Nguy cơ cho các quốc gia phụ thuộc thương mại với Mỹ

Trong những năm gần đây, đại dịch Covid và chiến tranh ở Ukraine đã dẫn đến giá cả tăng mạnh trên toàn thế giới, và mặc dù giá vẫn tăng nhưng tốc độ đã chậm lại đáng kể.

Mặc dù vậy, tháng 11 cho thấy ​​lạm phát ở Mỹ và khu vực đồng euro tăng lên lần lượt là 2,7% và 2,2%. Điều này làm nổi bật những khó khăn mà nhiều ngân hàng trung ương phải đối mặt trong cái gọi là "dặm cuối" của cuộc chiến chống lạm phát. Mục tiêu của họ là 2% và có thể dễ đạt được hơn nếu nền kinh tế đang tăng trưởng.

Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất đối với tăng trưởng toàn cầu "là sự bất ổn, và sự bất ổn này đến từ những gì có thể xảy ra ở Mỹ dưới thời Trump 2.0" - Luis Oganes, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu vĩ mô toàn cầu tại ngân hàng đầu tư JP Morgan, cho biết.

Kể từ khi ông Donald Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử vào tháng 11, ông vẫn tiếp tục đe dọa áp thuế mới đối với các đối tác thương mại quan trọng của Mỹ là Trung Quốc, Canada và Mexico.

Ông Oganes cho biết: "Mỹ đang áp dụng chính sách biệt lập hơn, tăng thuế quan, cố gắng bảo vệ hiệu quả hơn cho ngành sản xuất của nước Mỹ".

"Và mặc dù điều đó sẽ hỗ trợ tăng trưởng của Mỹ, ít nhất là trong ngắn hạn, nhưng chắc chắn nó sẽ gây tổn hại cho nhiều quốc gia phụ thuộc vào thương mại với Mỹ".

Theo Maurice Obstfeld, cựu kinh tế trưởng của Quỹ Tiền tệ Quốc tế và là cố vấn kinh tế trước đây của Tổng thống Obama, mức thuế quan mới "có thể đặc biệt tàn phá" đối với Mexico và Canada, nhưng cũng "gây hại" cho Mỹ.

Ông lấy ngành sản xuất ô tô làm ví dụ về một ngành công nghiệp "phụ thuộc vào chuỗi cung ứng trải dài trên ba quốc gia. Nếu bạn phá vỡ chuỗi cung ứng đó, bạn sẽ gây ra sự gián đoạn lớn trên thị trường ô tô".

Ông giải thích rằng điều đó có khả năng đẩy giá lên cao, giảm nhu cầu về sản phẩm và gây tổn hại đến lợi nhuận của các công ty, từ đó có thể kéo mức đầu tư xuống thấp.

Ông Obstfeld, hiện đang làm việc tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, cho biết thêm: "Việc áp dụng những loại thuế quan này vào một thế giới phụ thuộc nhiều vào thương mại có thể gây hại cho tăng trưởng, có thể đẩy thế giới vào suy thoái".

Các mối đe dọa về thuế quan cũng góp phần buộc Thủ tướng Canada Justin Trudeau phải từ chức.

Chưa ai có thể thay Trung Quốc

Mặc dù phần lớn những mặt hàng mà Mỹ và Trung Quốc bán cho nhau đã phải chịu thuế quan kể từ nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, nhưng mối đe dọa về mức thuế quan mới vẫn là thách thức chính đối với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới trong năm tới.

Trong bài phát biểu năm mới, Chủ tịch Tập Cận Bình thừa nhận "những thách thức từ sự bất ổn của môi trường bên ngoài" nhưng cho biết nền kinh tế đang "đi lên".

Xuất khẩu hàng hóa giá rẻ rất quan trọng đối với nền kinh tế Trung Quốc. Nhu cầu giảm do thuế quan đẩy giá lên cao sẽ làm trầm trọng thêm nhiều thách thức trong nước, bao gồm chi tiêu tiêu dùng yếu và đầu tư kinh doanh mà chính phủ đang cố gắng giải quyết.

Theo Ngân hàng Thế giới, những nỗ lực đó đang phát huy hiệu quả và vào cuối tháng 12, ngân hàng này đã tăng dự báo tăng trưởng của Trung Quốc từ 4,1% lên 4,5% vào năm 2025.

Bắc Kinh vẫn chưa đặt ra mục tiêu tăng trưởng cho năm 2025, nhưng cho rằng mục tiêu này đang trên đà đạt 5% vào năm ngoái.

Theo giám đốc quốc gia của Ngân hàng Thế giới tại Trung Quốc, Mara Warwick, "Việc giải quyết những thách thức trong lĩnh vực bất động sản, tăng cường mạng lưới an sinh xã hội và cải thiện tài chính của chính quyền địa phương sẽ là điều cần thiết để mở ra một sự phục hồi bền vững".

Theo Michael Hart, chủ tịch Phòng Thương mại Mỹ tại Trung Quốc, những khó khăn trong nước có nghĩa là chính phủ Trung Quốc "hoan nghênh" hơn đối với đầu tư nước ngoài.

Căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc cùng thuế quan đã gia tăng dưới thời tổng thống Biden, nghĩa là một số công ty đã tìm cách chuyển sản xuất đi nơi khác.

Tuy nhiên, ông Hart chỉ ra rằng "phải mất 30 đến 40 năm Trung Quốc mới nổi lên như một nhà sản xuất cung ứng mạnh mẽ" và mặc dù "các công ty đã cố gắng giảm thiểu một số rủi ro đó... nhưng hiện tại không ai sẵn sàng thay thế hoàn toàn Trung Quốc".

Một ngành công nghiệp có khả năng tiếp tục là tâm điểm của các cuộc chiến thương mại toàn cầu là xe điện. Hơn 10 triệu chiếc đã được sản xuất tại Trung Quốc vào năm ngoái và sự thống trị đó đã khiến Mỹ, Canada và Liên minh Châu Âu (EU) áp dụng thuế quan đối với chúng.

Bắc Kinh cho rằng những điều khoản này không công bằng và đang khiếu nại lên Tổ chức Thương mại Thế giới.

EU lo ngại

Tuy nhiên, viễn cảnh ông Donald Trump áp thuế mới là điều khiến EU lo ngại.

"Các hạn chế về thương mại, các biện pháp bảo hộ, không có lợi cho tăng trưởng và cuối cùng có tác động đến lạm phát mà phần lớn là không chắc chắn", chủ tịch Ngân hàng Trung ương Châu Âu, Christine Lagarde, cho biết vào tháng trước. "(Nhưng) trong ngắn hạn, có lẽ sẽ là lạm phát ròng".

Đức và Pháp là động lực truyền thống cho tăng trưởng kinh tế của châu Âu. Nhưng hiệu suất kém của họ trong bối cảnh bất ổn chính trị trong năm qua có nghĩa là, mặc dù tăng trưởng gần đây tăng, khu vực đồng euro có nguy cơ mất đà trong năm tới.

Nghĩa là, trừ khi người tiêu dùng chi tiêu nhiều hơn và doanh nghiệp tăng đầu tư.

Theo một cuộc khảo sát, tại Anh, giá cả có thể tăng do thuế và tiền lương tăng .

Một rào cản đối với việc cắt giảm lãi suất khu vực đồng euro là lạm phát trong nước, tập trung vào giá cả của các mặt hàng ít bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài, vẫn ở mức 4,2%. Con số này cao gấp đôi mục tiêu lạm phát chung là 2% và áp lực tiền lương lớn đã là rào cản để giảm thêm nữa.

Theo Sander van't Noordende, giám đốc điều hành của Randstad, công ty tuyển dụng lớn nhất thế giới, tình hình ở Mỹ cũng tương tự.

"Ví dụ, ở Mỹ, (lạm phát tiền lương) vẫn sẽ ở mức khoảng 4% vào năm 2024. Ở một số nước Tây Âu, con số này thậm chí còn cao hơn thế.

"Tôi nghĩ có hai yếu tố ở đây. Có sự thiếu hụt nhân tài, nhưng tất nhiên cũng có lạm phát và mọi người đòi hỏi được trả nhiều hơn cho công việc họ làm."

Ông van't Noordende cho biết thêm rằng nhiều công ty đang chuyển những chi phí phát sinh đó cho khách hàng của mình, điều này làm tăng thêm áp lực lạm phát nói chung.

Ông cho biết sự chậm lại của thị trường việc làm toàn cầu phản ánh sự thiếu "động lực" từ các công ty và tăng trưởng kinh tế là chìa khóa để đảo ngược điều đó.

"Nếu nền kinh tế phát triển tốt, doanh nghiệp phát triển, họ bắt đầu tuyển dụng. Mọi người nhìn thấy những cơ hội thú vị và bạn bắt đầu thấy mọi người chuyển đi nơi khác".

Việc ông Trump trở lại Nhà Trắng và một loạt các kế hoạch kinh tế bao gồm cắt giảm thuế và bãi bỏ quy định có thể giúp nền kinh tế Mỹ tiếp tục phát triển mạnh mẽ.

Mặc dù sẽ không có nhiều thông tin được tiết lộ trước khi ông trở lại Nhà Trắng vào ngày 20 tháng 1, nhưng "mọi thứ đều cho thấy sự ngoại lệ liên tục của Mỹ với cái giá phải trả là phần còn lại của thế giới" - ông Oganes của JP Morgan cho biết.

Ông hy vọng rằng lạm phát và lãi suất có thể tiếp tục giảm trên toàn thế giới, nhưng cảnh báo rằng "phần lớn sẽ phụ thuộc vào các chính sách được triển khai, đặc biệt là từ Mỹ".