Cơ hội thu hút FDI từ Hiệp định RCEP

Hiệp định nhằm thúc đẩy hội nhập kinh tế bằng cách loại bỏ thuế quan và hạn ngạch đối với hơn 65% hàng hóa được giao dịch. RCEP cũng sẽ thực hiện các quy tắc xuất xứ chung cũng như các điều khoản đầu tư. RCEP được coi là ít tham vọng hơn các hiệp định thương mại tự do khác như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP hoặc TPP-11) vì không bao gồm các chủ đề như tiêu chuẩn lao động hoặc môi trường. Tuy nhiên, đây là lý do tại sao RCEP có thể thu hút được nhiều quốc gia tham gia.

Chương 10 của hiệp định bao gồm các nội dung liên quan đến FDI, bao gồm các điều khoản tiêu chuẩn như đối xử tối huệ quốc và các tiêu chuẩn đối xử công bằng và bình đẳng. Nhưng không bao gồm bất kỳ cơ chế Giải quyết Tranh chấp giữa nhà nước và nhà đầu tư (ISDS) nào để thực thi các cơ chế này ở cấp độ quốc tế. Điều 10.16 và 10.17 lần lượt liên quan đến xúc tiến đầu tư và tạo thuận lợi đầu tư. Các nước tham gia có nhiệm vụ thúc đẩy khu vực này như một khu vực đầu tư bằng cách hợp tác trong các hoạt động xúc tiến đầu tư. Điều này cũng có thể mở ra khả năng cho một cơ quan xúc tiến đầu tư khu vực, có thể thuộc ban thư ký RCEP, chẳng hạn như cơ quan hiện đang tồn tại cho khu vực thị trường chung Đông-Nam Phi (COMESA) ở châu Phi. Hơn nữa, các nước thành viên nhất trí tạo thuận lợi cho đầu tư theo luật của mình bằng cách đơn giản hóa các thủ tục và tạo ra các điểm tập trung và một cửa liên thông. Điều này tạo cơ hội cho các quốc gia chưa làm được điều này, thực hiện các quy trình và thể chế tạo thuận lợi này.

Các nước RCEP hiện chiếm 16% tổng nguồn vốn FDI toàn cầu và 24% dòng vốn FDI toàn cầu (theo số liệu của Hội nghị Liên hợp quốc về thương mại và phát triển- UNCTAD), khiến khối thương mại trở thành một điểm đến FDI chính. Theo dữ liệu từ Financial Times, Trung Quốc là nước nhận FDI lớn nhất trong RCEP, tiếp theo là Việt Nam và Thái Lan. Nhật Bản là quốc gia có nguồn vốn FDI lớn nhất trong nhóm các nước RCEP, tiếp theo là Hàn Quốc và Singapore. Thỏa thuận bao gồm các quốc gia đã chứng kiến sự gia tăng mạnh mẽ của dòng vốn FDI gần đây như Việt Nam và Thái Lan, những quốc gia được hưởng lợi từ các công ty đang tìm kiếm các giải pháp thay thế cho Trung Quốc.

RCEP cũng bao gồm các quốc gia hiện đang hạn chế hơn đối với FDI. Theo Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD), Indonesia là quốc gia hạn chế nhất trên thế giới về FDI. Trung Quốc (thứ 3), New Zealand (thứ 4) và Hàn Quốc (thứ 10) cũng góp mặt trong top 10 toàn cầu. Việc ký kết hiệp định có thể được coi là sự chuyển dịch sang vị trí thuận lợi hơn đối với dòng FDI vào. Các quy định về FDI ít hạn chế hơn kết hợp với việc nới lỏng thương mại sẽ dẫn đến các cơ hội FDI mới cho các nhà đầu tư quốc tế.

Đáng chú ý là RCEP bao gồm một nhóm các nền kinh tế rất đa dạng. Một số quốc gia nằm trong số những quốc gia có nền công nghệ tiên tiến nhất thế giới trong khi những quốc gia khác vẫn đang trong giai đoạn phát triển kinh tế ban đầu; một số nước giàu vốn trong khi những nước khác có lực lượng lao động lớn đưa ra mức lương cạnh tranh. Sự đa dạng này tạo ra cơ hội thông qua sự bổ sung trong cơ cấu kinh tế. Kết quả có thể của việc này sẽ là: (i) Dòng vốn FDI ngày càng tăng từ những nước giàu vốn ở Đông Bắc Á sang Đông Nam Á giàu lao động. Đây là sự gia tốc của một xu hướng đã tồn tại; (ii) Khu vực hóa hơn nữa chuỗi cung ứng. Do những tranh chấp về thuế quan và những bất ổn về đại dịch, có một động lực đang diễn ra đối với việc khu vực hóa chuỗi cung ứng. Việc cắt giảm thuế quan giữa các nước RCEP sẽ hỗ trợ sự phát triển của chuỗi cung ứng khu vực giữa các nước tham gia; (iii) Indonesia có nhiều lợi ích để trở thành quốc gia lớn nhất ở Đông Nam Á bằng cách nới lỏng các hạn chế đối với FDI vào. (iv) Ấn Độ và Đài Loan sẽ gặp bất lợi vì họ không phải là một phần của hiệp định. Trong trường hợp của Ấn Độ, nước này đã rời khỏi các cuộc đàm phán vào năm 2019 vì lo ngại hàng nhập khẩu làm ảnh hưởng đến sản xuất trong nước.

RCEP mở ra cơ hội mới cho các cơ quan xúc tiến đầu tư (IPA) để thu hút FDI vào các quốc gia. Các hoạt động được đề xuất cho IPA bao gồm: Xác định các cơ hội xuất khẩu mới phát sinh từ việc giảm thuế quan và quảng bá những cơ hội này cho các nhà đầu tư tiềm năng, những người có thể sử dụng địa điểm của bạn làm cơ sở để xuất khẩu sang các nước RCEP; Phân tích chuỗi cung ứng trong khu vực và xác định các cơ hội đầu tư xuất phát từ xu hướng tăng cường khu vực hóa chuỗi cung ứng; Tham gia các hoạt động xúc tiến đầu tư chung và hợp tác để quảng bá tổng thể khu vực tới các nhà đầu tư từ các nơi khác trên thế giới.

RCEP được thực thi vào thời điểm khuôn khổ thương mại toàn cầu bị ảnh hưởng bởi đại dịch và xung đột địa chính trị, và khi đầu tư trực tiếp nước ngoài đang giảm mạnh. Hiệp định tạo ra các cơ hội đầu tư mới và có tiềm năng tăng cường hợp tác giữa các nước thành viên. Tuy nhiên, nó cũng chỉ ra sự khu vực hóa ngày càng tăng của hoạt động kinh tế, điều này sẽ tác động đến vị trí của các doanh nghiệp và nỗ lực thu hút đầu tư của các quốc gia.