Kaliningrad, tỉnh cực Tây nước Nga

Trước đó, thành phố Kaliningrad là thủ phủ tỉnh Đông Phổ thuộc Đức, tên gọi là Konigsberg. Nằm ở Trung Âu, điểm đặc biệt của Kaliningrad là vùng đất này tách biệt với phần còn lại của nước Nga, Nam giáp với Ba Lan, Bắc và Đông giáp với Litva, còn phần phía Tây giáp Biển Baltic. Kaliningrad cũng là căn cứ của Hạm đội Baltic Nga và là một trong 25 trung tâm công nghiệp lớn nhất của nước Nga.

Trong một thời gian dài Kaliningrad thuộc về Đức. Lịch sử của thành phố bắt đầu năm 1255, khi các hiệp sĩ dòng Huynh đệ Teuton xây dựng pháo đài trên một ngọn đồi và gọi nó là Konigsberg (Núi Hoàng gia) để vinh danh Vua Séc Přemysl Otakar II, người đã tích cực tham gia các chiến dịch chống các bộ tộc Baltic của người Phổ.

Lần đầu tiên thành phố này thuộc về Nga năm 1758, sau chiến thắng trong cuộc Chiến tranh Bảy năm. Tuy nhiên, năm 1762, vùng đất này được trả lại cho Vương quốc Phổ. Koenigsberg từng là tâm điểm trong nhiều cuộc chiến tranh ở châu Âu: Chiến tranh Bảy năm (1756-1763), Chiến tranh Napoléon (1805-1807 và 1812-1814), Chiến tranh Thế giới thứ I (1914-1918) và Chiến tranh Thế giới thứ II (1939 -1945).

Chính vì vậy, tỉnh Kaliningrad là nơi giao thoa của nhiều truyền thống lịch sử, văn hóa, tôn giáo, nơi nương náu của nhiều dân tộc, sự kết hợp giữa kiến trúc Phổ với kiến trúc Liên Xô trước đây.

Thành phố lớn nhất của tỉnh chính là Kaliningrad, được đặt theo tên nhà lãnh đạo xuất chúng Liên Xô Mikhail Kalinin. Tượng đài Kalinin nằm trên quảng trường cùng tên trước mặt nhà ga xe lửa của thành phố, và là một trong 5 quảng trường của thành phố Kaliningrad.

Ngày nay tới Kaliningrad du khách chủ yếu đi bằng máy bay. Tuy nhiên thời Liên Xô người dân thường đến Kaliningrad bằng xe lửa, đi qua Litva. Ngay nay tuyến đường xe lửa từ Moskva tới Kaliningrad vẫn hoạt động, xong phải mất tới hơn 2 ngày và có khá nhiều thủ tục vì phải đi qua Belarus và Litva. Thành phố Kaliningrad hiện có gần 260 di sản văn hóa được bảo tồn.

Điểm đầu tiên chúng tôi đến thăm là đảo Kant (trước đây được gọi là Đảo Kneiphof) nằm ở trung tâm thành phố, được bao bọc bởi sông Pregolya. Đến đây ngày nay bạn chỉ có thể thấy một công viên với vô số tác phẩm điêu khắc bằng đá và tòa nhà duy nhất - Nhà thờ Lớn (Cathedral), xây dựng theo phong cách gothic của Đức.

Tuy nhiên, vào thế kỷ 14, nơi đây là khu phố vận tải và thương mại sầm uất nằm hai bên bờ sông Pregolya với hàng chục con đường và hàng trăm ngôi nhà, được nối với đất liền bằng 5 cây cầu. Ở đảo Kant có thể thăm mộ nhà triết học vĩ đại người Đức Immanuel Kant nằm sát vách Nhà thờ Cathedral.

Nước Đức vốn nổi tiếng đã sản sinh ra rất nhiều nhà triết học vĩ đại và Immanuel Kant (1724-1804) được cho là một trong những nhà triết học có ảnh hưởng nhất từ trước đến nay. Trong học thuyết của ông về chủ nghĩa duy tâm siêu việt ông cho rằng không gian, thời gian và nhân quả đơn thuần là những thứ cảm nhận được.

Sát Nhà thờ Cathedral, bạn còn có thể thấy Tượng đài Julius Rupp, nhà thần học Tin lành người Phổ. Ông đã lập ra Hội thánh Tin lành Tự do đầu tiên tại Konigsberg, tin vào tự do tuyệt đối của lương tâm.

Bên cạnh ngôi mộ của Kant còn có bức tượng đồng Công tước Albrecht, người sáng lập Đại học Konigsberg "Albertina". Đây là Đại học tổng hợp lâu đời thứ hai ở Đức sau Đại học Frankfurt và nổi tiếng là trung tâm tri thức Tin lành Brandenburg-Phổ.

Điểm nhấn của đảo Kant là Nhà thờ Cathedral xây dựng từ thế kỷ XIV, vốn là biểu tượng của thành phố Kaliningrad. Nhà thờ mái vòm Đức Mẹ và Thánh Adalbert này từng là nhà thờ Công giáo chính ở thành phố Konigsberg, và sau đó là nhà thờ Luther chính ở Phổ. Ngày nay Nhà thờ không còn chức năng tôn giáo mà được sử dụng để tổ chức các buổi triển lãm và hòa nhạc của viện bảo tàng.

Từ đảo Kant đi bộ qua cây cầu Honey, bạn sẽ đến khu phức hợp dân tộc học và thương mại-thủ công hiện đại “Làng Chài” được phục dựng năm 2007 theo phong cách kiến trúc Đức thế kỷ 15. Địa điểm này trước kia là nơi định cư của các ngư dân Đức.

Ở thành phố Kaliningrad, bạn đừng quyên ghé thăm Cổng Brandenburg nằm trên đường Bagration (trước đây là đường Berlin) – 1 trong 7 cổng thành còn sót lại của Konigsberg. Đây là cổng cổ duy nhất ở Kaliningrad vẫn cho phép xe cộ qua lại.

Hay phố lát gạch Telman với những căn biệt thự cổ Đức được phục dựng hai bên đường. Con phố này thời Đức gọi là Maraunenhof, bắt đầu phát triển vào khoảng năm 1910, với vị trí đẹp nên thơ bên bờ tây Hồ Verkhnyi.

Các bảo tàng cũng là điểm nhấn ở thành phố Kaliningrad với Khu triển lãm Bảo tàng Thế giới Đại dương độc đáo có một phần là những con tàu nghiên cứu và tàu chiến đậu dọc bên bờ kè, và Bảo tàng Hổ phách trong tháp pháo đài Thống chế Phổ Friedrich Karl zu Don xây dựng năm 1853 và là một phần vòng công sự trong bảo vệ Konigsberg.

Kaliningrad nắm 90% sản lượng hổ phách trên thế giới. Bảo tàng Hổ phách khánh thành năm 1979 và là nơi lưu giữ những miến hổ phách Baltic độc đáo, miến nặng nhất lên tới 4,28kg, cùng hơn 2.000 sản phẩm nghệ thuật chế tác từ hổ phách. Bảo tàng là nơi duy nhất lưu giữ những mảnh hổ phách đã được dùng để phục chế Phòng Hổ phách nổi tiếng trong Cung Ekaterina ở St. Petersburg.

Các thị trấn nghỉ mát xinh đẹp dọc Biển Baltic cũng là nơi được nhiều du khách khám phá. Đầu tiên, đó là thị trấn “mèo” Zelenograd (trước đây gọi là Cranz), với phố đi bộ trung tâm Kurortny Prospekt mà ở đâu bạn cũng có thể cảm nhận được bóng dáng của mèo. Quan trọng hơn, từ Zelenogradsk ta có thể thăm Mũi đất Kurs, di tích nhiên nhiên độc đáo được đưa vào danh sách Di sản Thế giới UNESCO.

Công viên Quốc gia Kurs là dải cát hẹp dài 98km, phần Tây Bắc giáp với Litva. Đây là nơi bắt buộc phải đến. Hãy tưởng tượng bạn đang lái xe dọc theo rừng thông trên con đường kẹp giữa một bên là Biển Baltic và một bên là vịnh Kurs. Bạn thấy mình đang ở trong “Rừng Hoàng gia”, nơi mà các vị vua Phổ từng đi săn, cách đó không xa, trên đồng cỏ giáp vịnh là nơi huấn luyện những chú chim ưng hoàng gia.

Sau đó, bạn sẽ vào khu “rừng say” huyền bí, hay leo lên “Đỉnh Efa” để phóng tầm mắt ra những đụn cát mịn nằm bên bờ biển. Bạn sẽ cảm nhận được mùi lá và nhựa thông, vị mặn của biển và độ ấm của cát. Nghe bản giao hưởng của rừng với tiếng xào xạc của cây cối hòa cùng tiếng chim hót.

Từ Zelenograd đi ôtô dọc theo bờ biển về phía Nam sẽ tới thị trấn nghỉ mát thơ mộng Svetlogorsk được ví như Thụy Sĩ của Nga. Thị trấn độc đáo này sở hữu một bộ sưu tập lớn các loài thực vật có tên trong Sách Đỏ mọc trên các con phố, các phong cách kiến trúc thú vị đan xen nhau, những góc phố lãng mạn, những tượng đài kỳ thú với lịch sử riêng, cùng với đó là rất nhiều câu chuyện về hồ phách. Bạn nên bắt đầu chuyến thăm thị trấn qua trải nghiệm đi dọc đường bao biển và chụp ảnh với Chiếc đồng hồ Mặt trời hoặc check-in tại tháp nước Rauschen, biểu tượng của Svetlogorsk, hay tham quan mô hình thành Konigsberg thu nhỏ thời trung cổ.

Điểm đến cuối cùng của chúng tôi là thị trấn cực Tây Baltiysk, nơi đồn trú chính của Hạm đội Baltic Nga. Đến đây coi như bạn đã đến được điểm cực Tây của nước Nga. Baltiysk thời Phổ có tên là Pillau, nằm trên dải đất Baltiysk ngăn Phá Vistula với Vịnh Gdansk. Nơi đây từng là căn cứ huấn luyện tàu ngầm U-boat nổi tiếng của Đức Quốc xã. Tới Baltic đương nhiên bạn sẽ thấy ngọn hải đăng cực Tây của nước Nga - hải đăng Pillau.

Ngay sát ngọn hải đăng, đối diện với bến phà đi ra Mũi đất Baltiysk là tượng đài Piotr Đại đế. Đài tưởng niệm khá hiện đại này được dựng năm 1998 để kỷ niệm 300 năm thành lập Hạm đội Baltic. Ngoài Piotr Đại đế, du khách sẽ gặp một đại diện khác của gia đình Romanov - Tượng đài Nữ hoàng Elizaveta Petrovna I. Tượng đài này nổi bật với chiều cao bức tượng đồng là 6,3m, nặng 12 tấn.

Tổng chiều cao của tượng đài cùng với bệ (làm theo mô hình công sự phòng thủ) là 14m. Tượng đài được dựng năm 2004 để ghi nhớ chiến công của quân đội Nga dưới thời trị vì của Nữ hoàng Elizaveta I. Trong Chiến tranh Bảy năm, năm 1758, Phổ đã bị quân đội Nga đánh chiếm và Pillau cũng như Konigsberg đã thề trung thành với Sa hoàng Nga.

Còn khá nhiều điều có thể khám phá về Baltiysk. Tuy nhiên với tư cách một người nước ngoài, chúng tôi bị hạn chế không được đi phà sang tham quan Mũi đất Baltiysk, nơi có đường biên giới giáp với Ba Lan, hay đi dạo dọc bến cảng neo đậu các tàu chiến lớn thuộc Hạm đội Nga. Bạn cần đăng ký trước với nhà chức trách và phải được họ cho phép mới có thể đi thêm nhiều điểm ở thị trấn này.