Hậu quả khi từ chối chuyển khoản

Công an TP Hà Nội khẳng định, việc từ chối thanh toán chuyển khoản để che giấu doanh thu là hành vi vi phạm pháp luật, thể hiện sự thiếu trách nhiệm với nghĩa vụ tài chính công. Hành vi này trở nên đáng chú ý sau khi Nghị định 70/2024/NĐ-CP có hiệu lực, yêu cầu các hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm trong các ngành như ăn uống, khách sạn, bán lẻ, vận tải hành khách, thẩm mỹ, vui chơi giải trí... phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối trực tiếp với cơ quan thuế. Quy định này nhằm tăng cường minh bạch trong quản lý thuế và thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt.

Theo Luật Quản lý thuế 2019, trốn thuế có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự, tùy theo mức độ vi phạm. Mức phạt hành chính có thể lên đến 3 lần số thuế trốn, trong khi hành vi nghiêm trọng hơn có thể dẫn đến xử lý theo Điều 200 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), với mức phạt tù lên đến 7 năm.

Công an Hà Nội nhấn mạnh, các hộ kinh doanh cần nhận thức rằng việc chỉ nhận tiền mặt hoặc yêu cầu khách ghi nội dung chuyển khoản mập mờ (như “trả nợ”, “tiền quà”) không giúp “né” được nghĩa vụ thuế, bởi doanh thu được ghi nhận ngay khi hàng hóa hoặc dịch vụ được chuyển giao, bất kể hình thức thanh toán.

Cần hiểu doanh thu và nghĩa vụ thuế thế nào cho đúng?

Một quan niệm sai lầm phổ biến là doanh thu chỉ được tính khi “thu được tiền”. Thực tế, theo quy định pháp luật, doanh thu được ghi nhận ngay khi người bán chuyển quyền sở hữu hoặc sử dụng hàng hóa/dịch vụ cho người mua, bất kể đã nhận tiền hay chưa, bằng tiền mặt hay chuyển khoản. Do đó, các chiêu thức như từ chối chuyển khoản hoặc ghi nội dung giao dịch không đúng thực tế không thể giúp hộ kinh doanh tránh được nghĩa vụ thuế.

Hơn nữa, các cá nhân không đăng ký kinh doanh nhưng có hoạt động bán hàng hoặc cung cấp dịch vụ vẫn phải nộp thuế theo phương pháp kê khai hoặc khoán, tùy theo quy mô và tính chất hoạt động. Cơ quan thuế và các cơ quan chức năng có đủ công cụ và nghiệp vụ để xác minh doanh thu thông qua đối chiếu dữ liệu từ ngân hàng, sàn thương mại điện tử, hoặc đơn vị vận chuyển. Nếu không chứng minh được nguồn gốc thu nhập, hộ kinh doanh có nguy cơ bị nghi ngờ trốn thuế, dẫn đến các biện pháp xử lý như truy thu thuế, phạt hành chính, hoặc cưỡng chế thuế.

Tại Hà Nội, cơ quan thuế đang quản lý hơn 311.000 hộ và cá nhân kinh doanh, trong đó khoảng 4.979 trường hợp (chiếm 1,6%) có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm, thuộc diện bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền.

Tại TP.HCM, cơ quan thuế cũng đang rà soát các hộ kinh doanh chỉ nhận tiền mặt để phát hiện và xử lý hành vi trốn thuế. Một số trường hợp yêu cầu khách trả thêm phí khi thanh toán chuyển khoản cũng bị xem là vi phạm quyền lợi người tiêu dùng và có dấu hiệu né thuế.

Hành vi từ chối chuyển khoản không chỉ vi phạm quy định thuế mà còn đi ngược xu hướng chuyển đổi số và chính sách khuyến khích thanh toán không dùng tiền mặt của Nhà nước. Điều này không chỉ gây khó khăn cho khách hàng mà còn làm giảm uy tín của hộ kinh doanh, đặc biệt trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng sự tiện lợi và minh bạch trong giao dịch.

Hộ kinh doanh cần làm gì?

Để tuân thủ pháp luật và tránh rủi ro pháp lý, các hộ, cá nhân kinh doanh cần lưu ý các điểm sau:

Thứ nhất, triển khai hóa đơn điện tử đúng quy định. Các hộ kinh doanh thuộc diện bắt buộc (doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm trong các ngành nghề quy định) cần nhanh chóng triển khai máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế theo Nghị định 70/2024/NĐ-CP. Cơ quan thuế cung cấp hỗ trợ kỹ thuật và hướng dẫn chi tiết để đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ.

Thứ hai, kê khai doanh thu trung thực. Ghi nhận và kê khai doanh thu đầy đủ, bất kể thanh toán bằng tiền mặt hay chuyển khoản. Tránh các hành vi như từ chối chuyển khoản hoặc ghi nội dung giao dịch không đúng thực tế, vì điều này có thể bị phát hiện trong quá trình thanh tra.

Thứ ba, nắm rõ quy định pháp luật. Tìm hiểu kỹ Luật Quản lý thuế 2019 và các văn bản hướng dẫn liên quan để hiểu rõ nghĩa vụ thuế. Các hộ kinh doanh cũng nên cân nhắc chuyển đổi thành doanh nghiệp để tận dụng các ưu đãi về thuế và hỗ trợ đầu tư theo Nghị quyết 198/2025/QH15.

Thứ tư, chấp nhận thanh toán đa dạng. Khuyến khích sử dụng chuyển khoản và cung cấp hóa đơn điện tử đầy đủ để xây dựng uy tín và tạo sự thuận tiện cho khách hàng. Điều này không chỉ giúp tuân thủ pháp luật mà còn đáp ứng xu hướng tiêu dùng hiện đại.

Thứ năm, liên hệ cơ quan thuế để được hỗ trợ. Nếu có thắc mắc về hóa đơn điện tử, kê khai thuế, hoặc các chính sách ưu đãi, hãy liên hệ cơ quan thuế địa phương để được tư vấn. Nhiều chương trình hỗ trợ đang được triển khai để giúp hộ kinh doanh thích nghi với quy định mới.

Việc từ chối chuyển khoản để né thuế là hành vi vi phạm pháp luật, tiềm ẩn nguy cơ bị xử phạt nặng và làm tổn hại uy tín kinh doanh. Trong bối cảnh cơ quan thuế tăng cường giám sát và thúc đẩy chuyển đổi số, các hộ kinh doanh cần chủ động tuân thủ quy định về hóa đơn điện tử và kê khai thuế minh bạch. Điều này không chỉ giúp tránh rủi ro pháp lý mà còn góp phần xây dựng môi trường kinh doanh công bằng, chuyên nghiệp.