Bộ Tài chính tăng cường giám sát thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp thời gian qua đã có bước phát triển nhanh và trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn hữu hiệu. Tuy nhiên, tốc độ phát triển quá nhanh của thị trường đã phát sinh những rủi ro cho các bên tham gia. Do đó, Bộ Tài chính cho biết sẽ tăng cường quản lý, giám sát chặt chẽ cũng như các biện pháp xử lý các vi phạm trên thị trường.

Thu hẹp mục đích phát hành trái phiếu

Thông tin từ Bộ Tài chính cho thấy sau một năm triển khai các quy định mới về phát hành trái phiếu doanh nghiệp (tại Luật Chứng khoán, Luật Doanh nghiệp và các Nghị định hướng dẫn), tình hình thị trường đã phát sinh những rủi ro mới. Vì vậy, Bộ Tài chính cho rằng cần điều chỉnh quy định của pháp luật để phù hợp với thực tiễn, khắc phục, loại bỏ những rủi ro mới phát sinh trên thị trường.

Trên cơ sở đó, Bộ đã xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 153/2020/NĐ-CP theo hướng tăng cường tính công khai, minh bạch, giảm thiểu các rủi ro phát sinh nhằm mục tiêu phát triển thị trường bền vững đồng thời kiến nghị Chính phủ, Quốc hội tiếp tục sửa Luật Chứng khoán, Luật Doanh nghiệp vào thời gian tới.

Cụ thể, Bộ Tài chính đang đề xuất thu hẹp quy định về mục đích phát hành trái phiếu nhằm hạn chế việc chuyển nhượng vốn lòng vòng, gây thiếu minh bạch và khó khăn cho nhà đầu tư khi đánh giá rủi ro của trái phiếu và doanh nghiệp phát hành.

Thứ hai, dự thảo cũng đưa ra quy định mới hướng dẫn cụ thể về điều kiện phát hành và hồ sơ chào bán, trong đó có yêu cầu về tỷ lệ an toàn tài chính khi phát hành trái phiếu, tổ chức đại diện người sở hữu trái phiếu.

Thứ ba, nội dung dự thảo có quy định rõ loại trái phiếu nhà đầu tư cá nhân được mua và giao dịch nhằm định hướng nhà đầu tư các nhân mua các trái phiếu doanh nghiệp có tính an toàn và công khai, minh bạch.

Thứ tư, dự thảo cũng bổ sung một số quy định nhằm đẩy nhanh việc thiết lập thị trường giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại Sở giao dịch chứng khoán cho các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.

Thứ năm là bổ sung quy định về trách nhiệm của các tổ chức cung cấp dịch vụ nhằm chấn chỉnh các tổ chức cung cấp dịch vụ và nâng cao chất lượng dịch vụ cung cấp.

Kiểm tra tổ chức tư vấn và đại lý phát hành

Trong bối cảnh thị trường có dấu hiệu phát triển nóng, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã chỉ đạo các đơn vị chức năng tăng cường, đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ kiểm toán từ đó nâng cao chất lượng báo cáo tài chính.

Đối với các trường hợp bị phát hiện có hành vi vi phạm nghiêm trọng, Bộ trưởng yêu cầu các đơn vị trong ngành khẩn trương chuyển cơ quan công an xử lý nghiêm minh.

Mới đây (ngày 3/4), Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã ban hành Quyết định số 181/QĐ-UBCK hủy bỏ 9 đợt chào bán trái phiếu của Công ty Ngôi Sao Việt, Công ty Cung điện Mùa đông, Công ty Soleil thuộc Tập đoàn Tân Hoàng Minh với tổng trị giá 10.030 tỷ đồng, do có hành vi công bố thông tin sai sự thật, che giấu thông tin trong hoạt động phát hành trái phiếu riêng lẻ.

Để làm rõ trách nhiệm các bên liên quan, Bộ trưởng cho biết đã chỉ đạo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước tiếp tục kiểm tra các tổ chức tư vấn phát hành, đại lý phát hành và các tổ chức cung cấp dịch vụ cho các đợt chào bán của 3 công ty nêu trên, trường hợp phát hiện vi phạm sẽ xử lý nghiêm theo đúng thẩm quyền và quy định của pháp luật.

Nhằm giảm thiểu những rủi ro khi tham gia thị trường, Bộ Tài chính khuyến nghị các nhà đầu tư cần phải hiểu biết với tư cách là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp (theo đúng quy định của pháp luật). Trên cơ sở đó, nhà đầu tư cần có đủ năng lực đánh giá được đầy đủ rủi ro khi đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp. Đặc biệt, nhà đầu tư tránh mua vào các trái phiếu thông qua chào mời của các tổ chức cung cấp dịch vụ, khi chưa tìm hiểu kỹ về tình hình tài chính của doanh nghiệp phát hành và các điều kiện, điều khoản của trái phiếu.

Mặt khác, nhà đầu tư phải lưu ý việc các tổ chức tín dụng, công ty chứng khoán phân phối trái phiếu doanh nghiệp không có nghĩa là các tổ chức này đảm bảo an toàn cho việc mua trái phiếu.

Khuyến nghị của Bộ Tài chính nhấn mạnh trong trường hợp mua trái phiếu thông qua các hợp đồng đầu tư là không có căn cứ pháp lý theo quy định của pháp luật về phát hành trái phiếu, nhà đầu tư sẽ không phải là chủ sở hữu trái phiếu và không có quyền lợi đối với trái phiếu theo các cam kết của doanh nghiệp phát hành.

Ngoài ra, nhà đầu tư đặc biệt lưu ý quy định hiện hành chỉ cho phép nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp được mua và giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.

“Mọi hành vi gian lận để trở thành nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp không chỉ khiến nhà đầu tư chịu nhiều rủi ro, tổn thất khi mua trái phiếu (có thể mất toàn bộ tiền đầu tư) mà còn là hành vi vi phạm pháp luật. Cơ quan quản lý Nhà nước sẽ thực hiện thanh kiểm tra để xử lý nghiêm minh những hành vi lách quy định này của pháp luật,” lãnh đạo Bộ Tài chính nhấn mạnh.

Đối với các doanh nghiệp huy động trái phiếu doanh nghiệp với khối lượng lớn, theo Bộ Tài chính, việc đưa ra các mức lãi suất cao (có thể vượt quá năng lực tài chính của doanh nghiệp) là rất rủi ro khi hoạt động sản xuất, kinh doanh gặp khó khăn thì doanh nghiệp sẽ không có khả năng thanh toán gốc, lãi trái phiếu theo cam kết trái phiếu.

Vì vậy, các doanh nghiệp phát hành cần lưu ý việc vi phạm quy định về công bố thông tin, sử dụng vốn sai mục đích đã công bố ngoài việc bị xử lý vi phạm theo quy định có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây thiệt hại cho nhà đầu tư.

Mặt khác, Bộ Tài chính cũng yêu cầu các tổ chức cung cấp dịch vụ cần tuyệt đối tuân thủ pháp luật trong việc cung cấp thông tin đầy đủ, minh bạch, chính xác cho nhà đầu tư, đảm bảo tư vấn để doanh nghiệp phát hành tuân thủ quy định của pháp luật, xác định đúng đối tượng nhà đầu tư chuyên nghiệp mua trái phiếu.

Tổ chức cung cấp dịch vụ (công ty chứng khoán, ngân hàng  thương mại) chào mời, phân phối trái phiếu doanh nghiệp cho nhà đầu tư không phải là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp hoặc dùng các hình thức lách quy định của pháp luật sẽ bị xử phạt nghiêm minh.

“Trong thời gian tới, Bộ Tài chính tiếp tục tăng cường công tác quản lý giám sát, thanh, kiểm tra các hoạt động liên quan đến phát hành, cung cấp dịch vụ về trái phiếu doanh nghiệp của các công ty chứng khoán, doanh nghiệp phát hành và các tổ chức cung cấp dịch vụ. Bộ sẽ xử lý nghiệm các hành vi vi phạm, tăng cường tính minh bạch của thị trường để đảm bảo thị trường trái phiếu doanh nghiệp trở thành một kênh huy động vốn quan trọng, hiệu quả cho doanh nghiệp,” Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết.