Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà vừa ký văn bản số 153/TTg-CN ngày 1/3/2024 của Thủ tướng Chính phủ trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội Nguyễn Huy Thái (đoàn Bạc Liêu) liên quan đến sử dụng cát biển làm vật liệu san lấp tại đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL).

Cụ thể, đại biểu đoàn Bạc Liêu đề nghị Chính phủ cho biết việc áp dụng giải pháp này tại ĐBSCL có khả thi không?

Trả lời thắc mắc này, Thủ tướng Chính phủ cho biết, hiện nhu cầu sử dụng vật liệu dùng để san lấp, đắp nền cho các dự án giao thông tại khu vực ĐBSCL rất lớn, riêng 4 dự án cao tốc trọng điểm đang triển khai có nhu cầu khoảng 56 triệu m3. Chưa kể, nhu cầu vật liệu cát để đắp nền cho các dự án khác do địa phương làm Chủ đầu tư.

Mặc dù trữ lượng vật liệu cát sông đã được các địa phương xác định và cơ bản bố trí đủ nguồn, tuy nhiên, công suất khai thác và cung ứng chưa đáp ứng nhu cầu vật liệu theo tiến độ triển khai các dự án, vì trường hợp tăng công suất khai thác quá mức sẽ dẫn đến sạt lở bờ sông, ảnh hưởng tới đời sống xã hội trong khu vực, bên cạnh đó khu vực đồng bằng sông Cửu Long là khu vực chịu ảnh hưởng lớn của biến đổi khí hậu.

Để giải quyết sự thiếu hụt vật liệu cát xây dựng cho các dự án tại khu vực này, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các bộ GTVT, Xây dựng, TN-MT, KH-CN tập trung nghiên cứu các giải pháp nhằm ứng dụng vật liệu thay thế.

Giải pháp sử dụng cát nhân tạo thay thế cát tự nhiên cho các dự án xây dựng giao thông đã được ngành giao thông sử dụng từ nhiều năm nay tại các khu vực thiếu hụt nguồn cát tự nhiên.

Tuy nhiên, ĐBSCL là khu vực chủ yếu sử dụng cát làm vật liệu đắp nền đường với nhu cầu rất lớn. Nếu sử dụng cát nhân tạo để thay thế hoàn toàn cát tự nhiên cần khai thác các mỏ đá với khối lượng rất lớn cũng như phải bố trí rất nhiều dây chuyền sản xuất mới đáp ứng đủ nhu cầu và có giá thành cao hơn nhiều so với cát tự nhiên.

Vì vậy, Thủ tướng Chính phủ cho rằng, việc áp dụng giải pháp này để thay thế hoàn toàn cát tự nhiên tại khu vực ĐBSCL là không khả thi. Chỉ ưu tiên sử dụng để thay thế cát tự nhiên ở một số hạng mục với khối lượng sử dụng không lớn như: sản xuất bê tông nhựa, bê tông xi măng…

Thời gian qua, Bộ Giao thông vận tải đã triển khai Dự án thí điểm sử dụng nguồn cát biển thay thế cát sông, tổ chức quan trắc, theo dõi, thành lập hội đồng cấp Bộ đánh giá kết quả thí điểm, kết quả thí điểm cho thấy: cát biển khu vực tỉnh Trà Vinh đáp ứng các yêu kỹ thuật làm nền đường ô tô, có thể sử dụng cát biển/cát nhiễm mặn đắp nền đường ô tô đối với phạm vi nền đường phía dưới (K95) trong điều kiện nhiễm mặn tương tự như khu vực thí điểm.

Tuy nhiên, Dự án thí điểm mới chỉ thực hiện với quy mô nhỏ, quy mô thiết kế thấp hơn đường cao tốc, chất lượng cát biển mới chỉ được nghiên cứu cho một khu vực, các quy chuẩn, tiêu chuẩn về độ mặn đối với cây trồng vật nuôi chưa đầy đủ.

Vì vậy, việc sử dụng đại trà vật liệu cát biển để xây dựng đường ô tô cần được tiếp tục thí điểm mở rộng ở các dự án với cấp quy mô, cấp thiết kế cao hơn cũng như thí điểm ở các điều kiện tự nhiên, điều kiện môi trường khác nhau nhằm đánh giá một cách toàn diện.