Mối nguy lớn nhất của kinh tế toàn cầu

Theo CNN, gần 400 triệu người ở 45 thành phố của Trung Quốc đang sống trong tình trạng bị phong tỏa một phần hoặc hoàn toàn. Theo dữ liệu của Nomura Holdings, các thành phố chiếm tới 40% GDP, tương đương 7.200 tỷ USD, của nền kinh tế thứ 2 thế giới.

Giới quan sát cho rằng các nhà đầu tư có thể đang đánh giá thấp mức độ nghiêm trọng của những ảnh hưởng từ chiến lược Zero-Covid (đưa số ca nhiễm về 0) của Trung Quốc.

"Các thị trường toàn cầu có thể vẫn đánh giá thấp tác động. Bởi họ dồn sự chú ý vào cuộc xung đột Nga - Ukraine và nguy cơ Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) nâng lãi suất", ông Lu Ting - nhà kinh tế trưởng của Nomura - cảnh báo.

Tác động vượt dự đoán

Vấn đề đáng lo ngại nhất là việc phong tỏa Thượng Hải vô thời hạn - thành phố 25 triệu dân, một trong những trung tâm sản xuất và xuất khẩu hàng đầu thế giới.

Việc phong tỏa đã dẫn tới tình trạng thiếu lương thực. Các cư dân không thể tiếp cận dịch vụ chăm sóc y tế. Cảng Thượng Hải bị thiếu nhân lực.

Cảng Thượng Hải - nơi xử lý hơn 20% lưu lượng hàng hóa của Trung Quốc hồi năm ngoái - đã rơi vào tình trạng tắc nghẽn. Các mặt hàng thực phẩm được chở trên những container mắc kẹt thậm chí có thể bị hỏng. Các chuyến hàng đến bị kẹt ở cảng Thượng Hải khoảng 8 ngày, tăng 75% so với mức trước đây.

Các hãng hàng không đã hủy tất cả chuyến bay ra vào thành phố. Hơn 90% xe tải hỗ trợ giao hàng xuất nhập khẩu hiện không hoạt động.

Theo dữ liệu chính thức, Thượng Hải sản xuất khoảng 6% lượng hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc. Việc đóng cửa các nhà máy tại thành phố và những vùng lân cận có thể làm chao đảo chuỗi cung ứng.

Các nhà cung cấp của Sony, Apple tại Thượng Hải và những khu vực xung quanh đều dừng hoạt động. Quanta - nhà sản xuất máy tính xách tay theo hợp đồng lớn nhất thế giới - đã ngừng sản xuất hoàn toàn.

Nhà máy tại Thượng Hải chiếm khoảng 20% công suất sản xuất máy tính xách tay của Quanta. Trước đó, công ty ước tính sẽ xuất xưởng 72 triệu chiếc trong năm nay. Tesla đã đóng cửa siêu nhà máy ở Thượng Hải. Đây là nơi hãng sản xuất khoảng 2.000 ôtô điện mỗi ngày.

Khủng hoảng nối khủng hoảng

"Các lệnh phong tỏa tác động lớn tới Trung Quốc và nền kinh tế toàn cầu. Tôi cho rằng chúng ta sẽ chứng kiến nhiều biến động và gián đoạn kinh tế - xã hội trong ít nhất 6 tháng tới", ông Michael Hirson - Giám đốc phụ trách khu vực Trung Quốc - Đông Bắc Á tại Eurasia Group - nhận định.

Tình trạng gián đoạn kéo dài đối với hoạt động sản xuất và vận chuyển tại Trung Quốc có thể giúp thúc đẩy một sáng kiến quan trọng của Tổng thống Mỹ Joe Biden. Đó là giảm sự phụ thuộc của Mỹ vào các sản phẩm và chuỗi cung ứng của Trung Quốc. Nhưng điều này có thể tác động tiêu cực tới nền kinh tế vào thời điểm này.

Trong một báo cáo được công bố hồi tuần trước, Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đã cảnh báo về kịch bản kinh tế tồi tệ nhất. Đó là nguy cơ phân ly kinh tế giữa các nước trên thế giới bởi xung đột Nga - Ukraine. Điều này có thể làm GDP toàn cầu giảm 5%.

Các lệnh phong tỏa tác động lớn tới Trung Quốc và nền kinh tế toàn cầu. Tôi cho rằng chúng ta sẽ chứng kiến nhiều biến động và gián đoạn kinh tế - xã hội trong ít nhất 6 tháng tới

Ông Michael Hirson, Giám đốc phụ trách khu vực Trung Quốc - Đông Bắc Á tại Eurasia Group

Mối quan hệ tài chính mật thiết giữa Mỹ và Trung Quốc có thể khiến kịch bản này khó xảy ra. Theo dữ liệu của Rhodium Group, đầu tư cổ phiếu và trái phiếu giữa 2 nước này đạt 3.300 tỷ USD vào cuối năm 2020.

"Mối quan hệ này khó bị đảo ngược. Bởi nếu không, Mỹ và nền kinh tế toàn cầu sẽ phải trả giá đắt", ông Hirson nhận định.

Nhưng một số quan chức Mỹ tin rằng quá trình phân ly kinh tế đang diễn ra. Ông Howard Marks - nhà sáng lập hãng quản lý tài sản Oaktree - cho rằng xu hướng đã được đảo ngược. Các doanh nghiệp tìm cách chuyển dây chuyển sản xuất về nước và giảm toàn cầu hóa.

"Cuộc chiến ở Ukraine đã đặt dấu chấm hết cho quá tình toàn cầu hóa mà chúng ta có trong 3 thập kỷ qua", ông Larry Fink - Chủ tịch Blackrock - nhận định.

Còn ở Trung Quốc, 1/3 dân số đang sống trong những khu vực bị phong tỏa. Nền kinh tế thứ 2 thế giới vẫn lao đao. Theo nghiên cứu của Chinese University of Hong Kong, sản lượng kinh tế Trung Quốc có thể bị mất 46 tỷ USD mỗi tháng, tương đương 3,1% GDP.

Các nhà phân tích cho rằng Bắc Kinh sẽ không thể đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế 5,5% vảo năm 2022. Mới đây, Ngân hàng Thế giới dự báo tốc độ tăng trưởng GDP của Trung Quốc đạt 5% trong năm nay. Nhưng theo tổ chức này, nếu các hạn chế gắt gao vẫn được duy trì, tốc độ có thể giảm xuống còn 4%.