Làng Chăm An Giang trải dọc theo hai bên bờ sông Hậu và các nhánh sông Hậu với những ngôi nhà sàn bằng gỗ mộc mạc, độc đáo.
Cộng đồng dân tộc Chăm nơi đây cuốn hút một cách kỳ lạ bởi những nét văn hóa đặc trưng, luôn rực rỡ, phóng khoáng nhưng không quá phô trương, kiểu cách. Những tinh túy này len lỏi vào trong nếp sống và nở rộ ngay trong nền ẩm thực địa phương.
Với người Chăm, ẩm thực là những thứ không xa hoa, mà ẩm thực chính là tinh tế và bình dị. Điều này thể hiện rõ nét và chuẩn xác nhất trong món cơm nị - cà púa. Đặc sản này đòi hỏi phải có mặt đầy đủ của cả hai món ăn cơm nị và cà púa để cho ra một hương vị sẵn sàng bùng nổ mọi giác quan.
Đầu tư tỉ mỉ ngay từ công đoạn lựa chọn nguyên liệu cũng như cách chế biến đã làm cho món ăn này hoàn hảo trong mọi chi tiết.
Trước tiên nói về cơm nị. Gạo lựa kỹ vo sạch, thêm một chút muối rồi xả lại với nước. Tiếp đến, đổ gạo ra rổ lớn, để một lát cho ráo nước. Sau đó xào bơ cùng nụ đinh hương, quế cho dậy mùi thơm rồi đổ gạo vào xào để tạo độ săn và quyện đều nguyên liệu. Phần gạo xào xong đem trộn cùng bột hạt điều đã rang sẵn. Công đoạn này giúp cơm nị có màu vàng tươi đặc trưng.
Đổ gạo vào hỗn hợp nước bao gồm muối, đường, bột ngọt, cà ri đã quấy đều, đem nấu. Khi cơm đã gần chín thì rưới nước cốt dừa hoặc sữa vào nồi rồi nấu tới khi chín hẳn. Lưu ý, không cho nước dừa và sữa vào từ đầu vì sẽ làm cơm dưới đáy nồi dễ bị cháy khét, không dẻo, thơm.
Để tăng nét mới lạ, người làng Chăm còn cho thêm nho khô trộn cùng cơm. Chỉ với công đoạn nấu cơm nị cũng đã đủ thấy công phu, kỹ lưỡng, góp phần tạo nên món ăn vừa thơm vừa béo.
Đi kèm với cơm nị đầy tinh tế, thành phần cà púa cũng chẳng kém chỉn chu. Muốn món cà púa ngon đúng vị, người ta khử mùi thịt bò bằng cách đổ rượu và gừng vào. Sau đó, chọn quả dừa bánh tẻ đem nạo sợi nhỏ, một nửa để thắng nước cốt dừa, một nửa để rang cho vàng. Tiếp đến, bắc chảo nóng, cho thịt bò vào xào cùng dừa khô, cà ri tự chế biến theo khẩu vị, ớt muối. Xào đều tay cho đến khi thịt bò thấm đều, rưới nước cốt dừa rồi hầm cho thịt thật mềm. Hành tím, đậu phộng rang, cơm dừa nạo phủ đều khắp bề mặt sẽ là bước cuối cùng làm bật lên vị ngon cho cà púa.
Từng nguyên liệu, từng món ăn khi đứng riêng lẻ đã dư sức làm lay động lòng người. Nên khi hai mảnh ghép này kết hợp lại chắc chắn độ ngon còn tăng lên gấp bội. Hạt cơm vàng tươi, ngậy béo phảng phất mùi dừa nhưng chẳng phải mềm nhừ mà ráo khô, tơi xốp. Khi chan cùng nước cà púa thì lại có thêm vị cay the, đậm đà, khiến du khách phải xuýt xoa ngay từ muỗng đầu tiên.
Phần cơm nị làm bước đệm hoàn hảo cho thịt bò cà púa bật lên hương vị tuyệt vời của tổng thể. Những sớ thịt mềm rục, thấm đẫm gia vị, mọng nước, khi cắn vào thì cái ngọt, cái bùi béo lập tức như những chiếc bong bóng vỡ tan, bung tỏa trong miệng.
Yếu tố tạo nên thành công của đặc sản này chính là nước cốt dừa và cà ri. Không quá ngầy ngậy mà độ béo dịu, sánh đặc và màu sắc tươi sáng của chúng đã giúp món ăn thêm phần hấp dẫn. Khi thưởng thức, du khách sẽ cảm nhận được vị ngọt béo của sữa, bùi bùi của đậu phộng, vị ngọt của thịt bò, nho khô, cay nồng của ớt, mang lại cảm giác thơm ngon, lạ miệng chưa từng thấy. Các hương vị tuy khác nhau nhưng rất đỗi hòa quyện, tạo cảm giác dễ chịu, hài hòa không tưởng.
Món ăn này được người Chăm làm nhiều ở những dịp trọng đại, bữa tiệc truyền thống, mâm cơm gia đình hay cúng lễ tại thánh đường... Và chỉ khi đến làng Chăm, du khách mới được dịp thưởng thức món cơm nị - cà púa đúng chuẩn.
Không khó để nhận thấy cơm nị và cà púa là một "cặp bài trùng" không thể tách rời, bổ trợ nhau, tạo nên nét riêng khó lẫn trong kho tàng ẩm thực Chăm. Không những thế, đây còn là đặc sản đại diện cho cách thưởng thức món ăn cầu kỳ, tinh tế của người dân châu thổ.
