Yan Xue đã bỏ ra số tiền tương đương tới 800 USD để mua cho con trai Timmy 8 tuổi của mình một robot chơi cờ vua được điều khiển bằng trí tuệ nhân tạo. Cô muốn cậu con trai học cả cờ vua và trò chơi cờ bàn chiến lược Go – và chú robot này có thể làm được cả hai, cho thấy số tiền cô bỏ ra là một khoản đầu tư xứng đáng. Chưa kể, những người sáng tạo ra nó đang có kế hoạch thêm một chương trình dạy kèm ngôn ngữ.

"Đây là xu hướng tất yếu. Chúng ta sẽ cùng tồn tại với AI" - Yan Xue cho biết. "Trẻ em nên biết đến nó càng sớm càng tốt. Chúng ta không nên từ chối nó".

Trung Quốc đang áp dụng AI trong nỗ lực trở thành siêu cường công nghệ vào năm 2030.

DeepSeek, chatbot đột phá của Trung Quốc, đã thu hút sự chú ý của thế giới vào tháng 1, chỉ là dấu hiệu đầu tiên cho tham vọng đó.

Tiền đang đổ vào các doanh nghiệp AI để tìm kiếm thêm vốn, thúc đẩy cạnh tranh trong nước. Có hơn 4.500 công ty đang phát triển và bán AI, các trường học tại thủ đô Bắc Kinh sẽ giới thiệu các khóa học AI cho học sinh tiểu học và trung học vào cuối năm nay và các trường đại học đã tăng số lượng chỗ trống cho sinh viên học AI.

Có lẽ đây là điều mà Trung Quốc hy vọng khi tuyên bố vào năm 2017 rằng AI sẽ là "động lực chính" cho sự tiến bộ của đất nước. Chủ tịch Tập Cận Bình hiện đang đặt cược lớn vào điều này, khi nền kinh tế Trung Quốc đang chậm lại phải vật lộn với đòn đánh thuế quan từ đối tác thương mại lớn nhất của mình là Mỹ.

Bắc Kinh có kế hoạch đầu tư 10 nghìn tỷ nhân dân tệ Trung Quốc (1,4 nghìn tỷ USD) trong 15 năm tới khi cạnh tranh với Washington để giành lợi thế trong công nghệ tiên tiến. Nguồn tài trợ AI đã nhận được thêm một động lực nữa tại cuộc họp chính trị thường niên của chính phủ, hiện đang diễn ra.

Một quỹ đầu tư AI trị giá 60 tỷ nhân dân tệ được thành lập vào tháng 1, chỉ vài ngày sau khi Mỹ thắt chặt hơn nữa việc kiểm soát xuất khẩu chip tiên tiến và đưa thêm nhiều công ty Trung Quốc vào danh sách đen thương mại.

Nhưng DeepSeek đã chứng minh rằng các công ty Trung Quốc có thể vượt qua những rào cản này. Và đó là điều khiến Thung lũng Silicon và các chuyên gia trong ngành kinh ngạc - họ không ngờ Trung Quốc có thể bắt kịp sớm như vậy.

Cuộc đua giữa những con rồng

"Không ngờ Trung Quốc có thể bắt kịp" - đây là phản ứng mà Tommy Tang đã quen thuộc sau 6 tháng tiếp thị robot chơi cờ vua của công ty mình tại nhiều cuộc thi khác nhau. Nhiều bậc cha mẹ, khi mua robot, nghĩ rằng đó là hàng nhập khẩu từ Mỹ hoặc Châu Âu.

Robot của Timmy do công ty SenseRobot sản xuất. Công ty đã bán được hơn 100.000 robot và hiện có hợp đồng với một chuỗi siêu thị lớn của Mỹ, Costco.

Một trong những bí quyết thành công của ngành kỹ thuật Trung Quốc là thế hệ trẻ. Năm 2020, hơn 3,5 triệu sinh viên của đất nước này đã tốt nghiệp với bằng cấp về khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học, hay còn gọi là STEM.

Con số này lớn hơn bất kỳ quốc gia nào khác trên thế giới - và Bắc Kinh rất muốn tận dụng điều đó. "Xây dựng sức mạnh trong giáo dục, khoa học và nhân tài là trách nhiệm chung" - Chủ tịch Tập Cận Bình nói với các nhà lãnh đạo đảng tuần trước.

Kể từ khi Trung Quốc mở cửa nền kinh tế với thế giới vào cuối những năm 1970, nước này đã "trải qua quá trình tích lũy nhân tài và công nghệ", Abbott Lyu, phó chủ tịch của Whalesbot có trụ sở tại Thượng Hải, một công ty sản xuất đồ chơi AI, cho biết. "Trong kỷ nguyên AI này, chúng tôi có rất nhiều kỹ sư và họ rất chăm chỉ".

Công ty đang phát triển đồ chơi giúp trẻ em từ 3 tuổi học code. Mỗi gói gạch đều có một tập sách code. Trẻ em sau đó có thể chọn thứ mình muốn xây dựng và học cách xây dựng. Đồ chơi rẻ nhất có giá bán khoảng 40 USD.

Ông Lyu nhấn mạnh: "Các quốc gia khác cũng có robot giáo dục AI, nhưng khi nói đến khả năng cạnh tranh và phần cứng thông minh, Trung Quốc đang làm tốt hơn".

Ông nói thêm rằng thành công của DeepSeek đã biến CEO Liang Wenfeng trở thành anh hùng dân tộc và "mang lại 10 tỷ nhân dân tệ tiền quảng cáo cho ngành công nghiệp AI của Trung Quốc".

"Điều này cho công chúng biết rằng AI không chỉ là một khái niệm, mà nó thực sự có thể thay đổi cuộc sống của con người. Nó đã khơi dậy sự tò mò của công chúng."

6 công ty AI trong nước hiện được internet đặt biệt danh là 6 con rồng nhỏ của Trung Quốc bao gồm DeepSeek Unitree Robotics, Deep Robotics, BrainCo, Game Science và Manycore Tech.

'Chế độ bắt kịp'

Khi thế giới biết đến tiềm năng AI của Trung Quốc, cũng có nhiều lo ngại về việc AI cho phép chính phủ Trung Quốc tìm hiểu về người dùng của mình như thế nào.

AI đang rất cần dữ liệu - càng có nhiều dữ liệu, nó càng trở nên thông minh hơn và với khoảng một tỷ người dùng điện thoại di động so với chỉ hơn 400 triệu người ở Mỹ, Bắc Kinh thực sự có lợi thế.

Phương Tây, các đồng minh và nhiều chuyên gia ở các quốc gia này tin rằng dữ liệu do các ứng dụng của Trung Quốc như DeepSeek, RedNote hoặc TikTok thu thập có thể bị chính quyền Trung Quốc truy cập. Một số người chỉ ra Luật Tình báo Quốc gia của nước này là bằng chứng cho điều này.

Nhưng các công ty Trung Quốc, bao gồm ByteDance, công ty sở hữu TikTok, cho biết luật này cho phép bảo vệ các công ty tư nhân và dữ liệu cá nhân. Ông Tang nói với BBC rằng "quyền riêng tư là một ranh giới đỏ" đối với công ty của ông. Bắc Kinh cũng nhận ra rằng đây sẽ là một thách thức trong nỗ lực trở thành quốc gia dẫn đầu toàn cầu về AI.

"Sự phát triển nhanh chóng của DeepSeek đã gây ra phản ứng thù địch từ một số nước phương Tây" - một bài bình luận trên tờ Beijing Daily của nhà nước cho biết, đồng thời nói thêm rằng "môi trường phát triển cho các mô hình AI của Trung Quốc vẫn còn rất không chắc chắn".

Nhưng các công ty AI của Trung Quốc không hề nản lòng. Thay vào đó, họ tin rằng sự đổi mới tiết kiệm sẽ mang lại cho họ lợi thế không thể phủ nhận - bởi vì tuyên bố của DeepSeek rằng họ có thể cạnh tranh với ChatGPT với chi phí chỉ bằng một phần nhỏ đã gây sốc cho ngành công nghiệp AI.

Điều này có thể có những tác động to lớn khi Trung Quốc áp dụng AI trên diện rộng. Báo chí Trung Quốc cho thấy các nhà máy đầy robot hình người. Vào tháng 1, chính phủ cho biết họ sẽ thúc đẩy sự phát triển của robot hình người chạy bằng AI để giúp chăm sóc dân số đang già đi nhanh chóng của mình.

Chủ tịch Tập Cận Bình đã nhiều lần tuyên bố "tự chủ về công nghệ" là mục tiêu chính, có nghĩa là Trung Quốc muốn tạo ra chip tiên tiến của riêng mình để bù đắp cho các hạn chế xuất khẩu của Mỹ có thể cản trở các kế hoạch của họ.

Nhà lãnh đạo Trung Quốc biết rằng ông sẽ phải tham gia một cuộc đua dài – tờ Beijing Daily gần đây đã cảnh báo rằng thời điểm DeepSeek không phải là lúc để "tự mãn về AI" vì Trung Quốc vẫn đang trong "chế độ bắt kịp".

Chủ tịch Tập đang đầu tư mạnh vào trí tuệ nhân tạo, robot và công nghệ tiên tiến để chuẩn bị cho cuộc chạy marathon mà ông hy vọng Trung Quốc cuối cùng sẽ giành chiến thắng.