Thế giới đầy bất ổn hiện nay đang là một “thời điểm quyết định” đối với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN): hoặc ASEAN tăng cường hội nhập sâu sắc hơn, hoặc sẽ đối mặt nguy cơ mất đi vai trò trong trật tự mới, Thủ tướng Singapore Lawrence Wong phát biểu tại Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN lần thứ 46.

Phát biểu với báo chí sau Hội nghị tại Kuala Lumpur, ông Wong cho biết các nhà lãnh đạo đã có những cuộc thảo luận thẳng thắn về thực tế mới của thế giới, đặc biệt trong bối cảnh các chính sách thuế quan “Ngày Giải phóng” mà Tổng thống Mỹ Donald Trump ban hành đang làm rung chuyển nền kinh tế toàn cầu.

“Khoảnh khắc quyết định” của ASEAN

Thủ tướng Wong nhấn mạnh rằng ASEAN đang đứng trước cơ hội – hoặc thách thức – lớn:

“Chúng ta phải hoặc chủ động vươn lên và xác định vai trò rõ ràng, có mục đích trong thế giới đang thay đổi, hoặc sẽ đánh mất sự liên quan.”

Ông kêu gọi khối ASEAN thúc đẩy mạnh mẽ hội nhập, bao gồm:

- Loại bỏ hoàn toàn thuế quan trong khối, giảm rào cản phi thuế quan;

- Thúc đẩy thương mại hàng hóa và dịch vụ thuận lợi hơn;

- Tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực tăng trưởng mới, như kinh tế số.

“Có rất nhiều việc ASEAN có thể làm để tăng tốc hội nhập – và điều đó bây giờ trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết", ông Lawrence Wong nói tại cuộc họp báo.

Linh hoạt nhưng đoàn kết

Các nhà lãnh đạo ASEAN tái khẳng định sự cần thiết phải giữ vững sự đoàn kết trong khu vực, nhưng cũng đủ linh hoạt để đối phó với những thách thức – đặc biệt là từ chính sách thuế quan của Mỹ.

Thủ tướng Wong cho rằng ASEAN cần tiếp tục “tương tác xây dựng” với Mỹ, vừa trên cơ sở song phương (giữa từng nước với Mỹ), vừa trên cơ sở tập thể (với tư cách ASEAN).

Trước câu hỏi về việc có mâu thuẫn giữa hai cách tiếp cận này không, ông Wong trả lời rằng “đây là hai phương pháp bổ sung cho nhau”. Với sự đa dạng trong ASEAN, mỗi nước có trình độ phát triển và quan hệ thương mại với Mỹ khác nhau, nên việc linh hoạt là cần thiết. Đồng thời, việc tiếp cận với Mỹ dưới vai trò tập thể cũng giúp ASEAN có vị thế đàm phán mạnh mẽ hơn.

“Mục tiêu là giảm các rào cản thương mại và đầu tư với Mỹ, nên chúng ta sẽ tiếp tục làm việc trên cả hai mặt trận”, ông nói.

Giao lưu với Trung Quốc và đánh giá về thế giới đa cực

Khi được hỏi về cuộc gặp với Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường trước bữa tiệc tối trong khuôn khổ Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN, ông Wong cho biết hai bên đã có trao đổi ngắn về tình hình quan hệ Mỹ - Trung.

Ông nhận định rằng thỏa thuận đình chiến thương mại trong 90 ngày giữa hai siêu cường là một bước lùi khỏi bờ vực căng thẳng, song mức thuế hiện tại vẫn còn cao hơn trước “Ngày Giải phóng” của Mỹ. Do đó, ảnh hưởng đối với kinh tế hai nước và lan tỏa đến ASEAN là điều chắc chắn.

Trước bối cảnh đó, ông Wong nhấn mạnh Singapore cần nỗ lực gấp đôi để củng cố quan hệ thương mại và đầu tư với các đối tác cùng chí hướng, đồng thời tìm ra cách định hướng nền kinh tế qua thời kỳ đầy thách thức này.

Timor Leste trở thành thành viên chính thức của ASEAN

Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim – Chủ tịch luân phiên ASEAN năm nay – công bố rằng Timor Leste sẽ trở thành thành viên thứ 11 của ASEAN, với tư cách thành viên đầy đủ sẽ được chính thức hóa tại Hội nghị ASEAN tiếp theo vào tháng 10 tại Kuala Lumpur.

Timor Leste là quốc gia trẻ nhất Đông Nam Á, giành độc lập khỏi Indonesia năm 2002 sau 24 năm bị chiếm đóng. Tổng thống Jose Ramos-Horta từ lâu đã vận động cho tư cách thành viên ASEAN và chính thức nộp đơn từ năm 2011.

Năm 2022, nước này được cấp quy chế quan sát viên. Để trở thành thành viên đầy đủ, Timor Leste cần đáp ứng lộ trình bao gồm ba lĩnh vực: chính trị - an ninh, kinh tế và văn hóa - xã hội. Thủ tướng Wong cho biết Timor Leste đã đạt được tiến bộ đáng kể và ASEAN sẽ đẩy nhanh việc giải quyết các vấn đề còn tồn đọng.