Nỗ lực đổi mới sáng tạo trong chuỗi giá trị lúa gạo và xoài Việt Nam

Trong nỗ lực cải tiến nông nghiệp tại khu vực ĐBSCL, dự án Trung tâm Đổi mới sáng tạo xanh trong nông nghiệp và thực phẩm Việt Nam (gọi tắt là GIC Việt Nam) được Bộ NN & PTNT phối hợp với GIZ hợp tác thực hiện với sự tài trợ của Bộ Hợp tác Kinh tế và Phát triển Liên bang Đức. Đây là dự án hỗ trợ các đổi mới sáng tạo trong chuỗi giá trị lúa gạo và xoài.

Dự án được triển khai tại 6 tỉnh thành gồm An Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ, Hậu Giang, Kiên Giang và Sóc Trăng từ năm 2020-2024. Trong 5 năm triển khai, GIC Việt Nam sẽ hỗ trợ 20.000 nông hộ sản xuất nhỏ cải thiện được chất lượng sản phẩm của mình, nâng cao thu nhập từ 15-20%. 12.000 nông hộ sẽ được đào tạo và áp dụng các giải pháp giảm thiểu các tác động tiêu cực lên môi trường.

Dự án sẽ giúp cải tiến các hệ thống canh tác theo hướng bền vững, qua đó nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên đồng thời tăng cường khả năng thích nghi và chống chịu trước các tác động của BĐKH của hai chuỗi giá trị nông sản chủ lực ở ĐBSCL là lúa gạo và xoài.

Ông Oemar Idoe, Phó Giám đốc quốc gia Tổ chức GIZ cho rằng, sản xuất nông nghiệp ở ĐBSCL đang đối mặt với nhiều thách thức bởi tác động của biến đổi khí hậu vì vậy nếu không thay đổi mô hình sản xuất thì nông nghiệp sẽ gặp khó khăn hơn.

Đồng thời xác định các cơ hội hợp tác cụ thể và trao đổi về các ưu tiên và mục tiêu cho tương lai. Trong những thời điểm đầy thách thức như hiện nay, đối thoại, phối hợp và hợp tác là cấp thiết, đặc biệt là khi sự thịnh vượng và an ninh lương thực đang gặp nhiều thách thức trên quy mô toàn cầu".

Còn theo ông Lê Quốc Anh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang cho biết thời gian qua, tỉnh đã kêu gọi nhiều doanh nghiệp, tập đoàn, thông qua các tổ chức kinh tế tập thể. Tuy nhiên, việc tổ chức thực hiện cánh đồng lớn gắn với liên kết tiêu thụ sản phẩm thiếu bền vững, nguyên nhân một phần là do tập quán sản xuất của nông dân còn nhỏ lẻ chưa tạo được vùng nguyên liệu lớn phục vụ cho liên kết, mặt khác, khi giá cả thị trường biến động thường xuyên dẫn đến tình trạng phá vỡ hợp đồng.

Bên cạnh đó, nguyên nhân sâu xa vẫn là thị trường đầu ra của sản phẩm; giữa doanh nghiệp và nông dân chưa tìm được tiếng nói chung về chia sẻ lợi nhuận cũng như rủi ro do thiên tai, dịch bệnh,... và tỷ lệ liên kết đạt thấp là do thiếu hệ thống tổ chức sản xuất và tiêu thụ, từ đó dẫn đến điệp khúc "được mùa mất giá".

"Dự án Trung tâm đổi mới sáng tạo xanh được triển khai tại 6 tỉnh ĐBSCL; việc triển khai thực hiện của Dự án là hết sức có ý nghĩa và thiết thực trong việc cải tiến kỹ thuật canh tác đến tiếp cận thị trường; qua Hội thảo “Thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp Đồng bằng sông Cửu Long” vừa diễn ra, các tỉnh tham gia dự án GIC rất kỳ vọng những biện pháp, giải pháp phát triển tổ chức nông dân để nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm, giúp cơ quan quản lý nhà nước các cấp trong quá trình chỉ đạo, xây dựng điều chỉnh chính sách thúc đẩy phát triển liên kết sản xuất tiêu thụ nông sản trong và ngoài nước nhằm góp phần phát triển nông thôn bền của vùng, trong đó có tỉnh Kiên Giang" - ông Lê Quốc Anh nhấn mạnh .

Ông Trần Thanh Nam, Thứ trưởng Bộ NN & PTNT cho rằng, để áp dụng thành công các đổi mới sáng tạo cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa tất cả các bên liên quan trong chuỗi giá trị; Cần có các giải pháp đổi mới, cạnh tranh, đồng thời xây dựng năng lực áp dụng các đổi mới này, sau đó thúc đẩy mở rộng các đổi mới sáng tạo thông qua các cơ chế dựa trên thị trường với sự hỗ trợ có tính hệ thống từ chính phủ.

Đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp chính là đổi mới về quy trình sản xuất, về tổ chức sản xuất, về kết nối thị trường để nâng cao giá trị của sản phẩm, đặc biệt chú ý đến các hộ sản xuất. Những đối tượng chính của chuỗi giá trị sản phẩm này chính là hộ nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp.

Thứ trưởng Trần Thanh Nam nêu rõ: "Thời gian qua dự án, đề án rất nhiều nhưng khi đi vào hỗ trợ lại tách biệt ra hỗ trợ cho từng nhóm. Ở đây mong muốn định hướng lại làm theo một chuỗi giá trị hoàn chỉnh từ khâu giống, gieo sạ, chăm sóc đến khâu thu hoạch, sơ chế, chế biến ra thành phẩm ra đến thị trường.

Đối với bộ Nông nghiệp chúng tôi xác định xây dựng vùng nguyên liệu làm đối tượng để liên kết lại thực hiện cái này. Mỗi tỉnh phải xác định được vùng nguyên liệu ở đâu, bao nhiêu ha, tập trung vấn đề gì thì kéo liên kết vào đây. Doanh nghiệp, hợp tác xã, nông dân và cán bộ kỹ thuật của ngành nông nghiệp mà hiện nay chúng tôi đang khôi phục và nâng cao chất lượng hoạt động của các tổ khuyến nông cộng đồng sản xuất tham gia vào các dự án thì mới hoàn chỉnh được".