Gia tăng xuất khẩu gạo sang thị trường ASEAN

Do đó, dư địa để tăng trưởng xuất khẩu (XK) của nhiều loại hàng hóa Việt Nam sang khu vực ASEAN còn rất lớn. Những năm qua, gạo là mặt hàng nông sản chính của Việt Nam XK sang ASEAN.

Trong số các nước ASEAN, sản phẩm lúa gạo của Việt Nam XK chủ yếu sang Philippines. Năm 2021, Philippines là thị trường XK gạo lớn nhất của Việt Nam với 2,45 triệu tấn, đạt kim ngạch trên 1,25 tỷ USD. Quý I/2022, Philippines tiếp tục đứng đầu về tiêu thụ gạo của Việt Nam, chiếm 44,7% trong tổng lượng và chiếm 42,6% trong tổng kim ngạch gạo XK của cả nước, đạt 672.136 tấn, tương đương 311,08 triệu USD. Ngoài Philippines, gạo Việt Nam còn XK sang các thị trường quan trọng khác trong ASEAN như Malaysia, Singapore, Indonesia, Brunei.

Đặc biệt, với thị trường Philippines và Indonesia, gạo XK chủ yếu là gạo trắng phẩm cấp thường, độ tấm từ 20-25%, cạnh tranh chủ yếu bằng giá. Về mặt chiến lược, ngành gạo của Việt Nam đang giảm dần sản xuất và XK các loại gạo trắng thường nên không thể cạnh tranh về giá với các nước chuyên sản xuất gạo giá rẻ như Myanmar, Pakistan và Ấn Độ. Những năm trước, lúa chất lượng cao chỉ chiếm từ 35% - 40% trong cơ cấu sản xuất lúa gạo thì đến năm 2020 con số này đã đạt từ 75% - 80%. Việc này đã đưa giá gạo XK của Việt Nam tăng lên rất nhanh trong vài năm gần đây, đặc biệt là từ năm 2020.

Cơ cấu gạo XK của Việt Nam đang tiếp tục chuyển dịch theo hướng gia tăng các loại gạo thơm, gạo đặc sản, gạo japonica, gạo trắng phẩm cấp cao, với giá bán và giá trị gia tăng cao hơn. Mục tiêu XK gạo của cả nước cũng đã được điều chỉnh, đến năm 2030 dự kiến chỉ còn khoảng 4 triệu tấn. Do đó, để nâng cao hiệu quả XK gạo sang ASEAN, ngành gạo cần rà soát lại nhu cầu NK của từng thị trường trong ASEAN, xác định những thị trường tiêu thụ gạo phẩm cấp thường với giá rẻ, thị trường tiêu thụ gạo cao cấp, gạo thơm…

Bên cạnh đó, cần chú trọng các chính sách thương mại với các nước trong khu vực, tận dụng tối đa những lợi thế của các hiệp định thương mại tự do (FTA) giữa ASEAN với các đối tác trên thế giới. Tiếp tục cải thiện trình độ công nghệ nhằm gia tăng khả năng cạnh tranh của hàng hóa và chuyển dịch cơ cấu sản phẩm, tăng cường thương mại dịch vụ và đầu tư, tăng lợi thế cạnh tranh của Việt Nam.