Nhà Bạch công tử

Hữu duyên thiên lý làm sao mà hôm nay có ông bạn từ Bạc Liêu ghé Mỹ Tho. Tui mời ổng uống cà phê nhà Bạch công tử, ổng trợn tròn cặp mắt ốc nhồi:

- Ủa, ở đây có Bạch công tử hả, bà chị ?

- Mắc cười. Làm như Lục tỉnh Nam kỳ này có một mình Hắc công tử Bạc Liêu nhà ông vậy. Bạch công tử Mỹ Tho nhà tui mà kể ra thì có khi ông quá ngưỡng mộ rồi về ở đây luôn...

- Thiệt hả? Kể đi, kể đi...

Tui kể cho ổng nghe là: Hắc - Bạch công tử chỉ chênh nhau một tuổi. Ông Hắc sinh năm 1900, còn ông Bạch sinh năm 1901. Ông Hắc là con Hội đồng, ông Bạch là con Đốc phủ. Nhà giàu kinh khủng nên 10 tuổi đã du học bên Tây. Thời gian đó, nếu như ông Hắc nổi tiếng ở các vũ trường, thì ông Bạch la cà ở các nhà hát, say mê với ánh đèn sân khấu.

- Ê, tự nhiên tui liên tưởng tới Hắc - Bạch vô thường!

- Ông lạc đề. Nghe tui kể tiếp nè: Chuyện ăn chơi của ông Hắc ra làm sao thì ông Bạch cũng y làm vậy. Tuy nhiên, kiểu ăn chơi của ông Bạch có ý nghĩa hơn. Như hồi năm 28 tuổi, ông kết hôn với cô đào Phùng Há, và ông đã tiêu tốn rất nhiều tiền để lập gánh hát Huỳnh Kỳ, để vợ làm bầu gánh khi bà mới 18 tuổi. Gánh hát Huỳnh Kỳ có quy mô lớn ở vùng Lục tỉnh Nam kỳ. Trên bờ có rạp hát cạnh bên nhà, là nơi cho gánh hát biểu diễn và kinh doanh máy hát đĩa. Ở dưới sông, trong khi người ta còn đi ghe chèo thì gánh hát có tới 3 chiếc ghe bầu gắn máy, trang bị như du thuyền. Chiếc thứ nhất chở vợ chồng ông Bạch, phía trước có treo cờ màu vàng, biểu tượng của gánh Huỳnh Kỳ. Chiếc thứ hai chở đào kép, có phòng riêng và bếp ăn. Chiếc thứ ba chở thầy đờn, đạo cụ, nhân viên và một đội bóng. Mỗi khi gánh hát tới đâu, ông Bạch cho đào kép lên bờ xếp hàng, bắt tay xã giao chính quyền sở tại. Sau đó cờ của gánh hát được kéo lên, và ông Bạch rút súng lục bắn chỉ thiên ba phát để tạo tiếng vang! Còn nữa, trong lúc đào kép chuẩn bị cho đêm diễn thì đội bóng đá giao hữu với đội bóng của địa phương nhằm thu hút khán giả tối đi xem hát. Thanh thế như vậy, nên gánh Huỳnh Kỳ vang bóng một thời.

- Cái rạp hát Huỳnh Kỳ kế bên đây hả? Khu vực này rộng ghê ta! Rồi sau này sao?

- Chưa thấy tài liệu nào nói ông Bạch sạt nghiệp vì lý do gì. Chỉ biết là ổng tiêu tốn rất nhiều tiền cho sự nghiệp cải lương. Nghe đâu bà Phùng Há chỉ mê ca hát mà không quan tâm đến chuyện làm ăn. Còn ông Bạch cũng vậy. Ông giao hết cho quản lý, hễ thiếu tiền thì về Mỹ Tho bán đất. Mà cách bán đất của ổng cũng không giống ai, vì bán lần một mớ chứ không đo đạc gì hết. Nếu người mua đất than thở thiệt thòi thì ổng cho thêm một mớ nữa, y như bán rau ngoài chợ vậy. Sau này ổng khánh kiệt, hết tài sản, nghèo rớt mồng tơi. Nhưng suy cho cùng, ổng là người góp công không nhỏ trong sự nghiệp phát triển nghệ thuật cải lương ở miền Nam.

- Rồi ổng mất ở đâu, hồi nào?

-  Mất năm 1950, lúc 49 tuổi. Giờ mộ ở xã An Thạnh Thủy, huyện  Chợ Gạo.

- Mà sao bà rành quá vậy, bà chị?

- Thì tui nghe ba tui kể. Với lại tài liệu thiếu gì.

- Ê, chuyện hay quá. Mà sao ở đây không bảo quản nhà cửa với rạp hát, rồi bán vé tham quan như ở dưới tui, rồi mời bà chị thuyết minh luôn?

- Xời, tui không huỡn. Với lại Mỹ Tho tui giàu mà. Người ta không thèm quan tâm tới ba cái thứ lẻ tẻ đó đâu.