền xưa tháp cổ, đồi gần thâm thấp xanh tươi, xa xa cao ngất núi già trắng xóa… Phewa xanh càng thêm duyên.

Là hồ lớn thứ nhì toàn xứ Nepal, diện tích chừng 4,5 x 1,5km, Phewa được cấp nước từ sông suối tự nhiên, chứ không phải như hồ Xuân Hương do chặn nước lại mà thành. Nhưng giờ do xây đập thủy điện để cung cấp năng lượng cho thành phố, nên Phewa bị đổi thành hồ "bán tự nhiên". 

Khu phố mới đông đúc khách Lakeside (ven hồ), chỉ bê tông hóa một góc nhỏ, còn lại ôm quanh hồ vẫn là đồng nương, vườn tược xanh mát nhờ nước nôi dư dả. Vị thế của hồ càng đẹp hơn khi tựa lưng ngọn đồi thấp Anadu, có chùa Hòa Bình trắng toát thanh thoát trên đỉnh. Nhìn ra xa xa là núi già Himalaya vòi vọi cao, chạy dài tít tắp.

Chỉ cách rặng Annapura khá nổi tiếng của Himalaya 28km, những ngày đẹp trời chọn đúng hướng nắng sẽ dễ lấy được những pô hình có rặng dài những đỉnh núi tuyết nhân bóng dưới hồ xanh. Ở góc khác, không cần tốn nhiều công sức, những con đò nhỏ nhiều mù sắc xếp ven hồ lung linh bóng cũng là các kiểu ảnh đẹp. Điểm nhấn của Phewa là cụm đền Tal Bahari cổ kính giữa hồ, mà hầu như du khách nào tới Pokhara cũng lên đò ra viếng.

Mà cũng lạ trên xứ sở rất nhiều hồ ao và quá trời tháp xưa chùa mới, chỉ duy nhất gương hồ Phewa là có đền cổ ở giữa. Ngôi đền Hindu giáo hai tầng thờ phụng nữ thần Durga, được nhiều người kính sợ với các lễ cúng tế đầy máu me. Đến đây đúng dịp lễ hội có thể ngó nghiêng cảnh tế lễ với rất nhiều dê cừu… bị xử trảm, nhưng tôi không có duyên may bữa đó. 

Lang thang đã mấy tháng từ Sài Gòn sang Lào qua Trung Quốc, Tây Tạng rồi mới tới đây, tôi đen thui như người bản địa, nên được mua vé rẻ cho người Nepal. Tí tởn leo lên doonga - con đò nhỏ sơn phết đỏ xanh, tôi theo người hành hương ra hồ cúng kiếng. 

Trên hòn đảo nhỏ, ngôi đền cổ thấp thoáng sau um tùm cây cối càng thêm thi vị. Theo sử sách, ngôi đền được xây dựng lần đầu là năm 1416, bởi Kulamandan Shah Khad, vị vua đầu tiên của tiểu quốc Kaski - tên vùng đất này. 

Nepal có rất nhiều huyền thoại liên quan đến câu chuyện vua Kulamandan Shah Khad được báo mộng đã xây nên đền để đáp ơn. Làm bằng đá tảng, mái lợp đá phiến đen, đền nhỏ nhắn và vững chắc. Không tượng tranh tinh xảo mang giá trị thời gian, sức hút ngôi đền đến từ nguồn gốc tôn giáo, những huyền thoại phố phường huyền bí. Và cả khuôn viên xanh mát để khách lãng du ngả người dưới tàn thâm u thưởng thức gió hồ cao nguyên mát lạnh, nhìn về phố xưa Pokhara xa xa càng thơ mộng khi được viền nhấn bởi Phewa xanh lấm tấm điểm tô mấy con đò vàng đỏ.

Hôm xế chiều mới vừa đến, tôi đạp xe vòng vòng nhởn nhơ quanh hồ. Đang ngày mùa, đồng vàng ven hồ vui rộn những tiếng cười đùa của thôn nữ đang gặt lúa, dịu dàng trong gió những tà saree xanh đỏ bay bay.  An yên, nên thơ như trong những ca khúc đồng quê của Hoàng Thi Thơ, Phạm Duy… vậy. Rồi ngày sau, tôi leo lên ngọn Anadu viếng chùa Hòa Bình, được nhìn trọn hồ Phewa ngay dưới chân, kế bên là thành Pokhara nhà cửa lô xô, xa hơn tý là dãy Himalaya như ôm lấy, che chở... bức tranh vẽ đậm sắc màu. 

Hết mình với Phewa những ngày ở đó, kể cả mấy buổi sáng đất trời mờ mịt, mắt nhắm mắt mở lội sương đi đón bình minh, những đêm lang thang cùng hồ. Nên ngày ra đi, dù còn nhiều dự định dở dang với Pokhara, vẫn cảm thấy đã đủ. Chỉ tiếc nhớ mãi mấy đêm lạnh một mình lặng lẽ ven hồ ngắm trăng treo bàng bạc trên Himalaya giữa đêm đen vẫn ánh lên sắc trắng tuyết. Thấy vẫn còn nợ phố cao nguyên và mặt gương Phewa xinh đẹp lời hứa quay lại thăm lần nữa!