Thứ sáu, 29/03/2024

Đậm đà hương vị đất trời

27/01/2023 7:00 PM (GMT+7)

Trong văn hóa ẩm thực của đồng bào Nùng ở huyện miền núi Lục Ngạn (Bắc Giang) có một món ăn độc đáo, đó là đặc sản xôi ba màu và xôi ngũ sắc. Nó ngon miệng, đẹp mắt, hấp dẫn, là một trong những lễ vật chính dâng cúng tổ tiên dịp lễ Tết.

Đặc sản xôi ba màu

Xôi ba màu thường được người Nùng nấu và dâng cúng tổ tiên vào mỗi dịp lễ Tết, nhất là Tết Hàn Thực mùng 3 tháng 3 (âm lịch) hằng năm. Để nấu được xôi ba màu thơm, ngon, dẻo, người Nùng đã thực hiện quy trình rất công phu và cẩn thận. Trước tiên phải chọn gạo nếp tốt, đó là gạo nếp nương đẹp, hạt mẩy đều không lẫn gạo tẻ, đồ xôi mới dẻo ngon. Tiếp đó, lựa chọn các sản phẩm từ tự nhiên như quả gấc hoặc lá cẩm, lá cây sau sau, củ nghệ già để tạo ra ba màu khác nhau gồm: Đỏ, đen, vàng.

Đậm đà hương vị đất trời - Ảnh 1.

Xôi ngũ sắc của đồng bào dân tộc ở vùng cao Lục Ngạn.

Trước khi nấu, vo sạch gạo nếp. Rửa sạch các loại lá cây sau sau, lá cẩm, bổ quả gấc lấy lòng đỏ, nghệ tươi rửa sạch, bỏ vỏ, giã nhuyễn. Để tạo từng loại màu thì cách chế biến cũng khác nhau, người dân hái những loại cây này, rửa sạch, nấu chín, lọc lấy phần nước, ngâm với gạo để có được gạo màu đỏ, đen và vàng. Quá trình đồ xôi bằng chõ cũng phải tiến hành thật cẩn thận sao cho gạo chín đều, không bị nhão ở đáy, khi chõ xôi lên hơi, mùi thơm tỏa ra là xôi chín. Sau khi xôi chín, có thể để ba màu xôi riêng lẻ hoặc cũng có thể đổ ra mâm trộn đều với nhau thành xôi ba màu.

Mang nhiều ý nghĩa nhân văn

So với xôi ba màu thì xôi ngũ sắc ở Lục Ngạn xuất hiện chậm hơn, có thể được coi là sự phát triển từ xôi ba màu. Đây là món xôi có đủ 5 màu gồm: Đỏ, vàng, xanh, đen, trắng, tượng trưng cho triết lý âm dương ngũ hành và ý nghĩa nhân sinh cao đẹp.

Cách làm xôi ngũ sắc cũng giống như xôi ba màu nhưng cần thêm hai màu xanh và trắng được bà con lấy nguyên liệu từ lá gừng, lá cây cơm xôi xanh, hoặc vỏ bưởi, vỏ măng đắng. Nếu muốn có màu xanh lam thì lấy nguyên liệu từ cây cơm đen, trộn với tro cây vừng hoặc tro rơm nếp. Còn màu trắng chỉ cần chọn gạo nếp ngon đồ thành xôi.

Với màu sắc hấp dẫn, hương vị đặc trưng của gạo nếp cùng các loại lá rừng tự nhiên, tạo cho xôi ngũ sắc có những dư vị thật độc đáo và khác lạ. Điều đặc biệt nữa là xôi ngũ sắc không chỉ đơn thuần là món ăn, mà còn là tinh hoa văn hóa dân tộc, hội tụ hương vị của đất trời quê hương mà thành. Theo quan niệm của người dân tộc, năm màu trong xôi tương ứng với “ngũ hành” có sự tương sinh, tương khắc. Màu đỏ tượng trưng cho hỏa, cho khát vọng sống, cho những ước mơ; đen là màu của thủy, mang lại nguồn năng lượng mạnh mẽ; trắng là màu của kim, tượng trưng cho tình yêu trong trắng, thủy chung; vàng là màu của thổ, tượng trưng cho sự no ấm và phồn thịnh; xanh hay tím tượng trưng cho mộc, cho đất đai trù phú, màu của bầu trời xanh bao la.

Ngoài dịp Tết, xôi ngũ sắc còn là món ăn truyền thống vào các dịp cúng giỗ, cưới hỏi, vào nhà mới và các ngày trong năm. Cách trình bày 5 màu xôi trên một mâm có hình cánh hoa còn thể hiện tình yêu thương, lòng tôn kính đối với cha mẹ, ông bà, tổ tiên.

Tuy là một món ăn bình dân nhưng xôi ba màu cũng như xôi ngũ sắc, với sự kết hợp đa dạng, tinh tế của nhiều loại cây, củ, quả, đã thể hiện nhiều giá trị tinh tế trong văn hóa ẩm thực của người dân Lục Ngạn.

Theo báo Bắc Giang

Bình luận của bạn
(*) Nội dung bắt buộc cần có
Bình luận
Xem thêm bình luận

Nhập thông tin của bạn

Dự báo tiền điện các hộ gia đình tăng mạnh

Dự báo tiền điện các hộ gia đình tăng mạnh

Nắng nóng, nhu cầu sử dụng điện sinh hoạt tăng cao có thể khiến hóa đơn tiền điện các hộ gia đình những tháng tới tăng khoảng 30%.

Thưởng thức 400 đặc sản, món nào cũng ngon tại lễ hội ẩm thực đang diễn ra ở TP.HCM

Thưởng thức 400 đặc sản, món nào cũng ngon tại lễ hội ẩm thực đang diễn ra ở TP.HCM

400 món ăn đặc sản của cả nước, từ dân dã cho đến những món cầu kỳ đang có mặt và phục vụ thực khách tại Lễ hội Văn hóa Ẩm thực, Món ngon Saigontourist Group đang diễn ra tại TP.HCM.

Hàng không tăng tải hàng ngàn chuyến bay phục vụ lễ 30/4-1/5

Hàng không tăng tải hàng ngàn chuyến bay phục vụ lễ 30/4-1/5

Các hãng hàng không lên kế hoạch tăng tải, tăng cường chuyến bay để phục vụ nhu cầu đi lại, du lịch tăng cao của hành khách trong dịp lễ 30/4 - 1/5 sắp tới.

Người Việt chi bao nhiêu tiền cho mỗi lần đi cà phê?

Người Việt chi bao nhiêu tiền cho mỗi lần đi cà phê?

Các khó khăn về kinh tế không làm ảnh hưởng tới thói quen “đi cà phê” của người Việt. Thậm chí, tần suất đi cà phê và số tiền bỏ ra đi cà phê năm 2023 còn tăng hơn so với năm 2022.

Shopee bị nhà bán hàng phản ứng dữ dội

Shopee bị nhà bán hàng phản ứng dữ dội

Cộng đồng nhà bán hàng trên Shopee tuần qua phản ứng dữ dội, không đồng tình các chính sách mới của sàn liên quan việc tăng thời gian khách được trả hàng, và kéo dài thời gian hoàn tiền hàng về cho người bán.

Vì sao một công ty bán lẻ lên kế hoạch mở thêm 100 trung tâm vaccine?

Vì sao một công ty bán lẻ lên kế hoạch mở thêm 100 trung tâm vaccine?

Công ty bán lẻ thuộc tập đoàn FPT đặt mục tiêu mở cửa thêm 100 trung tâm vaccine trong năm 2024. Mục tiêu đặt ra là rất cao vì tính trung bình mỗi 3,65 ngày phải mở thêm 1 cửa hàng, chưa nói đến "tham vọng" thêm 400 cửa hàng dược phẩm Long Châu mới trong năm.