Bún hến Mai Xá

Quảng Trị, vùng đất khúc ruột miền Trung, với vị mặn của biển, màu xanh trùng điệp của núi rừng Trường Sơn, với gió Lào cát trắng, với đất đỏ bazan, với lịch sử hàng trăm năm của nền văn hóa cổ Chăm Pa giao thoa với văn hóa Việt cổ, … đã tạo nên những nét đặc trưng rất riêng của miền đất, trong đó có những nét văn hóa ẩm thực rất riêng, độc đáo mà du khách cũng khó có thể bỏ qua khi đặt chân đến vùng đất này.

Một trong những món ăn ngon đặc trưng của vùng đất Quảng Trị, Bún hến Mai Xá luôn được du khách lựa chọn và ưu thích.

Bún hến Mai Xá được lấy tên từ chính nơi sản sinh ra nó – làng Mai Xá, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị.

Với những hương vị đặc trưng rất riêng, mang đậm văn hóa dân gian Quảng Trị, Bún hến Mai Xá đã được vinh dự công nhận vào TOP 100 món ăn ẩm thực, đặc sản tiêu biểu của Việt Nam (2020-2021) theo bộ tiêu chí công bố giá trị ẩm thực, đặc sản Việt Nam tại Quyết định số 100/KLVN-TOP/2021 của Tổ chức kỷ lục Việt Nam trong hành trình tìm kiếm quảng bá ẩm thực, đặc sản Việt Nam (2020-2021).

Làng Mai Xá là một trong 65 ngôi làng cổ truyền thống của Quảng Trị, thuộc xã Gio Mai, huyện Gio Linh. Là ngôi làng thôn quê bên dòng sông Thạch Hãn nổi tiếng trong lịch sử.

Làng Mai Xá với nghề truyền thống cào chắt chắt và nổi tiếng với món bún hến dân gian tuyệt vời, là đặc sản riêng có của ngôi làng này. Sông Cánh Hòm là một nhánh sông của dòng Thạch Hãn, chảy sát vào làng Mai Xá, với những đặc trưng rất riêng của thổ nhưỡng, của dòng nước mà đã sản sinh ra “con chắt chắt” (là một loại hến nước ngọt) có hương vị ngọt rất đậm đà, rất đặc biệt, cộng với đó là cách chế biến truyền thống của người dân Mai Xá đã tạo nên một món ăn chế biến từ hến Mai Xá rất đặc trưng, không phải nơi nào cũng có được.

Nói về bún hến Mai Xá, có 2 loại để thực khách có thể lựa chọn đó chính là món bún khô và món bún nước. Để chế biến món bún hến Mai Xá thì đầu tiên phải cho chắt chắt vào nồi luộc chín, quá trình khi nước sôi thì phải dùng đũa lớn khuấy liên tục cho chắt chắt mở vỏ ra.

Vớt chắt chắt ra rổ, phần nước luộc chắt chắt để sử dụng làm nước dùng pha chế món ăn, còn chắt chắt được cho vào chậu nước đãi lấy phần thịt.

Muốn ăn món “bún hến Mai Xá khô”, trước tiên cho chảo trên lửa lớn, phi hành thơm rồi cho phần thịt chắt chắt vào xào đến khi săn lại, nêm các loại gia vị như nước nắm truyền thống Cửa Việt, ớt tươi xắt nhỏ, ...

Nước dùng được nêm nếm thêm các loại gia vị, gừng tươi giã mịn, chút nước mắm Cửa Việt tạo nên hương vị rất đậm đà. Bún sử dụng là loại bún tươi sợi nhỏ, được sản xuất thủ công từ bột gạo và bột sắn, có màu trắng muốt, dẻo và rất ngon.

Tô “bún hến Mai Xá khô” gồm có bún tươi, hến xào và trên cùng là rau thơm. Tùy theo khẩu vị của người ăn mà chêm nước dùng ít hoặc nhiều. Món bún hến Mai Xá sẽ ngon hơn khi ăn kèm chút nước mắm Cửa Việt, ớt, tỏi và gừng tươi.

Với món “bún hến Mai Xá nước” phần thịt hến không phải qua công đoạn xào. Món “bún hến Mai Xá nước” có hương vị rất đặc biệt, thực khách sẽ tận hưởng, thưởng thức được vị ngọt, bùi rất đặc trưng của “chắt chắt” Mai Xá pha quyện với hương vị mặn của nước mắm biển Cửa Việt, thơm nồng của gừng tươi, cay của ớt, … và bún gạo quê Quảng Trị.

Ăn bún hến Mai Xá, không chỉ là thưởng thức một món ngon của Quảng Trị, mà còn là thưởng thức cả một hương vị quê hương trên từng sợi bún, từng muỗng nước dùng, thậm chí trên từng mùi thơm thoang thoảng của tô bún hến.

Cái độc đáo của tô bún hến Mai Xá, không đơn giản là thực khách được phục vụ tận bàn một tô bún đã được chế biến sẵn như thường thấy ở mọi nơi khác. Cái độc đáo ở đây là thực khách được tự tay pha chế từ các “nguyên liệu” để tạo ra tô “bún hến Mai Xá” đặc trưng riêng cho khẩu vị của mình.

Khi thực khách yêu cầu tô bún hến, nhà hàng sẽ đưa lên bàn ăn tô nước dùng nghi ngút khói, tô bún với từng sợi bún tươi trắng nuốt với chắt xào qua gia vị (hoặc chắt chắt ‘tươi”).

Bên cạnh đó không thể thiếu chén muối ớt cay nồng, tiêu tươi và gừng tươi giã mịn, dĩa rau xanh và các loại rau thơm ăn kèm. Tùy theo khẩu vị mà người dùng có thể tự tay pha chế, làm cho mình 1 tô bún hến Mai Xá chính hiệu.

Thưởng thức món bún hến Mai Xá, thực khách sẽ thấy rõ hình ảnh duyên dáng, mạnh mẽ, mà ngọt bùi đằm thắm của quê hương Quảng Trị, chứa đựng trong vị bún dân gian giản dị nhưng rất tuyệt vời này.

Ngoài bún hến Mai Xá, thực khách còn được thưởng thức món hến xào xúc bánh tráng. Vị ngọt béo của hến xào Mai Xá với các loại gia vị, quyện với vị thơm, bùi, giòn của bánh tráng gạo Quảng Trị, thực khách khó có thể mà quên nếu đã một lần được thưởng thức, đặc biệt trong những ngày hè nóng nực. 

Đến với mảnh đất Quảng Trị, du khách nhớ đừng bỏ qua món ăn nằm trong danh sách 100 món ăn đặc sản tiêu biểu của Việt Nam này nhé!

Đến Quảng Trị, ghé thăm những danh lam thắng cảnh đẹp như: biển Cửa Việt - Cửa Tùng, tham quan đảo Cồn Cỏ, ngắm danh lam thắng cảnh Đakrông cùng thưởng thức những món ăn ngon như: Nem lụi chợ Sải, bánh ướt Phương Lang, bánh lọc Mỹ Chánh, cháo vạt giường Hải Lăng, ... bạn đừng quên ghé thăm làng cổ Mai Xá, huyện Gio Linh để thưởng thức món bún hến Mai Xá, một món ăn dân gian không cầu kỳ, nhưng mang hương vị đặc trưng riêng của một vùng quê Quảng Trị, là món ăn dân dã đã và đang trở thành một nét văn hóa ẩm thực của làng quê ven sông Thạch Hãn này.

Theo Du lịch TP.HCM