Tại TP.HCM, doanh nghiệp ở hầu hết các ngành nghề từng bước hoạt động trở lại với rất nhiều khó khăn, trong đó có thiếu vốn. Tuy nhiên, đi vay vốn trong thời điểm này không dễ, dù nhà nước đã có chủ trương, chính sách.

Nhiều doanh nghiệp cụt vốn vì trong nhiều tháng qua không có nguồn thu. Đặc biệt tiền lãi ngân hàng khi các doanh nghiệp vay vốn phải trả đều đặn hàng tháng trong mùa dịch Covid-19 vừa qua.

Muốn có vốn nhưng không có tài sản thế chấp

Công ty Cổ phần Công nghệ ShopNow (quận 1) là một điển hình khi hoạt động với một ít vốn tự có, không tài sản cố định. Anh Mã Văn Long, Giám đốc ShopNow chia sẻ, với đa số các doanh nghiệp khởi nghiệp thì tài sản lớn nhất là bộ phận nhân sự và phương án kinh doanh. Cho nên, sau dịch bệnh, anh Long kỳ vọng sẽ tiếp cận được vốn từ ngân hàng và các quỹ khởi nghiệp bằng hình thức tín chấp.

"Tôi gặp rất nhiều khó khăn khi tiếp cận nguồn vốn. Lý do là các quỹ đầu tư, quỹ khởi nghiệp thường sẽ dựa vào các chỉ số kinh doanh để đánh giá doanh nghiệp hoạt động như thế nào trong vòng ít nhất 6 tháng trở lại. Sau giai đoạn dịch kéo dài quá lâu thì hoạt động kinh doanh của tôi ở mức cầm chừng, doanh số không đáp ứng đủ", anh Long nói.

Bà Kim Huỳnh, Giám đốc Công ty TNHH Vật tư Tổng hợp H.A, chuyên về thiết bị điện tại huyện Nhà Bè, TP.HCM cho hay, công ty thành lập và hoạt động đến nay đã trên 10 năm, có hợp đồng với khá nhiều dự án lớn trong nước và đã xuất khẩu sản phẩm qua Myanmar. Bây giờ, để thực hiện kế hoạch mở rộng nhà xưởng sản xuất sau đại dịch, bà Kim Huỳnh đã "gõ cửa" nhiều ngân hàng nhưng đến đâu thì bà cũng nhận được câu hỏi dùng tài sản nào để thế chấp.

"Đủ điều kiện để cấp tín dụng 10 tỷ đồng nhưng không đủ tài sản thế chấp thì tôi cũng không được vay. Do đó nếu ngân hàng cứ xét vào tài sản thế chấp mới cho vay thì rất khó cho doanh nghiệp. Như nhà xưởng tôi mới xây, ngân hàng chưa cho vay vì không luân chuyển để tạo ra dòng tiền. Ngân hàng chỉ ưu tiên cho vay ngắn hạn, có thể thanh khoản nhanh", bà Kim Huỳnh nói.

Thực tế cho thấy, do thủ tục vay từ ngân hàng khó khăn đã khiến nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp siêu nhỏ phải tìm vốn từ nguồn khác. Doanh nghiệp khởi nghiệp càng khó khăn hơn khi đa số chủ doanh nghiệp chưa tích lũy đủ tài sản để duy trì hoạt động đến khi có lợi nhuận đầu tiên.

Doanh nghiệp phải biết rõ nhu cầu mình cần gì

Ông Mai Quốc Thịnh, chuyên gia tư vấn tài chính doanh nghiệp cho biết, ngân hàng cũng là tổ chức kinh doanh nên sẽ đánh giá lựa chọn khách hàng trên cơ sở tiềm năng, trên phương án kinh doanh của khách hàng. Vấn đề đặt ra là doanh nghiệp phải tự đánh giá được năng lực và chuẩn bị hồ sơ khả thi nhất.

"Một số sai lầm mà doanh nghiệp thường hay mắc phải như thiếu tính chủ động, thiếu lập kế hoạch nguồn vốn ngay từ ban đầu... Có khi doanh nghiệp vay vốn cho mục đích này nhưng lại sử dụng cho mục đích khác, đặc biệt là khi vay ngắn hạn nhưng lại sử dụng cho trung và dài hạn. Do đó, các doanh nghiệp cần phải nâng cao năng lực quản trị tài chính, đặc biệt tính kỷ luật trong việc sử dụng nguồn vốn", ông Mai Quốc Thịnh nói.

Ông Nguyễn Văn Hiệp, giảng viên của Dự án Thúc đẩy cải cách và nâng cao năng lực kết nối của doanh nghiệp nhỏ và vừa (USAID LinkSME) cho rằng, cơ hội tiếp cận vốn không đóng lại với các doanh nghiệp thiếu tài sản đảm bảo nếu doanh nghiệp chứng minh được uy tín thông qua thời gian hoạt động, các đối tác và hợp đồng tiềm năng trong tương lai.

"Chúng tôi thấy có một vài điểm khó khăn khi tiếp cận chính là câu chuyện dựa trên tài sản. Chúng tôi sẽ có những phương án, có điều chỉnh để đảm bảo tỷ lệ hợp lý trong việc hỗ trợ hay chấp nhận những loại tài sản nào không phải của doanh nghiệp. Thậm chí là những trường hợp không có tài sản nhưng vẫn vay được thông qua những hợp đồng đầu ra, nếu doanh nghiệp có những hợp đồng với đối tác uy tín", ông Hiệp nói.

Thực tế nếu doanh nghiệp chứng minh được tình trạng kinh doanh giảm sút là do các yếu tố khách quan như dịch bệnh, đồng thời xây dựng được phương án kinh doanh tốt thì sẽ tiếp cận được các nguồn vốn tín dụng. Tuy nhiên, với đa số doanh nghiệp nhỏ và vừa, muốn làm được như vậy, rất cần hỗ trợ từ các cơ quan nhà nước, địa phương để nâng cao khả năng quản trị tài chính, khôi phục sản xuất kinh doanh