Tiết kiệm năng lượng – Hướng đi tất yếu vì tương lai xanh

Chiều 17/10, Bộ Công Thương tổ chức hội nghị tập huấn về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Sự kiện là hoạt động nằm trong Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019–2030, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát thải ròng bằng 0 mà Việt Nam đã cam kết tại các hội nghị COP của Liên Hợp Quốc.

Theo Bộ Công Thương, tiết kiệm năng lượng không chỉ là giải pháp cấp bách trong ngắn hạn mà còn là chiến lược dài hơi để bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, giảm phát thải khí nhà kính và thúc đẩy tăng trưởng xanh. Hiện nay, lĩnh vực công nghiệp chiếm hơn 50% tổng tiêu thụ năng lượng của cả nước, với tiềm năng tiết kiệm lên tới 20–30%.

Cả nước có khoảng 3.000 cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm, tiêu thụ trên 80 tỷ kWh mỗi năm. Nếu chỉ cần tiết kiệm 2% điện năng, lượng điện tiết kiệm được tương đương 1,6 tỷ kWh, tương ứng hơn 3.200 tỷ đồng — một con số rất đáng kể trong bối cảnh nguồn cung năng lượng đang chịu nhiều sức ép.

Ông Nguyễn Đình Hiệp – Chủ tịch Hội Khoa học và Công nghệ sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả Việt Nam – cho biết, các chương trình tiết kiệm điện những năm qua đã tạo hiệu ứng tích cực trong xã hội. Nhiều hoạt động như Giờ Trái Đất, cuộc vận động “Hộ gia đình tiết kiệm điện” hay chương trình lắp đặt điện mặt trời mái nhà đã thu hút hàng trăm nghìn người dân và doanh nghiệp tham gia.

Bên cạnh đó, hơn 300 lớp tập huấn và hội thảo đã được tổ chức trên cả nước, giúp hơn 1.200 doanh nghiệp tiếp cận mô hình quản lý năng lượng, áp dụng các giải pháp kỹ thuật để giảm chi phí sản xuất và nâng cao hiệu quả sử dụng điện.

“Việt Nam đã tạo lập được hành lang pháp lý, tháo gỡ rào cản, đồng thời cụ thể hóa các quy định về kỹ thuật và chính sách thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trong mọi lĩnh vực sản xuất và đời sống”, ông Hiệp nhấn mạnh.

Ngoài ra, ông Hiệp cũng cho biết cho biết Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã góp phần thay đổi căn bản nhận thức của xã hội, từng bước hình thành văn hóa tiết kiệm năng lượng trong sản xuất và đời sống.

Từ khi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả được ban hành năm 2010 và có hiệu lực từ năm 2011, Việt Nam đã triển khai ba giai đoạn Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Giai đoạn đầu (2006 - 2010) đặt nền móng cho nhận thức cộng đồng và hoàn thiện hành lang chính sách trong lĩnh vực năng lượng. Giai đoạn hai (2011 - 2016) ghi dấu bằng mức tiết kiệm năng lượng trung bình 5,65%, tương đương hơn 11.000 KTOE năng lượng quy đổi (tức khoảng 128 tỷ kWh điện), vượt mục tiêu Quốc hội phê duyệt.

Hiện nay, giai đoạn ba (2019 - 2030) đang được triển khai theo Quyết định số 280/QĐ-TTg ngày 13/3/2019 của Thủ tướng Chính phủ, hướng tới mục tiêu tiết kiệm 8 - 10% tổng năng lượng tiêu thụ toàn quốc trong giai đoạn này, đồng thời gắn kết chặt chẽ với định hướng phát triển kinh tế xanh, giảm phát thải và tăng trưởng bền vững.

Truyền thông – cầu nối thay đổi nhận thức về tiết kiệm năng lượng

Theo ông Trần Đình Hoàng – Phó Ban Truyền thông Tổng công ty Điện lực miền Nam (EVNSPC), nhận thức của người dân và doanh nghiệp chính là yếu tố quyết định trong mọi chương trình tiết kiệm năng lượng.

“Khi khách hàng hiểu rằng tiết kiệm điện không chỉ là giảm tiền điện mà còn là góp phần bảo vệ môi trường, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, họ sẽ chủ động thực hiện”, ông Hoàng nói.

Ông Hoàng cho rằng, công tác tuyên truyền cần được triển khai thường xuyên, sáng tạo, kết hợp giữa các kênh truyền thống và nền tảng số như mạng xã hội, ứng dụng chăm sóc khách hàng hay các video ngắn. Mỗi cán bộ ngành điện cũng cần trở thành “người truyền lửa”, gương mẫu thực hành tiết kiệm trong chính công việc và sinh hoạt hàng ngày.

Trong khi đó, đại diện Bộ Công Thương khẳng định, truyền thông đóng vai trò then chốt trong việc lan tỏa nhận thức, giúp cộng đồng hiểu rõ và hành động thiết thực hơn với các giải pháp tiết kiệm năng lượng. Các cơ quan báo chí, phóng viên và biên tập viên chính là cầu nối quan trọng giữa chính sách và người dân, góp phần đưa thông tin khoa học, dễ hiểu đến từng hộ gia đình, doanh nghiệp.

Bộ Công Thương đánh giá những hành động cụ thể – từ tiết kiệm điện trong sản xuất, sinh hoạt đến thay đổi thói quen tiêu dùng – mỗi người dân đều có thể chung tay xây dựng một xã hội tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải, hướng tới phát triển bền vững và một Việt Nam xanh hơn trong tương lai.