Nhưng chính quyền đã ngay lập tức kháng cáo quyết định cùng ngày vào tối thứ Tư 28/5, khiến tình hình trở nên bất ổn đối với người tiêu dùng và các công ty và có khả năng kéo dài cuộc chiến về việc liệu thuế nhập khẩu của ông Trump có được duy trì hay không - và có thể định hình lại nền kinh tế toàn cầu.

Một hội đồng gồm 3 thẩm phán tại Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ, một tòa án tương đối ít tiếng tăm ở Manhattan, đã ngăn chặn vĩnh viễn các mức thuế quan toàn cầu mà ông Trump áp đặt với lý do là các quyền hạn kinh tế khẩn cấp, bao gồm cả mức thuế quan "Ngày giải phóng" mà ông công bố vào ngày 2/4.

Tòa cũng ngăn cản ông Trump thực thi các mức thuế quan mà ông đã áp dụng vào đầu năm nay đối với Trung Quốc, Mexico và Canada được đưa để chống lại việc fentanyl xâm nhập vào Mỹ.

Tòa nói rằng tổng thống đã vượt quá thẩm quyền của mình khi áp đặt thuế trên diện rộng đối với hàng nhập khẩu từ các đối tác thương mại của Mỹ.

Tòa cho biết Hiến pháp Mỹ trao cho Quốc hội quyền độc quyền để điều chỉnh thương mại với các quốc gia khác mà không bị quyền hạn khẩn cấp của tổng thống phủ quyết nhằm bảo vệ nền kinh tế Mỹ.

"Tòa án không thông qua sự khôn ngoan hoặc hiệu quả có thể có của việc Tổng thống sử dụng thuế quan làm đòn bẩy" - hội đồng gồm 3 thẩm phán cho biết trong quyết định ban hành lệnh cấm vĩnh viễn đối với các lệnh áp thuế toàn diện do ông Trump ban hành kể từ tháng 1.

"Việc sử dụng đó là không được phép không phải vì nó không khôn ngoan hoặc không hiệu quả, mà vì (luật liên bang) không cho phép điều đó".

Các thẩm phán cũng ra lệnh cho chính quyền Trump ban hành các lệnh mới phản ánh lệnh cấm vĩnh viễn trong vòng 10 ngày.

Tòa án đã tuyên bố vô hiệu ngay lập tức tất cả các lệnh của ông Trump về thuế quan kể từ tháng 1 có nguồn gốc từ Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA), một đạo luật nhằm giải quyết các mối đe dọa "bất thường và phi thường" trong trường hợp khẩn cấp quốc gia.

Tòa án không được yêu cầu giải quyết một số mức thuế quan cụ thể trong các ngành ngành mà Trump đã ban hành đối với ô tô, thép và nhôm, bằng cách sử dụng một điều luật khác.

Chỉ vài phút sau, chính quyền Trump đã nộp đơn kháng cáo và đặt câu hỏi về thẩm quyền của tòa án.

Các quyết định của Tòa án Thương mại Quốc tế, nơi xử lý các tranh chấp liên quan đến luật thương mại và hải quan quốc tế, có thể được kháng cáo lên Tòa Phúc thẩm Mỹ cho Tòa án Liên bang tại Washington, D.C. và cuối cùng là Tòa án Tối cao Mỹ.

Một phát ngôn viên của Nhà Trắng cho biết hôm 28/5, thâm hụt thương mại của Mỹ với các quốc gia khác cấu thành "tình trạng khẩn cấp quốc gia đã tàn phá các cộng đồng người Mỹ, bỏ lại người lao động của chúng ta và làm suy yếu cơ sở công nghiệp quốc phòng của chúng ta - những sự thật mà tòa án không tranh luận".

"Các thẩm phán không được bầu không có thẩm quyền quyết định cách giải quyết đúng đắn tình trạng khẩn cấp quốc gia" - Kush Desai, phát ngôn viên, cho biết trong một tuyên bố.

Các thị trường tài chính hoan nghênh phán quyết của tòa. Đồng đô la Mỹ tăng giá, và tăng mạnh so với các loại tiền tệ như euro, yên và franc Thụy Sĩ nói riêng. Giá hợp đồng tương lai của Phố Wall tăng và cổ phiếu trên khắp châu Á cũng tăng.

Phán quyết này, nếu được giữ nguyên, sẽ tạo ra một lỗ hổng lớn trong chiến lược sử dụng thuế quan cao để giành được sự nhượng bộ từ các đối tác thương mại của ông Trump. Phán quyết này tạo ra sự bất ổn sâu sắc xung quanh nhiều cuộc đàm phán đồng thời với Liên minh châu Âu, Trung Quốc và nhiều quốc gia khác.

Ông Trump đã hứa với người Mỹ rằng thuế quan sẽ thu hút việc làm sản xuất trở lại bờ biển Hoa Kỳ và thu hẹp thâm hụt thương mại hàng hóa trị giá 1,2 nghìn tỷ USD của Mỹ, đây là một trong những lời hứa trọng tâm trong chiến dịch tranh cử của ông.

Nếu không có đòn bẩy tức thời do thuế quan từ 10% đến 54% trở lên mang lại, chính quyền Trump sẽ phải tìm ra các hình thức đòn bẩy mới hoặc áp dụng cách tiếp cận chậm hơn đối với các cuộc đàm phán với các đối tác thương mại.

Doanh nghiệp bị tổn thương

Phán quyết được đưa ra trong hai vụ kiện, một vụ do Trung tâm Tư pháp Tự do phi đảng phái đệ trình thay mặt cho 5 doanh nghiệp nhỏ của Mỹ nhập khẩu hàng hóa từ các quốc gia bị áp thuế, và vụ còn lại do 12 tiểu bang của Mỹ đệ trình.

Các công ty, từ một nhà nhập khẩu rượu vang và rượu mạnh ở New York đến một nhà sản xuất bộ dụng cụ giáo dục và nhạc cụ có trụ sở tại Virginia, cho biết thuế quan sẽ gây tổn hại đến khả năng kinh doanh của họ.

"Không có câu hỏi nào ở đây về biện pháp khắc phục được điều chỉnh chặt chẽ; nếu Lệnh Thuế quan bị thách thức là bất hợp pháp đối với Nguyên đơn thì chúng cũng bất hợp pháp đối với tất cả", các thẩm phán đã viết trong quyết định của mình.

Ít nhất 5 vụ kiện pháp lý khác đối với thuế quan đang chờ xử lý.

Tổng chưởng lý Oregon Dan Rayfield, một đảng viên Dân chủ có văn phòng đang dẫn đầu vụ kiện của các tiểu bang, đã gọi thuế quan của ông Trump là bất hợp pháp, liều lĩnh và tàn phá kinh tế.

"Phán quyết này khẳng định lại rằng luật pháp của chúng ta rất quan trọng và các quyết định thương mại không thể được đưa ra theo ý muốn của tổng thống" - ông Rayfield đưa ra tuyên bố cho biết.