Chiều ngày 19/3, Ủy ban Nhân dân (UBND) quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội, đã công bố thông tin chính thức liên quan đến kế hoạch quy hoạch khu vực quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục cùng với không gian công cộng phía Đông hồ Gươm (hồ Hoàn Kiếm).

Đây là một bước đi quan trọng nhằm định hình lại không gian đô thị xung quanh khu vực mang tính biểu tượng của thủ đô, vừa bảo tồn giá trị văn hóa, vừa đáp ứng nhu cầu phát triển hiện đại. 

Khu vực quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục được xác định với diện tích dự kiến khoảng 1,2 ha. Phạm vi ranh giới của khu vực này được giới hạn cụ thể như sau: phía Bắc tiếp giáp với phố Hàng Gai và phố Cầu Gỗ, phía Nam nối liền với hồ Hoàn Kiếm và nhà Thủy Tạ, phía Đông liền kề phố Hồ Hoàn Kiếm, còn phía Tây nằm cạnh tòa nhà Hồng Vân - Long Vân.

Hiện tại, khu vực này bao gồm phần quảng trường là đất dành cho giao thông và một công trình nổi bật là Trung tâm thương mại - dịch vụ - ăn uống Hồ Gươm. Tòa nhà này do Tổng công ty Vận tải Hà Nội (Transerco) quản lý và vận hành, được xây dựng trong giai đoạn 1991-1993, với diện tích đất khoảng 390 m² và tổng diện tích sàn sử dụng lên tới 1.600 m².

Ngoài ra, khu vực không gian công cộng phía Đông hồ Gươm có diện tích lớn hơn, ước tính khoảng 2,14 ha. Ranh giới của khu vực này được xác định như sau: phía Tây giáp hồ Hoàn Kiếm và đường Đinh Tiên Hoàng, phía Bắc tiếp giáp khu dân cư hiện hữu, phía Đông liền kề phố Lý Thái Tổ, còn phía Nam kéo dài đến phố Trần Nguyên Hãn.

Theo khảo sát ban đầu, khu vực này hiện có 54 chủ sở hữu hoặc đơn vị sử dụng nhà đất, bao gồm 12 cơ quan, tổ chức như Sở Văn hóa và Thể thao, Tổng công ty Điện lực Hà Nội, Viện Văn học, Chi cục Dân số Hà Nội, Hội Người mù Hà Nội, Văn phòng giao dịch Kho bạc Nhà nước, Khách sạn Điện lực, Tổng công ty Điện lực Miền Bắc, Công ty Truyền tải điện số 1, Trụ sở Ban tiếp công dân thành phố, cùng hai hợp tác xã đang sử dụng nhà chuyên dụng. Chỗ này cũng còn có khoảng 42 hộ dân sinh sống tại đây. 

Để thực hiện quy hoạch, thành phố Hà Nội đã đặt ra lộ trình cụ thể cho việc giải phóng mặt bằng tại hai khu vực này. Theo thông tin từ UBND quận Hoàn Kiếm, việc triển khai Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được cụ thể hóa tại Quyết định số 1259/QĐ-TTg ngày 26/7/2011, trong đó Quy hoạch phân khu đô thị H1-1B (khu vực hồ Gươm và vùng lân cận) với tỷ lệ 1/2.000, đã được UBND thành phố phê duyệt, xác định rõ định hướng phát triển. 

Đối với tòa nhà “Hàm Cá Mập” thuộc quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục, công tác này dự kiến hoàn tất trước ngày 30/4/2025, trong khi khu vực phía Đông hồ Gươm, bao gồm 12 cơ quan và 42 hộ dân, sẽ được giải phóng mặt bằng trước ngày 2/9/2025. Đặc biệt, điểm tiếp công dân thành phố tại số 34 phố Lý Thái Tổ cũng sẽ được chuyển đến một địa điểm mới, đảm bảo điều kiện khang trang và thuận tiện hơn cho hoạt động tiếp dân. 

Về hạ tầng giao thông, UBND quận Hoàn Kiếm cho biết thêm, tuyến đường sắt đô thị số 2 (đoạn Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo) sẽ được xây dựng ngầm dọc theo phía Tây của phố Đinh Tiên Hoàng. Dự án này đã được UBND thành phố phê duyệt đầu tư thông qua Quyết định số 2054/QĐ-UBND ngày 13/11/2008, với tổng chiều dài tuyến khoảng 11,5 km, bao gồm 2,6 km đi trên cao và 8,9 km đi ngầm.

Toàn tuyến có 10 nhà ga, trong đó 3 ga trên cao và 7 ga ngầm, nổi bật là ga C9. Riêng ga C9, theo phương án đã được Thường trực Chính phủ thống nhất tại Thông báo số 328/TB-VPCP ngày 14/10/2022, sẽ được xây dựng ngầm bên dưới đường Đinh Tiên Hoàng, ngay phía trước khu đất thuộc Tổng công ty Điện lực Hà Nội, Tổng công ty Điện lực miền Bắc và UBND thành phố Hà Nội.

Việc xây dựng tuyến đường sắt này không chỉ góp phần nâng cấp hạ tầng giao thông đô thị mà còn hỗ trợ kết nối hiệu quả trong khu vực quy hoạch, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển bền vững của thủ đô.

UBND quận Hoàn Kiếm cũng nhấn mạnh việc bảo tồn không gian mặt nước và cây xanh tại hồ Gươm, đồng thời tạo sự kết nối hài hòa giữa khu vực này với phố cổ, phố cũ, khu Hoàng thành Thăng Long và sông Hồng. Các tiểu cảnh, vườn hoa và lối đi bộ sẽ được bổ sung tại những khu vực được cải tạo, nhằm mang lại không gian sinh hoạt cộng đồng chất lượng cao.

Việc chuyển đổi chức năng sử dụng đất từ đất ở sang đất dịch vụ sẽ được xem xét có điều kiện, với yêu cầu phải đảm bảo hạ tầng như bãi đỗ xe và quảng trường. Đáng chú ý, các trụ sở quan trọng như Thành ủy, UBND thành phố và Hội đồng Nhân dân thành phố sẽ không nằm trong danh sách di dời, thay vào đó, quỹ đất từ việc di dời các cơ quan khác sẽ được sử dụng để xây dựng trụ sở chính trị - hành chính của UBND thành phố, cùng với các tiện ích công cộng phục vụ du lịch và văn hóa.

Để hiện thực hóa các định hướng trên, UBND quận Hoàn Kiếm khuyến khích thực hiện đề án di dời một số trụ sở cơ quan cấp Bộ, cơ quan trực thuộc Chính phủ, các công ty và tổng công ty nhà nước ra khỏi khu vực hồ Gươm, không chỉ giúp giảm tải áp lực đô thị mà còn tạo điều kiện để phát triển các không gian công cộng hiện đại, đáp ứng nhu cầu của người dân và du khách.

Dự kiến, việc giải phóng mặt bằng tại tòa nhà “Hàm Cá Mập” sẽ hoàn thành trước ngày 30/4/2025, trong khi khu vực phía Đông hồ Gươm sẽ được hoàn tất trước ngày 2/9/2025, thể hiện quyết tâm của thành phố trong việc đẩy nhanh tiến độ, đồng thời đảm bảo kế hoạch quy hoạch được triển khai đúng lộ trình và hiệu quả.