Đây không chỉ là hiện tượng của Bắc Kinh. Với những ai đến từ các quốc gia vẫn còn chủ yếu sử dụng xe chạy bằng xăng, sự yên tĩnh này sẽ là ấn tượng đầu tiên, theo lời Li Shuo, giám đốc trung tâm khí hậu Trung Quốc tại Viện Chính sách Châu Á cho biết. “Cảm giác như bước vào tương lai".

Xét về bất kỳ tiêu chí nào, sự tăng trưởng của xe điện (EV) ở Trung Quốc là một điều phi thường. Hơn một nửa số xe mới được bán là xe điện, đưa thị trường ô tô lớn nhất thế giới đi theo con đường xóa sổ xe chạy bằng xăng trong vài thập kỷ tới. Năm ngoái, doanh số bán xe điện ở Trung Quốc đã tăng vọt lên 11 triệu chiếc, tăng gần 40% so với năm 2023, theo dữ liệu từ công ty nghiên cứu Rho Motion của Anh. Đó là một "cuộc chuyển đổi không thể đảo ngược" - Shuo nói.

Cuộc cách mạng xe điện của Trung Quốc giúp củng cố vị thế dẫn đầu công nghệ sạch của nước này và khẳng định vai trò lãnh đạo toàn cầu trong vấn đề khí hậu, ngay khi chính quyền của Tổng thống Trump quyết tâm gia tăng sử dụng nhiên liệu hóa thạch gây nóng lên toàn cầu và chỉ trích năng lượng sạch.

Nó cũng đang tác động mạnh đến thị trường dầu mỏ. Các nhà phân tích dự báo nhu cầu dầu mỏ ở Trung Quốc có thể đang đạt đỉnh - chuyển từ nhu cầu gia tăng sang suy giảm - nhưng tác động sẽ lan rộng hơn. Là quốc gia nhập khẩu dầu lớn nhất thế giới, những gì xảy ra tại Trung Quốc sẽ có tác động lan tỏa đến thị trường dầu mỏ toàn cầu.

“Những tác động là rất lớn,” Lauri Myllyvirta, đồng sáng lập Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch, nói.

Ván cược lớn của Trung Quốc

Nguồn gốc của sự bùng nổ xe điện ở Trung Quốc có thể truy ngược gần hai thập kỷ.

Các nhà sản xuất ô tô truyền thống ở Mỹ, Nhật Bản và châu Âu đã có “lợi thế lớn” trong việc phát triển xe chạy bằng xăng, vì vậy khó có khả năng Trung Quốc có thể bắt kịp, Shuo nói. Xe điện mang đến cơ hội để chiếm lĩnh một thị trường mới.

Ngoài ra còn có một lợi ích quan trọng khác: An ninh năng lượng.

Khác với Mỹ, quốc gia giàu tài nguyên nhiên liệu hóa thạch, Trung Quốc phụ thuộc vào dầu nhập khẩu. Sự phụ thuộc vào các quốc gia khác là một "mối nguy hiểm địa chính trị," Ilaria Mazzocco, chuyên gia về chính sách khí hậu Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), cho biết. Ưu điểm của xe điện là chúng có thể sử dụng nguồn điện dồi dào trong nước của Trung Quốc.

Chính phủ Trung Quốc bắt đầu đưa ra các chính sách khuyến khích xe điện từ năm 2009, Mazzocco nói với CNN, cung cấp tín dụng giá rẻ và tài trợ cho nghiên cứu.

Đó là một “đặt cược lớn” - cô nói, và con đường ban đầu không suôn sẻ. Một vài năm sau, “nó được coi là một thất bại”.

Tuy nhiên, cuối cùng, sự đặt cược này đã được đền đáp, nhờ vào sự hỗ trợ nhất quán từ các chính quyền thành phố và trung ương Trung Quốc, những tiến bộ trong công nghệ pin và hàng loạt các công ty cạnh tranh mạnh mẽ, bao gồm BYD, đối thủ chính của Tesla có trụ sở tại Trung Quốc.

Hiện nay, Trung Quốc sở hữu cơ sở hạ tầng sạc điện mạnh mẽ và chuyên môn, công nghệ, vật liệu sản xuất xe điện trong nước. Nước này sản xuất số lượng lớn xe điện giá rẻ mà người dân thực sự muốn mua, Myllyvirta nói.

Bức tranh hoàn toàn khác tại Mỹ, nơi mà lý do kinh tế cho việc sử dụng xe điện không có trợ cấp còn yếu, vì xăng rất rẻ và người Mỹ ưa chuộng những chiếc xe lớn.

Với việc Tổng thống Donald Trump đang nắm quyền, đất nước này có khả năng tiếp tục rời xa các chính sách khuyến khích xe điện và tăng thuế đối với xe điện và vật liệu pin nhập khẩu từ Trung Quốc.

Kết quả là thị trường xe hơi Mỹ có thể sẽ tiếp tục lệch khỏi phần còn lại của thế giới, Myllyvirta nói, “và điều này chỉ khiến các nhà sản xuất ô tô Mỹ khó có thể cạnh tranh ở nước ngoài”.

Tái định hình các thị trường toàn cầu

Sự tiến bộ của Trung Quốc trong việc điện khí hóa giao thông - bao gồm mạng lưới đường sắt cao tốc rộng lớn - đang kìm hãm sự tiêu thụ dầu mỏ đã tăng vọt trước đó.

Nhu cầu xăng dầu giảm khoảng 1% trong năm 2024 và dự báo sẽ giảm nhanh hơn trong năm nay, ngay cả khi thu nhập của người dân tăng và số lượng xe sở hữu tăng, Ciarán Healy, nhà phân tích thị trường dầu mỏ của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), cho biết. “Đối với một quốc gia có hồ sơ kinh tế như Trung Quốc, đây là điều phi thường”.

Tổng nhu cầu dầu mỏ cũng có thể đang đạt đỉnh. Nhập khẩu dầu thô của Trung Quốc giảm gần 2% trong năm 2024, đánh dấu lần giảm đầu tiên trong hai thập kỷ qua, ngoại trừ trong đại dịch Covid. Mỹ là một trong những nhà cung cấp dầu cho Trung Quốc; Trung Quốc là quốc gia nhập khẩu dầu thô lớn thứ hai từ Mỹ trong năm 2023, theo dữ liệu từ Cục Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA).

IEA dự báo nhu cầu dầu mỏ của Trung Quốc sẽ tiếp tục giảm vào những năm 2030, ảnh hưởng lớn đến sự tăng trưởng nhu cầu dầu toàn cầu - Healy nói.

Trung Quốc là yếu tố thúc đẩy lớn nhất cho nhu cầu dầu mỏ toàn cầu trong giai đoạn từ 2013 đến 2023. Tăng trưởng trung bình hàng năm về nhu cầu dầu của nước này trong suốt thập kỷ qua là khoảng 600.000 thùng/ngày; trong năm 2024, con số này giảm xuống dưới 200.000 thùng/ngày, theo ước tính của IEA.