Bỏ giấy phép xây dựng: Bước đi khó nhưng cần thiết
Minh Thuỳ
06/06/2025 3:45 PM (GMT+7)
Cắt giảm thủ tục, xoá bỏ cơ chế “xin - cho”, tiến tới một nền hành chính phục vụ đó là đích đến của cải cách mà Chính phủ đang thúc đẩy mạnh mẽ. Trong đó, đề xuất bỏ giấy phép xây dựng tại các khu vực đã có quy hoạch rõ ràng được xem là một bước đi táo bạo, cần thiết nhưng cũng không ít thách thức.
Khi
giấy phép là “rào chắn” thay vì công cụ kiểm soát
Thực
tế nhiều năm qua, giấy phép xây dựng là nút thắt gây bức xúc cho người dân,
doanh nghiệp, nhất là với các dự án nhỏ lẻ hoặc nhà ở riêng lẻ. Dù đã có quy hoạch,
thiết kế được duyệt, người dân vẫn phải xin cấp phép với hồ sơ dày cộp, thời
gian kéo dài, thậm chí bị yêu cầu bổ sung, điều chỉnh nhiều lần.
Theo
thống kê từ Bộ Xây dựng, thời gian trung bình để hoàn tất thủ tục xin giấy phép
xây dựng tại các địa phương là từ 90 - 120 ngày, chưa kể những trường hợp hồ sơ
phải bổ sung nhiều lần. Điều này không chỉ làm tăng chi phí đầu tư mà còn tạo
ra sự thiếu minh bạch, dễ dẫn đến cơ chế "xin - cho" vốn là lực cản lớn
đối với môi trường đầu tư.
Tại
Công điện số 78/CĐ-TTg ngày 29/5/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu
cầu cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng, trọng
tâm là bỏ thủ tục cấp phép xây dựng đối với các công trình đã có quy hoạch chi
tiết tỷ lệ 1/500 hoặc có thiết kế đô thị được phê duyệt.
Đây
không chỉ là biện pháp giảm gánh nặng cho dân mà còn là chủ trương xóa bỏ dư địa
của hành vi tiêu cực, chuyển từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”, phù hợp với tinh
thần xây dựng Chính phủ số, chính quyền phục vụ nhân dân.
Bài toán “hậu kiểm”: Minh bạch hay buông lỏng?
Với quyết tâm mạnh mẽ trong cải cách hành chính, TP. Hồ Chí Minh và Đồng Nai chuẩn bị thí điểm bỏ giấy phép xây dựng.
Tại TP. Hồ Chí Minh, lãnh đạo Sở Xây dựng cho biết đã chuẩn
bị cơ sở dữ liệu về quy hoạch chi tiết 1/500, kết nối thông tin qua hệ thống
quản lý xây dựng và nền tảng GIS. Điều này cho phép người dân tra cứu, đăng ký
và theo dõi tiến độ xây dựng theo hình thức trực tuyến, hạn chế tối đa sự can
thiệp chủ quan của cán bộ công quyền. Đây được xem là một
bước đi phù hợp với định hướng chuyển đổi số, tăng tính minh bạch, đồng thời
giúp người dân xây nhà thuận tiện hơn, không phải đi xin từng tờ giấy.
Còn tại Đồng Nai, địa phương có tốc độ đô thị
hóa cao, đang thu hút nhiều dự án bất động sản, khu công nghiệp cũng đã xây
dựng hệ thống dữ liệu số phục vụ công tác quy hoạch và quản lý xây dựng. Việc
thí điểm bỏ giấy phép xây dựng tại đây sẽ là cơ hội để tỉnh hiện đại hóa bộ máy
quản lý đô thị, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi hơn cho nhà đầu tư, đặc biệt
trong các lĩnh vực công nghiệp, logistics và phát triển hạ tầng.
Việc
bỏ giấy phép xây dựng không có nghĩa là nới lỏng quản lý. Trái lại, đây là lúc
cần cơ sở dữ liệu quy hoạch chính xác, minh bạch và sẵn sàng để người dân dễ
dàng tra cứu. Chính quyền cần có hệ thống giám sát hậu kiểm hiệu quả, kết hợp
giữa công nghệ số (camera, bản đồ số, dữ liệu GIS) và lực lượng thanh tra xây dựng
đủ năng lực, đủ thẩm quyền.
Nếu
không kiểm soát chặt chẽ khâu hậu kiểm, dễ dẫn đến tình trạng xây dựng sai
phép, phá vỡ quy hoạch, khó xử lý dứt điểm, nhất là tại các địa bàn đang đô thị
hóa nhanh. Câu hỏi đặt ra: Ai giám sát? Giám sát bằng gì? Và xử lý sai phạm như
thế nào?
Việc
bỏ giấy phép xây dựng không phải là “tặc lưỡi cho qua”, mà là động lực để thúc
đẩy hiện đại hóa quản lý đô thị, đòi hỏi dữ liệu mở, quy trình rõ ràng và trách
nhiệm minh bạch. Đây là chuyển biến tư duy quản lý từ kiểm soát hành vi sang kiểm
soát kết quả – chỉ cho phép những gì đáp ứng quy hoạch và
xử lý nghiêm mọi hành vi sai lệch.
Dù
là bước đi khó, nhưng nếu làm đúng, quyết liệt và đồng bộ, người dân sẽ không
còn phải “xin” được quyền xây dựng chính ngôi nhà của mình. Khi đó, cải cách mới
thực sự chạm đến quyền lợi thiết thực và củng cố niềm tin của xã hội.
Thống đốc Bangkok Chadchart Sittipunt cho biết, việc lắp đặt hệ thống tín hiệu giao thông thông minh tại 72 ngã tư chính ở Bangkok đã giúp giảm tình trạng chậm trễ giao thông trung bình từ 10-41%.
Thời gian qua, giá thuê nhà phố tại TP.HCM có xu hướng sụt giảm. Để giữ chân khách thuê, các chủ nhà bắt buộc phải hạ giá hoặc đưa ra các chính sách thanh toán linh hoạt.
Thống đốc Bangkok Chadchart Sittipunt cho biết, việc lắp đặt hệ thống tín hiệu giao thông thông minh tại 72 ngã tư chính ở Bangkok đã giúp giảm tình trạng chậm trễ giao thông trung bình từ 10-41%.
Thời gian qua, giá thuê nhà phố tại TP.HCM có xu hướng sụt giảm. Để giữ chân khách thuê, các chủ nhà bắt buộc phải hạ giá hoặc đưa ra các chính sách thanh toán linh hoạt.