Nếu có kinh nghiệm, nó sẽ giống với việc bạn có thể thực hiện cú rẽ gấp ở tốc độ khá cao, biết ở tốc độ nào bạn vẫn có thể dừng xe lại mà không va chạm trẻ em chạy băng qua đường, biết lượng xăng ít nhất cần thiết để đến được trạm xăng gần nhất... Kinh nghiệm mang lại cho bạn những kỹ năng có giá trị, nó giúp bạn hoàn thành công việc.

Bây giờ, nếu tôi giao cho công ty bạn một người chỉ có bằng cấp, một người chỉ có kinh nghiệm và một người có cả hai. Bạn sẽ thuê ai? Tất nhiên, người có cả hai.

Kinh nghiệm làm việc là cần thiết nhưng tri tuệ của con người có giá trị cao hơn. Ảnh minh họa

Có một bộ phim với sự tham gia của diễn viên thượng thặng Tom Hanks: phim "Sully". Phim này dựa trên một câu chuyện có thật. Một phi công phải đối mặt với một sự cố chưa từng có là ngay sau khi cất cánh đã va phải chim khiến cả hai động cơ máy bay ở độ cao thấp không đủ lực đẩy để quay trở lại sân bay.

Phi công làm gì trong tình huống này? Phi công nghĩ đến tất cả các lựa chọn khi có 155 mạng người bị đe dọa. Sau khi nhận ra rằng không còn lựa chọn nào khác, ông ta hạ cánh xuống con sông gần đó và cứu tất cả 155 mạng người trên máy bay.

Đây là tình huống mà chưa ai từng gặp phải trước đó hoặc kể từ đó. Lý do phi công Chesley "Sully" Sullenberger có thể hạ cánh xuống nước là nhờ kinh nghiệm dày dặn của ông. Không có phi công nào từng được đào tạo cho tình huống như vậy mà họ có thể phải hạ cánh xuống sông. Không có chứng chỉ nào có thể cung cấp kiến thức để phản ứng với tình huống như vậy với cái đầu lạnh. Nó đến từ kinh nghiệm.

Bằng cấp cho thấy một người đã học được một kỹ năng. Kinh nghiệm cho thấy một người đã học được cách áp dụng kỹ năng đó trong những tình huống chưa từng có. Như vậy, ta cần phải có bằng cấp lẫn kinh nghiệm.

Tầm quan trọng của kinh nghiệm so với bằng cấp có thể khác nhau tùy thuộc vào bối cảnh. Cả kinh nghiệm và chứng chỉ đều có giá trị riêng và có thể quan trọng trong các tình huống khác nhau. Sau đây là một số cân nhắc cho từng loại:

Kinh nghiệm:

Kiến thức thực tế: Kinh nghiệm cung cấp kiến thức thực tế, thực hành có thể vô giá trong nhiều nghề nghiệp. Nó cho phép các cá nhân áp dụng những gì họ đã học vào các tình huống thực tế. Phát triển kỹ năng: Thông qua kinh nghiệm, cá nhân có thể phát triển nhiều kỹ năng khác nhau mà có thể không được dạy rõ ràng trong môi trường lớp học. Những kỹ năng này có thể rất quan trọng để thành công trong nhiều lĩnh vực. Khả năng giải quyết vấn đề: Việc giải quyết các thách thức trong thế giới thực có thể nâng cao khả năng giải quyết vấn đề và kỹ năng tư duy phản biện, những yếu tố được các nhà tuyển dụng đánh giá rất cao. Mạng lưới quan hệ: Kinh nghiệm thường cho phép cá nhân xây dựng mạng lưới quan hệ trong ngành của mình, điều này có thể có lợi cho sự phát triển nghề nghiệp và nhiều cơ hội.

Bằng cấp:

Công nhận chính thức: Bằng cấp cung cấp sự công nhận chính thức về kiến thức và kỹ năng của một người trong một lĩnh vực cụ thể. Chúng có thể đóng vai trò là bằng chứng về năng lực đối với các nhà tuyển dụng. Học tập có cấu trúc: Các chương trình cấp bằng thường cung cấp các trải nghiệm học tập có cấu trúc bao gồm kiến thức và kỹ năng thiết yếu liên quan đến một lĩnh vực cụ thể. Điều này đặc biệt có giá trị đối với những cá nhân muốn bước vào một lĩnh vực mới. Phát triển nghề nghiệp: Trong một số ngành nghề, bằng cấp là yêu cầu cụ thể để tiến triển nghề nghiệp hoặc đủ điều kiện cho một số vai trò nhất định. Uy tín: Bằng cấp từ các tổ chức hoặc học viện có uy tín có thể tăng thêm uy tín cho trình độ của một cá nhân và có thể nâng cao danh tiếng nghề nghiệp của họ.

Tóm lại, cả kinh nghiệm và chứng chỉ đều quan trọng trong các bối cảnh khác nhau. Lý tưởng nhất là kết hợp cả hai. Kinh nghiệm cung cấp các kỹ năng thực tế và kiến thức thực tế, trong khi chứng chỉ cung cấp sự công nhận chính thức và học tập có cấu trúc. Tầm quan trọng tương đối của từng loại sẽ phụ thuộc vào các yêu cầu cụ thể của công việc hoặc lĩnh vực mà bạn quan tâm.

Nhưng…

Thông tin ít quan trọng hơn kiến thức và kiến thức ít quan trọng hơn trí tuệ. Trí tuệ không được ban tặng bằng bằng cấp, và cũng không được đảm bảo bằng kinh nghiệm.

Một người có thể có bằng cao nhưng không có trí tuệ. Mọi người nghĩ về bằng cấp như thể chúng mang lại trí tuệ, nhưng điều đó không đảm bảo chút nào. Nhiều người có bằng cao đã từng làm những việc cực kỳ ngu ngốc. Bằng cấp có thể cung cấp cho ai đó thông tin và kiến thức, nhưng họ vẫn phải có khả năng làm điều gì đó với những thông tin và kiến thức đó để biến nó thành trí tuệ.

Kinh nghiệm cũng không giúp ích được nhiều ở đây. Một số người dường như có sở trường lặp lại sai lầm của mình hết lần này đến lần khác. Vậy những kinh nghiệm đó có ý nghĩa gì? Chắc chắn kinh nghiệm cung cấp thông tin, nhưng bạn cần có khả năng xây dựng thông tin đó thành kiến thức, rồi thành trí tuệ.

Không phải bằng cấp hay kinh nghiệm mang lại trí tuệ. Mà là cách mọi người sử dụng chúng. Trí tuệ là khả năng vượt qua giới hạn của bản thân, vượt qua những gì người khác có thể đạt được với nguồn lực nhỏ hơn.

Có trí tuệ mới có trực giác nhìn thấu mọi chướng ngại vật cản đường mọi người và hiểu được những vấn đề trong cuộc sống thường ngày. Đôi khi, đó là bằng cách nhận ra những điều mà người khác đã bỏ lỡ và đôi khi chỉ đơn giản là lọc ra những điều không liên quan. Đôi khi, đó là việc chia nhỏ mọi thứ thành nhiều phần và giải quyết từng phần một.

Vậy, trí tuệ = bằng cấp + kinh nghiệm + trực giác + IQ + EQ + tư duy phản biện + tham vọng + khả năng tự học + khả năng hợp tác…

Vì vậy, các nhà tuyển dụng chẳng nên chỉ lựa chọn giữa bằng cấp và kinh nghiệm, hãy lựa chọn trí tuệ bao gồm nhiều tiêu chí cộng lại. Một người thiếu bằng cấp và ít kinh nghiệm nhưng với các yếu tố còn lại tốt, anh ta vẫn có thể thành công.