Về đèo Le, ăn món gà đùm độc nhất vô nhị đất Quảng Nam

Gà đùm có lẽ là món ăn độc nhất vô nhị đất Quảng mà chỉ người dân địa phương mới làm. Du khách vào khắp các nhà hàng, quán ăn dọc thắng cảnh Đèo Le, đừng mong gọi được món này.

Đi đèo Le, ăn gà tre trứ danh

Đèo Le ở xã Quế Long (huyện Quế Sơn) chỉ dài 7km. Thế nhưng, cung đường uốn lượn đèo Le đủ sức cuốn hút du khách. Nhất là những ngày xuân, du khách thường rủ nhau lên khu du lịch Nước Mát ngay trên đỉnh đèo.

Kết thúc buổi leo núi và tắm suối ở khu du lịch Nước Mát mà không thưởng thức món gà tre trứ danh đất Quảng thì thiếu sót vô cùng.

Gà tre Đèo Le vốn là đặc sản của người dân huyện Quế Sơn vì hương vị thơm, ngọt. Gà tre vốn là giống gà bản địa thuần chủng, khá nhẹ cân, lại chậm lớn. Gà được nuôi nhiều tại các xã miền núi như: Quế Long, Quế Minh, Quế An...

Có một thuở, gà tre bị các giống gà khác cạnh tranh vì hiệu quả kinh tế cao hơn. Thế nhưng, người dân ở Quế Sơn vẫn quyết tâm giữ giống gà quý này.

Cục Sở hữu trí tuệ cũng từng cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu cho sản phẩm Gà tre Đèo Le. Đến giờ, Quế Sơn có hẳn chương trình Ocop (mỗi xã một sản phẩm) cho món ăn đặc sản gà tre này.

Nếu đi từ thị trấn Đông Phú (huyện Quế Sơn) lên khu du lịch, du khách dễ dàng nhìn thấy các quán ăn đặc sản gà tre đèo Le nằm san sát ven đường.

Gà tre mà người dân các xã ở Quế Sơn nuôi thường hạn chế ăn cám công nghiệp. Gà được thả rông trong vườn nhà. Mà vườn nhà dân thì đa phần là tiếp giáp đồi núi.

Chỉ cần gà thả vườn hay leo đồi thì thịt gà ngon và săn chắc, chẳng cần phải là gà tre. Thế nhưng gà tre vẫn gắn chặt với đèo Le như một cái duyên, làm thành thương hiệu một đặc sản của quê hương.

Khi bạn ghé vào các hàng quán trên Đèo Le sẽ thấy gà được bắt nhốt sẵn để khách lựa chọn. Gà tre được chế biến theo các cách phổ biến là luộc, nướng, hấp hành, rô ti. Hoặc cầu kỳ hơn nữa thì gọi luôn con gà bó xôi.

Riêng tôi vẫn để dành bụng về ăn ăn món gà đùm mẹ nấu.

Độc đáo món gà đùm

Để làm món gà đùm, con gà không quá lớn, không quá già để thịt mềm. Cả xương gà cũng mềm và ngọt nước.

Thành phần làm xôi là nếp, đậu xanh và hạt sen được ngâm nước 2-3 tiếng, sau đó rửa sạch, để ráo.

Nguyên liệu làm xôi được trộn đều, ướp thêm ít gia vị gồm muối, tiêu, củ hành băm nhỏ.

Các loại rau thơm còn có rau răm, lá mơ. Các loại lá này được cắt nhỏ, trộn đều vào trong nếp. Và đặc biệt là dùng nhiều ngò rí, loại ngò mẹ trồng trong vườn, thơm nức mũi.

Con gà tre có thể không cần tẩm ướp gì cả. Vì khi nấu, gia vị từ trong nếp sẽ thấm vào thịt gà. Nước thịt gà chảy ra sẽ làm ngọt thêm cho xôi nếp.

Người dân quê thường dùng lá sen để đùm, tức là bó cả gà và xôi lại. Không có lá sen thì dùng tàu lá chuối to để gói. Trước khi gói, lá chuối phải được hơ qua lửa cho mềm và dai.

Một lớp nếp mỏng được trrải trên lá chuối. Sau đó, con gà nguyên con hoặc đã chặt ra từng phần nhỏ được đặt vào chính giữa. Phần nếp còn lại được đổ tiếp vào, bao phủ quanh con gà.

Người nấu cẩn thận gói ghém thành 1 đùm. Cũng vì thế dân quê hay gọi đơn giản món này là món gà đùm.

"Lúc cột dây, chỉ siết đùm gà vừa tay thôi, chừa chỗ cho xôi và gà nở thêm trong lúc chín", mẹ tôi dặn.

Cách làm chín món gà đùm này cũng khá đặc biệt vì không hẳn là luộc, cũng không hẳn là hấp.

Người nấu thả cả đùm gà vào nồi nước sôi nhưng tuyệt đối, không được để nước thấm vào bên trong xôi nếp. Gà đùm sẽ chín bằng hơi nóng trên ngọn lửa to.

Khâu đun lửa là tốn kém nhiều thời gian nhất. Đùm gà được nấu trong khoảng 2 giờ đồng hồ.

Cũng vì kỳ công và tốn thời gian như vậy nên món gà đùm này hầu như chỉ có người dân địa phương làm. Ở ngoài quán, có mà đói... rã ruột cũng chưa biết con gà đang đi về đâu.

Khi gà đùm chín, mở lớp lá bọc ngoài, một mùi thơm tỏa ra rất quyến rũ. Hương của rau thơm, của nếp, của gà được nấu chín đều một lượt, quyện vào nhau.

Gà được bó kín trong gói lá nên vị ngọt giữ nguyên, hơn đứt món gà luộc.

Còn với món gà bó xôi thường thấy, gà được luộc trước. Xôi cũng được nấu riêng. Sau đó mới lấy xôi phủ quanh con gà rồi đem chiên dầu. Khi ăn, cả gà lẫn xôi đều cứng, giòn chứ không thơm mềm, tơi xốp như món gà đùm. 

Nhiều người nói, muốn ăn gà tre đúng chuẩn phải đến đèo Le để thưởng thức. Cái này thì tôi không cãi.

Nhưng bảo gà tre đèo Le ngon do được chế biến bằng mạch nước ngọt mát của suối Nước Mát thì chưa chắc. Vì nếu thịt gà ngon thì cứ dùng nước sạch chế biến cũng làm ra món ngon, không nhất thiết phải dùng nước suối.

Và món gà đùm mà người dân quê tôi thường làm, dù không ở ngay cạnh đèo Le vẫn cứ ngon; ngon trong nỗi nhớ của những người con xa xứ, ngon vì cách chế biến khác biệt.

Suối Nước Mát vẫn còn đó, đàn gà tre quê tôi vẫn sẵn sàng chờ đón thực khách. Còn nếu không có dịp về Quế Sơn, bạn cũng có thể tự làm lấy cho mình một món gà thật khác để thay đổi khẩu vị.