Tạo lực đẩy cho tiêu dùng và sản xuất phục hồi

Thông tin giảm thuế VAT từ mức phổ thông 10% xuống còn 8% không còn xa lạ với cộng đồng doanh nghiệp và người tiêu dùng khi đã được áp dụng trong giai đoạn 2022–2024. Tuy nhiên, điểm đặc biệt của đợt giảm thuế lần này chính là độ dài thời gian áp dụng, bắt đầu từ ngày 1/7/2025 và kéo dài đến hết năm 2026, tổng cộng 18 tháng. Đây là lần đầu tiên chính sách giảm VAT được thiết kế theo hướng dài hơi, ổn định, có thể tính toán trước, phù hợp với chu kỳ đầu tư sản xuất của doanh nghiệp.

Trong bối cảnh sức mua trong nước vẫn đang phục hồi chậm sau đại dịch và chịu nhiều tác động từ chi phí đầu vào tăng, chính sách giảm thuế VAT tiếp tục đóng vai trò như “đòn bẩy tiêu dùng” mạnh mẽ. Với người tiêu dùng, thuế gián thu giảm đồng nghĩa với việc giá hàng hóa, dịch vụ thiết yếu cũng được điều chỉnh theo hướng có lợi hơn. Trong khi đó, doanh nghiệp được hưởng lợi gián tiếp từ việc giảm chi phí vận hành, dễ dàng hơn trong việc kích cầu, tăng doanh thu, từ đó xoay vòng dòng tiền và tái đầu tư.

Thống kê từ các đợt giảm thuế trước cho thấy, tác động của chính sách này là khá rõ rệt. Theo số liệu của Bộ Tài chính, năm 2022, số tiền ngân sách giảm thu, tức là hỗ trợ người dân và doanh nghiệp qua việc giảm thuế GTGT là 51.400 tỷ đồng, năm 2023 là 23.400 tỷ đồng (do chỉ giảm 6 tháng cuối năm) và năm 2024 là 49.000 tỷ đồng. Những con số này đã góp phần duy trì đà tăng trưởng GDP và hỗ trợ hàng triệu doanh nghiệp. Vì vậy, việc kéo dài thêm thời gian áp dụng không chỉ là bước nối tiếp chính sách cũ, mà còn thể hiện một định hướng tài khóa nhất quán, chủ động và nhân văn của Chính phủ.

Đáng chú ý, phạm vi áp dụng trong lần này cũng được mở rộng. Ngoài các nhóm hàng hóa – dịch vụ từng được giảm thuế trước đây, nay còn bổ sung thêm những lĩnh vực có tính chất nền tảng như vận tải, logistics và công nghệ thông tin. Đây là các ngành giữ vai trò then chốt trong cấu trúc hạ tầng kinh tế hiện đại, có tác động lan tỏa lớn đến nhiều lĩnh vực khác. Việc giảm VAT trong lĩnh vực logistics, chẳng hạn, sẽ giúp giảm chi phí vận chuyển, qua đó hạ giá thành sản phẩm cuối cùng, hỗ trợ tiêu dùng và xuất khẩu. Còn trong lĩnh vực công nghệ thông tin - truyền thông, chính sách này được kỳ vọng sẽ thúc đẩy quá trình chuyển đổi số, mở rộng ứng dụng công nghệ trong doanh nghiệp và cơ quan nhà nước.

Đằng sau quyết định kéo dài chính sách còn là một lựa chọn có tính “đầu tư tương lai”. Dự kiến, tổng số tiền VAT bị hụt thu trong 18 tháng áp dụng là khoảng 122.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng đây là một “khoản chi có mục tiêu”, hoàn toàn có thể được bù đắp thông qua tăng trưởng kinh tế và thu ngân sách từ các nguồn thuế khác. Nếu chính sách hỗ trợ sản xuất - tiêu dùng hiệu quả, thì các khoản thu từ thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân, thuế tiêu thụ đặc biệt và phí lệ phí sẽ được cải thiện trong trung và dài hạn.

Bên cạnh đó, Chính phủ đã cam kết sẽ tăng cường tiết kiệm chi, kiểm soát chặt chẽ chi ngân sách, đẩy mạnh quản lý thuế, hóa đơn điện tử và chống gian lận thương mại. Điều này cho thấy nỗ lực đảm bảo kỷ luật tài khóa trong khi vẫn ưu tiên hỗ trợ phục hồi kinh tế, một điểm cộng lớn về mặt điều hành chính sách vĩ mô.

Tín hiệu ổn định chính sách giúp củng cố niềm tin thị trường

Một trong những điểm tích cực lớn nhất của đợt giảm thuế lần này không nằm ở mức giảm 2%, vốn đã được kỳ vọng mà ở yếu tố thời gian và tính thống nhất chính sách. Việc Quốc hội biểu quyết thông qua với tỷ lệ gần như tuyệt đối (452/453 đại biểu tán thành) thể hiện sự thống nhất rất cao trong chủ trương hỗ trợ nền kinh tế. Đây là yếu tố then chốt củng cố niềm tin cho cộng đồng doanh nghiệp, nhà đầu tư và người dân trong bối cảnh còn nhiều bất định kinh tế toàn cầu.

Tuy nhiên, như nhiều chuyên gia đã cảnh báo, hiệu quả của chính sách sẽ phụ thuộc lớn vào cách thức triển khai và sự phối hợp đồng bộ với các chính sách khác. Giảm thuế là một cú hích tốt về tài khóa, nhưng nếu môi trường kinh doanh còn nhiều rào cản, chi phí tuân thủ pháp luật cao, tiếp cận vốn và công nghệ khó khăn thì sức bật của doanh nghiệp sẽ không đủ mạnh để chuyển hóa hỗ trợ thành kết quả thực tế.

Vì vậy, cùng với việc kéo dài chính sách giảm thuế VAT, Nhà nước cần tiếp tục cải cách thể chế, tháo gỡ thủ tục hành chính, thúc đẩy minh bạch hóa thông tin và cải thiện chất lượng dịch vụ công. Đồng thời, cần rà soát hiệu quả của chính sách theo ngành nghề, địa phương để điều chỉnh kịp thời, đảm bảo tính công bằng và phát huy đúng trọng tâm hỗ trợ.

Ngoài ra, cần đặc biệt quan tâm đến việc kiểm tra, giám sát thực hiện chính sách tại doanh nghiệp, tránh tình trạng lợi dụng chính sách để trục lợi hoặc không truyền được lợi ích giảm thuế đến người tiêu dùng. Điều này càng quan trọng khi chính sách được áp dụng trong thời gian dài và trên phạm vi rộng.