Trong bối cảnh giá nhà không ngừng tăng phi mã, nhu cầu nhà ở giá rẻ, nhà ở xã hội tại TP.HCM nói riêng và cả nước nói chung được xác định là rất lớn. Để tháo gỡ pháp lý, đẩy nhanh quá trình phát triển nhà ở xã hội, giải quyết bài toán chỗ ở cho người dân, Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) vừa có văn bản kiến nghị mới về nhà ở xã hội.

Theo đó, trong văn bản đề nghị Quốc hội, các bộ ban ngành sửa đổi, bổ sung một số điều của Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) HoREA đã đề nghị miễn tiền sử dụng đất, không thu tiền sử dụng đất đối với các dự án nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân, ký túc xá học sinh, sinh viên, nhà ở cho lực lượng vũ trang, nhà ở công vụ, nhà ở phục vụ tái định cư theo dự án của Nhà nước, xây dựng lại nhà chung cư.

Mục đích nhằm bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất với Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) và kế thừa các quy định có hiệu lực, hiệu quả, có tính ổn định của Luật Đất đai 2013 và Luật Nhà ở 2014.

Cụ thể, HoREA đã chỉ ra một số bất cập về quy định phát triển nhà ở xã hội bao gồm việc Luật Đất đai 2013 quy định cơ chế "giao đất không thu tiền sử dụng đất" đối với trường hợp "tổ chức sử dụng đất để xây dựng nhà ở phục vụ tái định cư theo dự án của Nhà nước", đồng thời quy định cơ chế "miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất" đối với trường hợp "sử dụng đất để xây dựng nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở" nhưng chưa bao gồm "dự án nhà ở công vụ", nên chưa đồng bộ, thống nhất với quy định của Luật Nhà ở 2014.

Hiệp hội cũng chỉ ra điểm bất cập của Luật Nhà ở 2014 là chưa quy định cơ chế "miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất" đối với dự án "xây dựng lại nhà chung cư" và Luật Đất đai 2013 cũng chưa quy định cơ chế này để hỗ trợ chủ đầu tư và các chủ sở hữu nhà chung cư thực hiện dự án "xây dựng lại nhà chung cư".

Vì thế, mặc dù Chính phủ đã ban hành Nghị định 101/2015/NĐ-CP và Nghị định 69/2021/NĐ-CP quy định "miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất" đối với dự án "xây dựng lại nhà chung cư", nhưng do vướng 2 luật trên nên các Nghị định này không thực thi được.

Hiện nay, cơ chế "miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất" đối với dự án "xây dựng lại nhà chung cư" đã được bổ sung vào Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi), nhưng Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) chưa bổ sung cơ chế này nên chưa đồng bộ, thống nhất.

Vì vậy, để phát triển nhà ở xã hội, Hiệp hội có một số kiến nghị, như sau:

Hiệp hội đề nghị sửa đổi, bổ sung khoản 39 Điều 3 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) như sau: Miễn, không thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất là việc Nhà nước cho phép người sử dụng đất không phải nộp tiền sử dụng đất, tiền thuê đất cho toàn bộ thời gian sử dụng đất khi Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, công nhận quyền sử dụng đất".

Thứ hai, Hiệp hội đề nghị bổ sung khoản 2 bis, Điều 114 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) về "giao đất không thu tiền sử dụng đất", như sau:

"2 bis. Tổ chức kinh tế sử dụng đất để thực hiện dự án nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân, ký túc xá học sinh, sinh viên, nhà ở cho lực lượng vũ trang, nhà ở công vụ, nhà ở phục vụ tái định cư theo dự án của Nh à nước, xây dựng lại nhà chung cư theo quy định của pháp luật về nhà ở".

Thứ 3, Hiệp hội đề nghị sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 115 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) quy định về "giao đất có thu tiền sử dụng đất", như sau: "Tổ chức kinh tế được giao đất để thực hiện dự án nhà ở thương mại, đô thị, khu dân cư nông thôn theo quy định của pháp luật về nhà ở.

Tiếp theo đó, Hiệp hội đề nghị sửa đổi, bổ sung điểm b và điểm k khoản 1 Điều 153 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) về "miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất", như sau:

"Miễn tiền sử dụng đất để thực hiện chính sách nhà ở, đất ở đối với người có công với cách mạng, người nghèo; cá nhân là người dân tộc thiểu số ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, vùng biên giới, hải đảo;

 Sử dụng đất để xây dựng nhà ở xã hội, nhà ở công vụ, nhà lưu trú công nhân, nhà ở cho lực lượng vũ trang, ký túc xá học sinh, sinh viên, nhà ở cho lực lượng vũ trang, nhà ở công vụ, nhà ở phục vụ tái định cư theo dự án của Nhà nước, xây dựng lại nhà chung cư theo quy định của pháp luật về nhà ở; đất ở cho người phải di dời khi Nhà nước thu hồi đất do có nguy cơ đe dọa tính mạng con người và không phải thực hiện thủ tục xác định giá đất, tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất được miễn theo quy định của pháp luật về đất đai; Sử dụng đất không phải đất quốc phòng, an ninh cho mục đích quốc phòng, an ninh của doanh nghiệp quân đội, công an...