Nghề nuôi hươu không chỉ giúp hàng nghìn hộ dân cải thiện thu nhập, mà còn khẳng định được giá trị kinh tế của một loài vật đặc hữu, gắn bó với văn hóa địa phương.

Hiệu quả kinh tế rõ rệt

Hươu sao là loài động vật hoang dã quý hiếm, từ lâu đã được thuần hóa và nuôi dưỡng trong các hộ dân tại vùng núi Hà Tĩnh, nhất là tại các xã như Sơn Kim 1, Sơn Giang, Hương Sơn… Trước đây, nuôi hươu được xem là một thú chơi tao nhã, chỉ xuất hiện ở những gia đình có điều kiện kinh tế khá giả. Nhưng với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng và thảm thực vật tự nhiên thuận lợi, hươu nhanh chóng thích nghi và phát triển tốt tại địa phương. Từ đó, người dân bắt đầu xem đây là một hướng đi mới trong phát triển kinh tế hộ gia đình.

Đặc biệt, từ những năm 1990 trở lại đây, nghề nuôi hươu ở Hương Sơn đã phát triển mạnh mẽ, trở thành vật nuôi chủ lực trong chiến lược giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới. Theo thống kê của địa phương, đến nay toàn huyện đã có trên 42.000 con hươu, với sản lượng nhung thu hoạch hàng năm ước đạt từ 16–18 tấn.

So với nhiều loại vật nuôi khác, hươu sao có sức đề kháng tốt, dễ chăm sóc, không cần đầu tư lớn về chuồng trại, thức ăn chủ yếu là cỏ và lá cây tự nhiên sẵn có ở miền núi. Quan trọng hơn cả, sản phẩm từ hươu, đặc biệt là nhung hươu có giá trị kinh tế cao và đầu ra ổn định.

Ông Võ Văn Tuấn, một hộ nuôi hươu lâu năm tại xã Hương Sơn cho biết: “Gia đình tôi vừa cắt được một cặp nhung nặng hơn 600 gram, tính cả vụ năm nay thì con hươu này cho hai cặp nhung, tổng trọng lượng lên tới 1,2kg. Với giá bán dao động từ 12 – 14 triệu đồng/kg, tôi thu được hơn 16 triệu đồng chỉ từ một con hươu”. Theo ông Tuấn, nhờ chăm sóc tốt, nhiều con hươu có thể cho ra những cặp nhung nặng đến 4kg, giúp tăng đáng kể thu nhập.

Ông Trần Tuấn Khoa, Phó Chủ tịch UBND xã Hương Sơn cho biết, nghề nuôi hươu trên địa bàn có từ lâu đời. Hươu sao có sức đề kháng tốt, dễ chăm sóc, thức ăn chủ yếu là cỏ và lá cây tự nhiên sẵn có ở miền núi. Nghề nuôi hươu mang về thu nhập khá cho người dân địa phương.

Không chỉ riêng ông Tuấn, gia đình chị Hoàng Thị Thanh, một hộ dân ở thôn xã Sơn Kim 1cũng đang nuôi 20 con hươu, trong đó có 12 con cho nhung. Chị Thanh chia sẻ: “Nuôi hươu không tốn nhiều chi phí, cách chăm sóc lại đơn giản, nhờ đó mà cuộc sống gia đình tôi khá lên từng ngày. Trước kia chỉ trông vào mấy sào ruộng, nay nhờ hươu mà không còn phải lo cái ăn cái mặc”.

Trước đây, người dân chỉ bán nhung hươu tươi, dẫn đến thị trường tiêu thụ hạn chế, phụ thuộc vào mùa vụ và gặp khó khăn trong khâu bảo quản. Tuy nhiên, kể từ năm 2019, khi các sản phẩm chế biến từ nhung hươu được công nhận là sản phẩm OCOP, giá trị kinh tế của nhung hươu đã được nâng lên một tầm cao mới.

Thông qua chính sách hỗ trợ của tỉnh, nhiều hộ dân đã mạnh dạn thành lập doanh nghiệp, tổ hợp tác, phát triển sản phẩm nhung hươu theo hướng chế biến sâu, có bao bì, nhãn mác rõ ràng, đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng, an toàn thực phẩm. Các sản phẩm như rượu nhung hươu, cao nhung, viên nang nhung hươu… được bày bán tại các hội chợ nông sản, siêu thị, sàn thương mại điện tử, góp phần mở rộng thị trường trong nước và hướng tới xuất khẩu.

Động lực giảm nghèo bền vững cho miền núi

Không thể phủ nhận rằng, nghề nuôi hươu lấy nhung đã và đang trở thành một mô hình kinh tế bền vững, góp phần quan trọng trong chương trình giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới của tỉnh Hà Tĩnh. Nhờ nguồn thu nhập ổn định, nhiều hộ gia đình ở vùng sâu, vùng xa đã có điều kiện đầu tư cho con cái học hành, xây dựng nhà cửa, mua sắm phương tiện sinh hoạt, vươn lên làm giàu.

Hiện nay các chính quyền các địa phương đang tiếp tục khuyến khích người dân mở rộng quy mô nuôi hươu, đồng thời đẩy mạnh liên kết sản xuất, tiêu thụ, nâng cao chất lượng giống, cải tiến quy trình chăm sóc, khai thác nhung đúng kỹ thuật nhằm đảm bảo sức khỏe cho hươu và tăng hiệu quả kinh tế.

Từ một loài vật tưởng chừng chỉ có ở những gia đình khá giả, nay hươu sao đã trở thành “kế sinh nhai” vững chắc của hàng nghìn hộ dân vùng núi Hà Tĩnh. Sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền, cùng với tinh thần cần cù, sáng tạo của người dân đã biến “lộc nhung” thành “vàng mềm”, mở ra hướng đi mới trong công cuộc giảm nghèo bền vững và làm giàu chính đáng. Mô hình nuôi hươu ở các xã miền núi Hà Tĩnh xứng đáng là một trong những điển hình tiêu biểu của nông nghiệp nông thôn miền Trung.

Nhung hươu hay còn gọi là lộc nhung, ban long châu – là phần sừng non chưa cốt hóa của hươu đực, được coi là một trong “tứ đại thượng dược” trong Đông y (cùng với sâm, quế, phụ). Theo y học cổ truyền, nhung hươu có vị ngọt, tính ấm, vào kinh thận và can, có công dụng bổ thận tráng dương, cường gân kiện cốt, tăng cường sức khỏe, chống lão hóa và hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý.

Sản phẩm có thể sử dụng bằng cách ngâm rượu, nấu cháo, hãm trà hoặc làm cao, với liều lượng hợp lý từ 0,5 – 15g/ngày. Chính vì vậy, nhu cầu tiêu thụ nhung hươu trên thị trường luôn ở mức cao, nhất là vào các dịp lễ Tết hoặc mùa đông.