Thành tích đáng mừng nhưng không che giấu nỗi lo

Tháng trước, Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto tuyên bố sản lượng gạo của nước này đã tăng 48%, kéo theo lượng dự trữ quốc gia đạt kỷ lục 4,2 triệu tấn. Đây được coi là dấu mốc quan trọng trong chiến lược đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, đặc biệt khi biến đổi khí hậu và bất ổn toàn cầu đang ảnh hưởng mạnh đến chuỗi cung ứng.

Tuy vậy, đằng sau thành tích ấn tượng là những rào cản lớn: tình trạng phân bổ đất canh tác không đồng đều, sự thiếu hụt chính sách hỗ trợ thực chất cho nông dân, và quan trọng hơn cả – lực lượng lao động nông nghiệp đang già hóa nhanh chóng.

Người trồng lúa Indonesia: Vất vả, đơn độc và thiếu hỗ trợ

Hai nông dân Isna và Caca – một cặp vợ chồng tại Bogor – mỗi ngày làm việc 7 tiếng trên đồng ruộng. Họ thu hoạch khoảng 1,2 tấn lúa mỗi vụ, ba vụ mỗi năm, và bán toàn bộ cho nhà máy. Nhưng tổng thu nhập hàng năm của họ chỉ đạt khoảng 360 USD – chưa bằng một tháng lương tối thiểu tại nhiều quốc gia trong khu vực.

Caca cho biết, cô chưa từng nhận được trợ cấp phân bón hay hỗ trợ tài chính nào từ chính phủ. “Nếu có được trợ giúp, ít nhất chúng tôi cũng đỡ lo bữa ăn hàng ngày”, cô nói.

Chồng cô, Isna, nhấn mạnh: “Chính phủ cần giúp nông dân bằng cách cung cấp vốn và thu mua lúa tươi với giá sàn hợp lý".

Chính quyền Indonesia hiện đã tăng trợ giá phân bón, nâng cấp máy móc nông nghiệp, đẩy nhanh tiến độ gieo trồng và nâng giá sàn mua lúa. Tuy nhiên, xuất khẩu vẫn bị hạn chế do ưu tiên duy trì nguồn cung nội địa và theo dõi sát diễn biến thời tiết.

Tự chủ lương thực – Liệu có bền vững?

Giới chuyên gia cho rằng việc tự chủ lương thực chỉ thực sự bền vững nếu ba yếu tố kinh tế, xã hội và môi trường được đảm bảo. Abdullah – điều phối viên quốc gia của Liên minh An ninh Lương thực Nhân dân Indonesia – cảnh báo: “Không thể chỉ nhìn vào con số sản lượng. Nếu thiếu chính sách ưu tiên nông dân và đầu tư đúng mức cho nông nghiệp, thành tích hiện tại sẽ không giữ được lâu".

Theo dữ liệu điều tra nông nghiệp quốc gia, số lượng nông dân ở Indonesia đã giảm từ 35 triệu người năm 2003 xuống còn 28 triệu người vào năm 2023. Hiện có đến 80% nông dân trên 40 tuổi, theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO). “Hai mươi năm nữa, họ sẽ đều ngoài 60. Nếu không có lực lượng trẻ thay thế, sản xuất sẽ sụp đổ", ông Rajendra Aryal, Giám đốc quốc gia của FAO tại Indonesia và Timor Leste, nhận định.

Nhưng với tỷ lệ thu nhập thấp và thiếu bảo trợ xã hội, nghề nông ngày càng mất sức hút với người trẻ Indonesia.

Hồi sinh nông nghiệp hay để mặc sa sút?

Là một cường quốc gạo mới trỗi dậy, Indonesia đang đứng trước một ngã rẽ then chốt. Nếu không có chính sách toàn diện để cải thiện đời sống và triển vọng nghề nghiệp cho người trồng lúa, quốc gia này có thể đối mặt với khủng hoảng nguồn cung trong chính thời kỳ thịnh vượng.

Sản xuất gạo – nền tảng nuôi sống hàng triệu người – không thể chỉ dựa vào số tấn mỗi năm, mà cần được nhìn nhận là một phần quan trọng của cấu trúc xã hội và phát triển bền vững. Khi người trồng lúa không còn muốn làm nghề, thành tích sản xuất dù có cao đến đâu cũng không thể bảo đảm cho tương lai, theo CNA.