Trong thông báo của mình vào thứ Sáu, ông cho biết quyền sở hữu của nước ngoài gây ra rủi ro và ra lệnh cho các công ty từ bỏ thỏa thuận trong vòng 30 ngày.

"Một ngành công nghiệp thép mạnh mẽ do trong nước sở hữu và điều hành đại diện cho ưu tiên an ninh quốc gia thiết yếu và rất quan trọng đối với chuỗi cung ứng phục hồi", ông nói.

"Đó là vì thép cung cấp năng lượng cho đất nước chúng ta: cơ sở hạ tầng, ngành công nghiệp ô tô và cơ sở công nghiệp quốc phòng của chúng ta. Nếu không có sản xuất thép trong nước và công nhân thép trong nước, quốc gia của chúng ta sẽ kém mạnh mẽ và kém an toàn hơn".

Ông Biden đã nhắc tới các mối đe dọa đối với an ninh quốc gia Mỹ khi từ chối đề xuất mua từ Nippon Steel, nói rằng quyền sở hữu của Mỹ rất quan trọng để duy trì ngành công nghiệp thép của Mỹvà chuỗi cung ứng của ngành này.

Sự can thiệp của ông diễn ra sau áp lực từ công đoàn công nhân ngành thép United Steelworkers, những người đã phản đối một giao dịch vốn là vấn đề chính trị nhạy cảm trong chiến dịch tranh cử tổng thống Mỹ năm 2024.

Liên đoàn công nhân thép Mỹ gọi quyết định này là "bước đi đúng đắn cho các thành viên và an ninh quốc gia của chúng ta", cho biết sự phản đối của họ xuất phát từ những lo ngại về khả năng tồn tại lâu dài của ngành.

"Chúng tôi biết ơn Tổng thống Biden vì đã sẵn sàng hành động táo bạo để duy trì một ngành công nghiệp thép trong nước vững mạnh và vì cam kết suốt đời của ông đối với người lao động Mỹ", Chủ tịch David McCall cho biết.

Chính phủ Nhật Bản đã gọi quyết định của ông Biden là "không thể hiểu nổi".

Nippon Steel và US Steel cho biết quyết định của ông Biden cho thấy quá trình xem xét thỏa thuận đã bị "làm hỏng" vì lợi ích chính trị.

Hai công ty trước đó đã đe dọa sẽ kiện chính phủ Mỹ nếu thỏa thuận không thành công, và hôm thứ Sáu 3/1 đã tuyên bố rằng họ sẽ thực hiện "hành động thích hợp để bảo vệ quyền hợp pháp của mình".

"Chúng tôi tin rằng Tổng thống Biden đã hy sinh tương lai của công nhân thép Mỹ cho chương trình nghị sự chính trị của riêng mình" - các công ty cho biết trong một tuyên bố, đồng thời nói thêm rằng động thái này đã gửi "một thông điệp lạnh lùng tới bất kỳ công ty nào có trụ sở tại một quốc gia đồng minh của Mỹ đang cân nhắc đầu tư đáng kể vào Mỹ".

Các quan chức Nhật Bản cũng cho biết họ thất vọng về quyết định này.

"Có những lo ngại mạnh mẽ từ giới kinh tế của cả Nhật Bản và Mỹ, và đặc biệt là từ ngành công nghiệp Nhật Bản liên quan đến các khoản đầu tư trong tương lai giữa Nhật Bản và Mỹ, và chính phủ Nhật Bản không còn lựa chọn nào khác ngoài việc xem xét vấn đề này một cách nghiêm túc", Bộ trưởng Công nghiệp và Thương mại Nhật Bản Yoji Muto cho biết trong một tuyên bố với Reuters.

Quyết định của Tổng thống Biden được đưa ra một năm sau khi Nippon Steel lần đầu tiên công bố thỏa thuận trị giá 14,9 tỷ đô la (12 tỷ bảng Anh) để mua lại đối thủ nhỏ hơn, US Steel, có trụ sở tại Pennsylvania.

Quyết định này đặt ra những câu hỏi quan trọng về con đường phía trước của công ty, một cái tên đã tồn tại 124 năm, từng là biểu tượng của sức mạnh công nghiệp Mỹ nhưng giờ đã suy yếu đi rất nhiều.

Công ty đã mất nhiều tháng để tìm kiếm người mua trước khi công bố hợp tác với Nippon Steel, nhà sản xuất thép lớn thứ tư thế giới, vào tháng 12 năm 2023.

US Steel đã cảnh báo rằng họ có thể phải đóng cửa các nhà máy mà không có khoản đầu tư sẽ đi kèm với chủ sở hữu mới, mối lo ngại này đã được một số công nhân và chính trị gia địa phương đồng tình.

Hai công ty đã cam kết không cắt giảm việc làm và đưa ra các nhượng bộ khác trong nỗ lực giành được sự ủng hộ cho thỏa thuận. Ngay trong tuần này, họ đã đề nghị tài trợ cho một trung tâm đào tạo lực lượng lao động - và được cho là trao cho chính phủ quyền phủ quyết các biện pháp cắt giảm sản lượng tiềm năng.

Nhưng các lập luận này đã không thuyết phục được ông Biden - ông đã lên tiếng phản đối thỏa thuận vào đầu năm ngoái, khi mùa bầu cử nóng lên và với tiểu bang dao động quan trọng Pennsylvania sắp đóng một vai trò quan trọng.

Giao dịch này cũng bị Tổng thống đắc cử Donald Trump và phó tổng thống sắp nhậm chức JD Vance chỉ trích, những lời kêu gọi của họ đối với công nhân công đoàn đã tạo nên một phần lớn trong thông điệp vận động tranh cử của họ.

Ủy ban chính phủ Mỹ chịu trách nhiệm xem xét thỏa thuận về rủi ro an ninh quốc gia đã không đạt được sự đồng thuận vào cuối tháng 12, để lại quyết định cho ông Biden, và ông được yêu cầu phải hành động trong thời hạn 15 ngày.

BBC dẫn lời Giáo sư Stephen Nagy, thuộc Khoa Nghiên cứu Chính trị Quốc tế tại Đại học Cơ đốc giáo Quốc tế ở Tokyo, gọi quyết định của Biden là "mang tính chính trị", lưu ý rằng ngay từ đầu chính quyền đã hứa hẹn một chính sách đối ngoại "dành cho tầng lớp trung lưu".

"Đây là phản ứng trực tiếp và tiếp nối chương trình nghị sự MAGA của ông Trump là Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại", ông nói. "Chính quyền Biden không thể tỏ ra yếu kém trước các doanh nghiệp nước ngoài, dù là đồng minh hay đối thủ".

Người phát ngôn Nhà Trắng John Kirby bác bỏ những ý kiến ​​cho rằng động thái này có thể gây tổn hại đến mối quan hệ của Mỹ với các đồng minh, tuyên bố rằng ông Biden đã nói rõ rằng quyết định này không "liên quan đến Nhật Bản".

"Đây là về sản xuất thép của Mỹ và giữ một trong những nhà sản xuất thép lớn nhất tại Mỹ là một công ty do người Mỹ sở hữu", ông nói tại một cuộc họp báo.

Cổ phiếu của US Steel đã giảm hơn 5% vào thứ Sáu.

Nhưng các nhà phân tích cho biết động thái này có thể không đánh dấu sự kết thúc của thỏa thuận. Lệnh của ông Biden cho biết Ủy ban Đầu tư nước ngoài Mỹ có thể gia hạn thời hạn 30 ngày để hủy bỏ giao dịch.

Giáo sư Nagy cho biết ông nghĩ các công ty có thể quyết định thử lại dưới thời Trump, có khả năng đưa ra các điều khoản khác nhau cho phép tổng thống mới tuyên bố rằng ông đã đàm phán một thỏa thuận tốt hơn.

Nhà phân tích chính trị Terry Haines của Pangaea Policy cũng cho biết, ông Trump, mặc dù chỉ trích thỏa thuận, có thể có lý do để xem xét lại quyết định này.

"Một trong những điều khó khăn về quyết định này là Nhật Bản là đồng minh rất thân cận của Mỹ" - ông nói. "Thành thật mà nói, chính phủ có gánh nặng chứng cứ lớn để biện minh cho những gì họ đang làm ngày hôm nay - và điều đó gây tổn hại đến quan hệ song phương với Nhật Bản, điều mà ông Trump sẽ muốn tránh."