Gói vay 120.000 tỷ chưa cấp được cho doanh nghiệp

Từ đầu tháng 4/2023, Chính phủ đã triển khai Chương trình tín dụng 120.000 tỷ đồng với mục đích hỗ trợ các chủ đầu tư, người mua nhà của các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân có thể tiếp cận khoản vay với lãi suất thấp hơn 1,5-2% lãi suất cho vay trung và dài hạn trên thị trường.

Cụ thể, gói tín dụng 120.000 tỷ đồng cam kết của 4 ngân hàng Agribank, BIDV, Vietcombank, Vietinbank với Chính phủ áp dụng mức lãi suất 8,7%/năm cho chủ đầu tư và 8,2%/năm cho người mua nhà.

Các chuyên gia đánh giá, việc một số doanh nghiệp đủ điều kiện tiếp cận được gói tín dụng 120.000 tỷ đồng sẽ được xem là một trong những trợ lực giúp thị trường bất động khởi sắc và là điểm tựa giúp người dân có cơ hội mua nhà.

Tuy nhiên, thực tế việc tiếp cận gói tín dụng của các doanh nghiệp vẫn gặp nhiều khó khăn. Và tại một số địa phương như TP.HCM, gói tín dụng trên vẫn đang triển khai rất chậm chạp.

Theo đó, liên quan đến tiến độ triển khai chương trình tín dụng gói 120.000 tỷ đồng của Chính phủ đến các dự án, Sở Xây dựng TP.HCM mới đây đã báo cáo kết quả thực hiện trong thời gian qua.

Theo đó, Sở Xây dựng cho biết TP.HCM hiện có 6 dự án đủ điều kiện vay vốn với tổng mức dự kiến vay 2.776,7 tỷ đồng. Trong đó bao gồm 3 chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội dành cho người thu nhập thấp với tổng mức dự kiến vay 910 tỷ đồng, 1 chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội phục vụ cho công nhân thuê với tổng mức dự kiến vay 700 tỷ đồng và 2 chủ đầu tư dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư với tổng mức dự kiến vay 1.166,7 tỷ đồng.

Về kết quả giải ngân Chương trình tín dụng 120.000 tỷ đồng, hiện tại chỉ có 1 dự án là "Nhà ở xã hội phục vụ cho công nhân thuê thuộc Cụm công nghiệp tại phường Thạnh Mỹ Lợi (TP.Thủ Đức) do Công ty cổ phần ThuThiemGroup làm chủ đầu tư được ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - chi nhánh quận 7 (BIDV) thẩm định và đồng ý cấp tín dụng cho vay theo chương trình tín dụng 120.000 tỷ với hạn mức tối đa 585 tỷ đồng.

Tuy nhiên, chủ đầu tư chưa có nhu cầu giải ngân để thực hiện dự án nên chưa thực hiện ký kết hợp đồng tín dụng và các hợp đồng bảo đảm với ngân hàng theo quy định.

Hiện tại, chủ đầu tư này đang vay vốn tại ngân hàng thương mại khác và được hỗ trợ theo Chương trình hỗ trợ lãi suất 2% (theo Nghị định số 31/2022/NĐ-CP của Chính phủ và Thông tư 03/2022/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước) để thực hiện dự án.

Đối với 5 dự án còn lại (gồm 3 dự án nhà ở xã hội và 2 dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư), các chủ đầu tư đã liên hệ với các ngân hàng thương mại tại TP.HCM để đăng ký vay vốn. Hiện nay, các ngân hàng đang thẩm định hồ sơ vay, hiện nay chưa có dự án nào được cấp tín dụng cho vay.

Tiếp cận gói tín dụng:  Nhiều vướng mắc

Theo Sở Xây dựng TP.HCM, các chủ đầu tư khi tiếp cận gói tín dụng từ các ngân hàng vẫn đang gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc.

Theo đó, quá trình tiếp nhận hồ sơ thẩm định để đồng ý cấp tín dụng cho các chủ đầu tư, các ngân hàng có quy định riêng về các điều kiện vay, nhằm đảm bảo thu hồi các khoản cho vay theo quy định.

Cụ thể, đối với dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân phải có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và theo quy định thì "Tổ chức được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất không có quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, tặng cho, cho thuê quyền sử dụng đất; thế chấp, góp vốn bằng quyền sử dụng đất; không được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất".

Do đó, chủ đầu tư không thể dùng khu đất dự án nhà ở xã hội (đã được chủ đầu tư thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng, chuyển đổi đất sang đất dự án nhà ở xã hội phù hợp quy hoạch) làm tài sản bảo đảm thế chấp, vay vốn tại ngân hàng thương mại cho chính dự án nhà ở xã hội trên đất, mà phải dùng tài sản khác để thế chấp để đảm bảo khoản vay.

Bên cạnh đó, hầu hết các chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội sau khi có quyết định giao đất hoặc chuyển mục đích sử dụng đất chưa thực hiện việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, nên không đủ thành phần hồ sơ để vay theo quy định của ngân hàng.

Hiện nay, gói tín dụng 120.000 tỷ đồng cho vay ưu đãi được đáp dụng tại 4 ngân hàng. Trong khi đó, quá trình triển khai dự án, chủ đầu tư có thỏa thuận với các ngân hàng khác để cấp hạn mức bảo lãnh đối với nhà thầu, đơn vị thi công, người mua nhà, bảo lãnh hợp đồng bán nhà ở hình thành trong tương lai trong trường hợp chủ đầu tư bàn giao nhà chậm tiến độ, nên có sự khác biệt về quy định cho vay giữa các ngân hàng.

Ngoài ra, đối với các dự án cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư ngoài điều kiện theo hướng dẫn của Bộ Xây dựng, các ngân hàng yêu cầu phải có quyết định giao đất và giấy phép xây dựng mới xem xét đến việc cho vay.

Chia sẻ với phóng viên, lãnh đạo một công ty địa ốc tại TP.HCM cho biết doanh nghiệp của ông rất mong muốn được tiếp cận nguồn vốn vay từ gói 120.000 tỷ. Vị này cho hay thực ra lãi suất 8,7%/năm không phải là thấp. Dẫu vậy, do việc vay ngân hàng hiện tại vẫn còn rất khó khăn nên gói tín dụng 120.000 tỷ đồng được xem là phao cứu sinh dòng vốn cho doanh nghiệp.

"Tuy nhiên, hàng loạt yêu cầu về tiêu chí, điều kiện trên, doanh nghiệp của tôi không thể đáp ứng cũng như cung cấp đủ hồ sơ theo yêu cầu của các ngân hàng. Bên cạnh nguyên nhân lãi suất cho vay của gói tín dụng 120.000 tỷ vẫn khá cao, thì các khó khăn về pháp lý cũng là nguyên nhân chính khiến gói tín dụng "khủng" vẫn chưa được giải ngân tại TP.HCM", vị lãnh đạo trên chia sẻ.

Để đẩy nhanh tiến độ giải ngân, Sở Xây dựng kiến nghị UBND TP.HCM kiến nghị Bộ Xây dựng chủ trì phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tháo gỡ vướng mắc liên quan đến gói tín dụng 120.000 tỷ để tạo điều kiện hỗ trợ doanh nghiệp, người dân.