Trong kỷ nguyên thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ, nhiều khoản chi phí đang được “ẩn mình” hoặc “gộp khéo léo” vào đơn hàng khiến người mua dễ rơi vào thế bị động. Vậy những loại phí nào cần đặc biệt lưu ý và làm sao để không trở thành nạn nhân của những chiêu trò giá ảo?

Phí ship - miễn phí nhưng không hề miễn phí

Phí giao hàng (ship) là loại phí phổ biến nhất và cũng thường gây nhầm lẫn nhất với người mua. Không hiếm lần người tiêu dùng thấy thông báo "Miễn phí vận chuyển" trên banner hoặc trong phần mô tả, nhưng đến bước thanh toán lại thấy cộng thêm vài chục nghìn đồng phí giao hàng. Thực chất, nhiều người bán đã âm thầm cộng phần chi phí này vào giá niêm yết sản phẩm, hoặc giới hạn “miễn phí” trong một vài trường hợp cụ thể như khu vực nội thành, đơn hàng đạt giá trị tối thiểu…

Cùng một sản phẩm, nhưng người ở Hà Nội có thể chỉ mất 20.000 đồng tiền ship, trong khi người ở vùng sâu vùng xa có thể phải trả tới 60.000 đồng. Mức phí này còn phụ thuộc vào cân nặng, kích thước gói hàng, hãng vận chuyển và thời gian giao hàng (giao nhanh sẽ tốn nhiều hơn).

VAT - loại thuế tưởng chừng hiển nhiên nhưng lại dễ bị ẩn đi

Thuế giá trị gia tăng (VAT) là loại thuế bắt buộc, được áp dụng phổ biến ở hầu hết các sản phẩm tiêu dùng. Tuy nhiên, trên thực tế, không phải sàn thương mại điện tử hay người bán nào cũng minh bạch trong việc niêm yết giá đã bao gồm VAT.

Một số shop cố tình để giá sản phẩm “chưa bao gồm thuế” nhằm tạo cảm giác rẻ hơn đối thủ. Người mua chỉ nhận ra mức tăng 8-10% khi đến bước thanh toán cuối cùng, lúc đã “chốt đơn” và chuẩn bị bấm nút thanh toán. Đây là chiêu thức khá phổ biến trên các nền tảng bán hàng quốc tế hoặc những website nhỏ lẻ.

Việc không ghi rõ giá đã gồm VAT khiến người tiêu dùng khó so sánh giá thực tế giữa các bên, đồng thời gây hiểu lầm rằng sản phẩm rẻ hơn giá trị thật.

Thuế nhập khẩu và phí thông quan - chi phí bất ngờ với hàng quốc tế

Đối với các đơn hàng có nguồn gốc từ nước ngoài như mua hàng trên Amazon, Taobao, AliExpress, hoặc các shop “giao từ Trung Quốc” trên sàn Việt Nam người mua có thể sẽ phải trả thêm thuế nhập khẩu và phí thông quan.

Không ít trường hợp đã bị “sốc” khi mua đôi giày giá 1 triệu đồng, nhưng khi hàng về đến Việt Nam thì bị thu thêm gần 500.000 đồng tiền thuế. Lý do, theo quy định, hàng hóa vượt ngưỡng miễn thuế (1 triệu đồng) sẽ bị áp dụng các loại thuế: thuế nhập khẩu (5-30%), thuế VAT (8-10%), thậm chí là thuế tiêu thụ đặc biệt (nếu sản phẩm thuộc diện chịu thuế).

Vấn đề ở chỗ, người bán hoặc nền tảng không luôn thông báo rõ những chi phí này và người nhận chỉ biết khi được… nhân viên giao hàng báo lại.

Vì sao người tiêu dùng dễ mắc bẫy giá?

Có ba nguyên nhân chính khiến người tiêu dùng dễ dàng “sập bẫy”:

Thứ nhất, thiết kế giao diện giỏ hàng hoặc màn hình thanh toán thường không thể hiện rõ ràng từng khoản phí. Các mục như VAT, phí vận chuyển, phí xử lý đơn hàng… được giấu sau nút "xem chi tiết" hoặc dùng font chữ nhỏ, mờ.

Thứ hai, tâm lý ham rẻ khiến nhiều người chỉ chú ý đến giá đầu vào mà không kiểm tra giá cuối cùng. Họ bị thu hút bởi mức giá niêm yết thấp mà quên đi toàn bộ chi phí thực tế.

Thứ ba, chính sách về phí – thuế thường dài dòng, khó đọc, hoặc được viết bằng ngôn ngữ chuyên môn khiến người tiêu dùng phổ thông dễ bỏ qua.

Để trở thành người tiêu dùng thông minh, cần chú ý một số nguyên tắc sau:

Luôn kiểm tra kỹ giỏ hàng trước khi thanh toán: Xem từng dòng phí hiển thị. Nếu có mục “VAT chưa bao gồm”, hãy tính thêm 8–10%. Với hàng quốc tế, kiểm tra xem shop có cam kết “giá đã gồm thuế nhập khẩu” hay không.

Tận dụng bộ lọc “giá tổng” (nếu có): Một số sàn như Lazada, Shopee cho phép lọc sản phẩm theo tổng chi phí (gồm giá, VAT, ship…). Hãy ưu tiên sử dụng chức năng này để có cái nhìn chính xác.

Hỏi trực tiếp người bán: Với các sản phẩm đắt tiền hoặc giao từ nước ngoài, đừng ngại nhắn hỏi shop: “Giá này đã gồm thuế và ship chưa?” – điều này giúp tránh phát sinh ngoài ý muốn.

Đọc đánh giá từ khách hàng khác: Rất nhiều người mua cũ đã chia sẻ kinh nghiệm bị “thu phí ngoài dự kiến”. Đọc kỹ phần đánh giá sẽ giúp bạn tránh được những đơn hàng rủi ro.

Mua hàng online là xu thế tất yếu, nhưng không đồng nghĩa với việc bỏ qua kiểm soát chi phí. Trong thời đại số, khi mọi thứ chỉ cách nhau một cú click, việc hiểu rõ các loại phí - thuế và cách tính toán tổng chi phí thực sự là kỹ năng sống còn.

Một người tiêu dùng thông minh không chỉ biết “săn sale”, mà còn biết cách đọc kỹ trước khi mua, không chỉ là hướng dẫn sử dụng, mà là toàn bộ chính sách giá. Bởi sau cùng, giá trị thực của một món hàng nằm ở số tiền bạn thực sự phải trả không phải con số rẻ mạt được treo lấp lánh đầu trang.