Doanh nghiệp bắt nhịp xu thế

Mỗi năm, hàng triệu tấn quần áo cũ bị thải bỏ ở Việt Nam, phần lớn trong số đó bị đem chôn lấp hoặc đốt bỏ, gây ô nhiễm môi trường. Trước thực trạng đó, nhiều cá nhân và doanh nghiệp đã chủ động thu gom, tái chế quần áo cũ thành túi xách, thảm trải, đồ chơi trẻ em, thậm chí là tranh nghệ thuật và đồ nội thất. Những sản phẩm này không chỉ có tính ứng dụng mà còn mang đậm dấu ấn cá nhân, thổi hồn mới vào những món đồ tưởng chừng vô giá trị.

Nổi bật trong phong trào tái chế là REshare – nền tảng thu gom và tái sử dụng quần áo cũ đang mở rộng hệ sinh thái tại các thành phố lớn. Cùng với đó, các thương hiệu thời trang như Hestia Fashion không chỉ sử dụng chất liệu thân thiện với môi trường mà còn triển khai chương trình thu gom quần áo cũ để tái chế. Cụ thể, Hestia đã hợp tác với tổ chức ReShare để mở trạm thu gom quần áo cũ tại cửa hàng của mình. Khách hàng có thể mang quần áo cũ đến đây. Những món đồ này sẽ được ReShare phân loại, tái chế hoặc quyên góp cho các mục đích thiện nguyện.

BOO là thương hiệu thời trang tiên phong trong xu hướng thời trang bền vững tại Việt Nam. Họ đã triển khai chương trình thu gom quần áo cũ tại các cửa hàng trong hệ thống của mình. Khách hàng khi mang quần áo cũ đến sẽ nhận được ưu đãi giảm giá cho hóa đơn mua hàng. Số quần áo cũ thu gom được BOO phân loại và chuyển tới các đối tác xử lý để tái chế hoặc quyên góp.

Một số đơn vị như Lá Xanh Handmade không chỉ là một tiệm may vá thủ công mà còn là nơi tổ chức các workshop hướng dẫn tái chế quần áo cũ tại nhà, nhằm lan tỏa lối sống xanh và bền vững trong cộng đồng. Một trong những hoạt động nổi bật là lớp "Gieo hạt trạm tái chế", nơi học viên được hướng dẫn cách biến quần áo cũ thành những sản phẩm hữu ích như túi xách, tạp dề, balo vải rút dây cho bé... Học viên tự mang đồ đến lớp và được hướng dẫn miễn phí, học cách sử dụng máy may và các kỹ thuật may cơ bản để tự thiết kế những mẫu sản phẩm theo ý muốn.

Ngoài ra, Lá Xanh còn có kế hoạch thành lập các trạm tái chế thủ công tại các khu chung cư, nhằm phổ biến việc tái chế quần áo cũ trong các gia đình, qua đó thay đổi thói quen tiêu dùng thời trang theo hướng có lợi hơn cho môi trường. Bên cạnh tái chế thủ công, xu hướng tái chế công nghiệp cũng bắt đầu hình thành. Nhà máy của Recover tại Đồng Nai là một ví dụ. Recover, có trụ sở chính tại Tây Ban Nha, là một nhà sản xuất toàn cầu về hỗn hợp sợi bông và sợi bông tái chế chất lượng cao với tác động môi trường thấp. Nhà máy sắp đi vào hoạt động tại Đồng Nai có diện tích gần 14.000m2, được trang bị công nghệ tái chế tối ưu hóa cao của Recover. Nhà máy này sẽ bắt đầu hoạt động với hai dây chuyền tái chế hiện đại, cung cấp công suất sản xuất hàng năm lên đến 10.000 tấn. Đây là một hướng đi đòi hỏi đầu tư công nghệ cao, nhưng là chìa khóa để thay đổi diện mạo ngành dệt may Việt Nam trong tương lai.

Xuất khẩu bền vững đang trở thành xu hướng chủ đạo, nhiều doanh nghiệp Việt Nam bắt đầu nhận được các đơn hàng lớn từ thị trường quốc tế cho các sản phẩm thời trang tái chế và vật dụng gia dụng thân thiện với môi trường.

Tuy nhiên, tại Việt Nam, hoạt động tái chế quần áo hiện nay vẫn chủ yếu dừng lại ở việc biến đổi nguyên liệu thô thành các sản phẩm có giá trị sử dụng thấp. Việc đầu tư vào công nghệ tiên tiến như tách sợi, nhuộm sinh học hay sản xuất sợi từ nguyên liệu tái chế vẫn còn rất hạn chế. Trong khi đó, thị trường dệt may toàn cầu ngày càng đặt ra yêu cầu khắt khe hơn về minh bạch chuỗi cung ứng, tỷ lệ tái chế trong sản phẩm và khả năng truy xuất nguồn gốc nguyên liệu đầu vào. Các doanh nghiệp tiên phong như Faslink, Vinatex hay sân chơi phi lợi nhuận Re.socks đã bắt đầu đầu tư mở rộng quy trình tái chế, hướng đến việc tự chủ được nguyên liệu xanh ngay từ rác thời trang.

Không chỉ là lựa chọn của các doanh nghiệp xanh, xu hướng tái chế quần áo cũ còn đang dần len lỏi vào nhận thức tiêu dùng của người dân Việt Nam, đặc biệt là giới trẻ thành thị.

Chị Nguyễn Phương Mai (Quận Hoàn Kiếm, Hà Nội) chia sẻ: "Trước kia tôi thường vứt bỏ quần áo cũ. Giờ thì tôi mang đến các điểm thu gom hoặc gửi về các dự án tái chế, thấy rất ý nghĩa."

Tương tự, anh Trần Đức Minh (sống tại Đà Nẵng) cho biết: "Tôi đã tham gia một workshop hướng dẫn làm túi từ áo sơ mi cũ, và giờ thì bạn bè cũng nhờ tôi làm cho họ. Vừa vui lại vừa bảo vệ môi trường."

Sự thay đổi thói quen tiêu dùng từ chính người dân là lực đẩy quan trọng để thị trường tái chế phát triển, góp phần hình thành hệ sinh thái tiêu dùng bền vững.

Thị trường vật dụng tái chế tiềm năng lớn

Thị trường vật dụng tái chế từ quần áo cũ tại Việt Nam vẫn còn mới mẻ, nhưng tiềm năng phát triển rất lớn. Thách thức đặt ra là cần hoàn thiện cơ chế thu gom, phân loại và tăng cường truyền thông để thay đổi hành vi tiêu dùng. Trong khi đó, cơ hội lại đến từ chính nhu cầu sống xanh, sống sạch ngày càng tăng, đặc biệt ở thế hệ trẻ.

Theo các chuyên gia môi trường, Việt Nam đang có những bước đi tích cực để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, trong đó có lĩnh vực tái chế dệt may. Muốn tạo đột phá, cần có chính sách rõ ràng về thu gom, ưu đãi đầu tư công nghệ và đặc biệt là truyền thông giáo dục cộng đồng.

Chính phủ Việt Nam đã ban hành Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, khuyến khích doanh nghiệp sản xuất gắn với trách nhiệm mở rộng (EPR) trong thu hồi, tái chế sản phẩm sau sử dụng. Bộ Tài nguyên Môi trường cũng đang thí điểm các mô hình phân loại rác tại nguồn, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho tái chế dệt may.

Chính sách đúng đắn, cộng đồng hưởng ứng và doanh nghiệp nỗ lực sẽ giúp thị trường vật dụng tái chế từ quần áo cũ tại Việt Nam chuyển sang giai đoạn mới: hiệu quả, đáp ứng được nhu cầu xã hội và phát triển bền vững.

Việt Nam đang có cơ hội trở thành một trung tâm tái chế sáng tạo trong khu vực nếu biết tận dụng đúng xu thế. Hành trình “tái sinh” cho quần áo cũ không chỉ vì môi trường, mà còn là bước đi khôn ngoan để chạm tới người tiêu dùng hiện đại, những người ngày càng quan tâm tới câu chuyện phía sau mỗi sản phẩm mình dùng.