Công ty TNHH MTV Dịch vụ công ích Thanh niên xung phong, một đơn vị có vốn nhà nước, được giao tổ chức trông giữ xe có thu phí trên 20 tuyến đường tại TP. Hồ Chí Minh. Theo báo cáo của Sở Giao thông Công chánh (GTCC) TP. Hồ Chí Minh, tổng số phí thu từ tháng 12/2020 đến tháng 10/2024 đạt hơn 22 tỷ đồng. Tuy nhiên, số liệu cũng cho thấy chi phí vận hành đang vượt thu phí khoảng 2,2 tỷ đồng.

Con số này thực ra cũng không có gì là quá bất ngờ khi trước đó, Công ty TNHH MTV dịch vụ công ích TNXP TP.HCM báo cáo rằng năm 2021 chỉ thu được khoảng 2,07 tỉ đồng, trong khi đó số chi vượt hơn 10 tỉ đồng.

Sự chênh lệch lớn giữa doanh thu dự kiến và thực tế đang đặt ra nghi vấn về tính hiệu quả của mô hình thu phí này.

Mặc dù thành phố đã triển khai thu phí đậu/đỗ ô tô thông qua ứng dụng MyParking, giúp minh bạch hóa dòng tiền, nhưng thực tế lại cho thấy vẫn tồn tại những hành vi thu tiền mặt trái phép. Phóng viên báo Thanh Niên đã từng có những ghi nhận thực tế về tình trạng lực lượng mặc đồng phục Thanh niên xung phong thu tiền trực tiếp từ tài xế tại một số điểm giữ xe trên đường Hai Bà Trưng, trước công viên Lê Văn Tám. Điều này đặt ra câu hỏi: số tiền thu được có thực sự chảy vào ngân sách hay bị thất thoát vào túi cá nhân?

Ngay sau khi phát hiện những điều trái quy định, PV Thanh Niên đến trình báo vụ việc nói trên và cung cấp thông tin, chứng cứ cho Công an Q.1 để xử lý. Cơ quan CSĐT Công an Q.1 khẳng định sẽ cử trinh sát đến các tuyến đường xuất hiện tình trạng thu phí trái phép để xác minh làm rõ vụ việc.

Tuy nhiên, từ năm 2021 đến năm 2024, Công ty TNHH MTV dịch vụ công ích TNXP TP.HCM khai thác vỉa hè “lỗ vẫn hoàn lỗ” và tình trạng thu phí “tiền tươi thóc thật” theo phản ánh của nhiều người dân vẫn diễn ra công khai.

Ngành giao thông TP. Hồ Chí Minh đã có tính toán rằng, với hệ thống vị trí đỗ xe hiện tại, thành phố có thể thu được khoảng 6,7 tỷ đồng mỗi tháng. Nếu tính toán một cách cơ học, số tiền thu được sau 4 năm đáng lẽ phải đạt khoảng 320 tỷ đồng. Thế nhưng, thực tế chỉ thu được 22 tỷ đồng trong gần 4 năm.

Lý giải nguyên nhân thu phí chưa được như kỳ vọng, thông tin với báo chí, Sở GTCC TP. Hồ Chí Minh cho rằng, việc thu phí vỉa hè chưa đạt kỳ vọng do nhiều vướng mắc cả về quy định và thực tiễn triển khai. Một số quận, huyện vẫn đang trong quá trình rà soát, chưa thực hiện hiệu quả việc quản lý và thu phí, dẫn đến dư luận về tính minh bạch, nguy cơ thất thoát ngân sách và sự bất công giữa các cá nhân, tổ chức tuân thủ quy định.

Bên cạnh đó, quy định về cách tính diện tích thu phí cho các hoạt động trên vỉa hè, việc quản lý thu phí trên một ứng dụng thống nhất hay cách tính phí theo thời gian vẫn còn nhiều bất cập. Ngoài ra, ý thức người dân về việc sử dụng vỉa hè chưa cao, nhiều nơi bị lấn chiếm bởi công trình hạ tầng kỹ thuật trong khi công tác bảo trì chưa được quan tâm đúng mức do thiếu kinh phí. Đồng thời, sự phối hợp giữa các đơn vị quản lý còn chậm trễ, khiến việc kiểm tra, xử lý vi phạm chưa hiệu quả, làm giảm hiệu suất thu phí và ảnh hưởng đến trật tự đô thị.

Tổng Bí thư Tô Lâm từng phát biểu: “Ngày xưa thu phí dân phải đóng rất kinh nhưng chủ yếu nuôi mấy ông thu phí thôi, ngân sách nhà nước chẳng thu được cái gì…”. Lời nhận định của Tổng Bí thư không chỉ là một câu nói thoáng qua, mà là tiếng chuông cảnh tỉnh về thực trạng quản lý tài sản công.

Rõ ràng, nếu không có một cơ chế giám sát chặt chẽ và phương án thu phí minh bạch hơn, thì không chỉ vỉa hè mà còn nhiều tài sản công khác, số tiền thu được đáng lẽ phải thuộc về ngân sách sẽ tiếp tục rơi vào tay những cá nhân cố tình lách luật. Chính sách tốt đến đâu cũng có thể trở thành “miếng mồi” cho những kẻ trục lợi nếu thiếu sự giám sát chặt chẽ.