Hài hòa, linh hoạt trong kinh tế vỉa hè gắn với mỹ quan đô thị

Các con phố trước đây như “tấm áo vá” đã được lát lại. Cũng vì thế, vỉa hè có nhiều giá trị, vượt qua mục đích ban đầu là trang trí cho đô thị và dành cho người đi bộ.

Sử dụng linh hoạt, ứng xử phù hợp

Có lẽ không ở đâu vỉa hè lại có nét đặc trưng như vỉa hè ở Hà Nội. Vỉa hè vừa là không gian sinh kế đa dạng, linh hoạt, vừa là không gian sinh hoạt rộng mở, không gian xã hội đặc thù, không gian nghệ thuật độc đáo và không gian ký ức sống động. Chính vì vậy, vỉa hè có vai trò vô cùng quan trọng trong văn hóa của Hà Nội.

“Những người bán hàng trên vỉa hè, từ những quang gánh, trở thành quán nhỏ, dần trở nên lâu đời và là một phần văn hóa, một nét đặc trưng trong kinh tế đô thị không chỉ của Việt Nam mà của nhiều nước” - thạc sĩ, kiến trúc sư Lê Nguyễn Hương Giang chia sẻ.

Nữ kiến trúc sư lấy ví dụ, tại các nước Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan… vẫn có những nơi chiếm vỉa hè để kinh doanh buôn bán. “Tất cả những nền kinh tế đô thị mà tôi nghiên cứu đều có văn hóa vỉa hè, thể hiện được nét văn hóa thưởng thức những món ăn, thói quen sinh hoạt của người dân ở nền kinh tế đó” - kiến trúc sư Lê Nguyễn Hương Giang khẳng định.

Mặc dù vấn đề kinh tế vỉa hè vẫn còn nhiều tranh cãi nhưng không thể phủ nhận ý nghĩa của nó đối với nền kinh tế đô thị, nhất là nơi có mật độ dân cư đông như Hà Nội. Chính vì vậy, năm 2021, UBND TP Hà Nội đã đồng ý với đề xuất của Sở Tài chính và UBND quận Hoàn Kiếm, cho sử dụng thí điểm hè phố để kinh doanh.

Theo đó, hè 5 tuyến phố để tổ chức kinh doanh gồm Hai Bà Trưng, Lý Thường Kiệt, Trần Hưng Đạo, Lê Phụng Hiểu, Phùng Hưng (đoạn từ Lê Văn Linh đến Hàng Vải, Nguyễn Quang Bích đến gần Cửa Đông).

Tận dụng tiềm năng kinh tế vỉa hè

Chị Đinh Thu Hương đang sống và làm việc tại Hà Nội cho biết: “Tôi rất tiếc nếu như một ngày Hà Nội sạch bóng hàng quán vỉa hè. Mặc dù đôi lúc, các hàng quán gây mất mỹ quan đô thị, thậm chí còn ảnh hưởng đến vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm nhưng có thể thấy rằng đa phần tạo nên một nét riêng rất Hà Nội mà du khách cảm thấy hấp dẫn".

Chưa kể đến việc người mua hàng sẽ rất tiện lợi khi trong dòng chảy tấp nập và bận rộn của cuộc sống, họ chỉ việc dừng xe để có món mình yêu thích, thay vì phải đến tận siêu thị hoặc vào các khu chợ. Tuy nhiên, chị Hương cho rằng, Nhà nước nên có cách quản lý phù hợp để vừa tận dụng được tiềm năng kinh tế vỉa hè, vừa đảm bảo mỹ quan đô thị.

Tương tự, ông Phạm Văn Tùng (quận Hoàn Kiếm) nhận định, sự tồn tại của hàng quán vỉa hè cũng không phải do chủ đích của những người chiếm dụng không gian công cộng để tìm kiếm lợi ích mà ngay cả người dân đô thị chưa bỏ thói quen mua sắm tiện lợi, chỉ cần dừng xe bên đường là có thể mua hàng, không ra chợ hay siêu thị. Vì vậy, sự tồn tại của kinh tế vỉa hè ở đây có sự kết hợp hai chiều. “Cùng với đó, việc phát triển du lịch cũng không thể thiếu được kinh tế vỉa hè” - ông Phạm Văn Tùng chia sẻ.

Nhà nghiên cứu văn hóa Phùng Hoàng Anh cho rằng, vỉa hè Hà Nội có đời sống văn hóa đa nghĩa, phức tạp và đa chiều. Với sự phát triển nhanh chóng của Hà Nội hiện nay, vỉa hè cũng rất đa dạng với những công năng sử dụng khác nhau, trong đó, không thể không tính đến công năng gắn với kinh tế. Ngay cả khi ta gắn nó với văn hóa, thì cũng không thể thiếu đi yếu tố “doanh thu” của các nhà kinh doanh trên các vỉa hè Hà Nội.

Trao đổi thêm, chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Minh Phong cho biết, kinh tế vỉa hè là một bộ phận của kinh tế - xã hội ở nước ta. Hơn nữa, đây còn là một nguồn lực dự trữ phát triển kinh tế vĩ mô cũng như vi mô và cũng là cơ hội để cải thiện thu nhập cho dân sinh đồng thời cũng góp phần thực hiện cảnh quan đô thị của Việt Nam.

Theo TS Nguyễn Minh Phong, nếu dùng từ “mỹ quan vỉa hè đô thị” thì không hoàn toàn rõ hết ý nghĩa về một khía cạnh giá trị của kinh tế vỉa hè. Vì nếu được tổ chức tốt, những hoạt động này còn góp phần trang điểm cho đường phố thêm đẹp. Singapore là một ví dụ, các hàng quán trên các tuyến phố được trang trí đẹp rực rỡ như ngày hội, thu hút rất nhiều du khách đến tham quan.

Nhiều chuyên gia cho rằng, không thể thả lỏng nhưng không thể dẹp bỏ kinh tế vỉa hè mà cần sử dụng linh hoạt, ứng xử phù hợp giữa các nhóm và sắp xếp quy củ hơn.

Ví dụ như tại các khu vực có vỉa hè rộng có thể cho phép tổ chức kinh doanh dưới sự quản lý chặt chẽ; những khu vực đông dân cư, tập trung trường học, bệnh viện, nhà máy có thể tổ chức kinh doanh theo giờ, cấm kinh doanh vào giờ cao điểm để không ảnh hưởng đến giao thông, đi lại của người dân. Trên cơ sở quy hoạch bài bản mới tổ chức tuyên truyền nâng cao nhận thức và đảm bảo điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm cho các hộ kinh doanh.

Theo Kinh tế & Đô thị