Bộ Công Thương không quản lý trực tiếp sản phẩm vi phạm

Mới đây, Bộ Công an đã triệt phá thành công đường dây sản xuất sữa giả quy mô lớn với doanh thu gần 500 tỷ đồng xảy ra tại Công ty Cổ phần Dược quốc tế Rance Pharma và Công ty Cổ phần Dược dinh dưỡng Hacofood Group. Dư luận bức xúc và đặt nhiều câu hỏi đối với công tác quản lý thị trường.

Theo đó, trả lời báo chí, ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho biết, theo Nghị định 15/2018/NĐ-CP, Bộ Công Thương chỉ quản lý các sản phẩm sữa chế biến thông thường, trong khi các sản phẩm bổ sung vi chất dinh dưỡng, thực phẩm chức năng hay dược phẩm dinh dưỡng đặc biệt thuộc thẩm quyền của Bộ Y tế. Do đó, hai doanh nghiệp Rance Pharma và Hacofood Group không nằm trong phạm vi quản lý chuyên ngành của Bộ Công Thương, và Bộ cũng không cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh cho các doanh nghiệp này, vốn do Sở Kế hoạch và Đầu tư các địa phương thực hiện.

“Bộ Công Thương không thực hiện việc cấp phép và quản lý trực tiếp các sản phẩm do Công ty Cổ phần Dược quốc tế Rance Pharma và Công ty Cổ phần Dược Dinh dưỡng Hacofood Group đang sản xuất, kinh doanh. Theo quy định pháp luật hiện hành, Bộ Công Thương chỉ có thể tiến hành kiểm tra đối với các doanh nghiệp này khi phát hiện dấu hiệu vi phạm trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ được giao” – ông Linh khẳng định.

Dù không quản lý trực tiếp các doanh nghiệp vi phạm, Bộ Công Thương vẫn duy trì giám sát mặt hàng sữa nói chung. Theo ông Linh, từ năm 2021 đến 2024, lực lượng Quản lý thị trường đã xử lý 783 vụ vi phạm liên quan đến sữa, với tổng số tiền phạt hơn 2,2 tỷ đồng. Hàng hóa vi phạm bao gồm 58.187 hộp, 451 thùng, và 20.394 chai/lon. Riêng tại Hà Nội, 53 vụ được xử lý với tổng tiền phạt 546 triệu đồng, tịch thu và tiêu hủy 5.853 sản phẩm trị giá hơn 200 triệu đồng.

Năm 2024, hai vụ việc đáng chú ý đã được chuyển đến cơ quan điều tra: một vụ phát hiện 3.000 lon sữa không nhãn mác tại huyện Gia Lâm, và một vụ phát hiện hơn 123.600 sản phẩm sữa có dấu hiệu tẩy xóa hạn sử dụng tại huyện Đông Anh.

Thuê người nổi tiếng quảng cáo sản phẩm gây khó cho công tác giám sát, kiểm tra

Giải thích lý do đường dây sản xuất sữa giả quy mô lớn hoạt động nhiều năm mà không bị phát hiện, ông Linh chỉ ra ba nguyên nhân chính, trong đó nổi bật là việc sử dụng người nổi tiếng để quảng cáo trên mạng xã hội.

“Các doanh nghiệp còn thuê một số người nổi tiếng, diễn viên điện ảnh, người mẫu có sức ảnh hưởng tới xã hội, cộng đồng mạng để quảng cáo và bán trực tiếp tới tay người tiêu dùng qua các kênh quảng cáo trên mạng xã hội như YouTube, Facebook, Zalo... để né tránh, gây khó khăn cho công tác giám sát, kiểm tra của các cơ quan chức năng” ông Linh chia sẻ.

Ngoài ra, các nguyên nhân khác như doanh nghiệp thực hiện các thủ tục, giấy tờ kinh doanh đầy đủ đúng quy định pháp luật hiện hành để che đậy các vi phạm của sản phẩm mà chỉ có thể phát hiện khi đem đi kiểm nghiệm; và sản phẩm chưa có phản ánh vi phạm từ người tiêu dùng để có thể thực hiện việc lấy mẫu kiểm nghiệm.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp này chọn kinh doanh sản phẩm này không phân phối thông qua hệ thống siêu thị, đại lý chính thức hoặc chuỗi bán lẻ có kiểm soát, mà chủ yếu được tiêu thụ bằng hình thức tiếp thị và trực tiếp bán tới tay người tiêu dùng thông qua việc trà trộn, trá hình vào các hội thảo chuyên ngành, các bệnh viện, phòng khám.

Sự kết hợp giữa quảng cáo sai sự thật qua mạng xã hội và các kênh phân phối khó kiểm soát đã giúp đường dây này mở rộng phạm vi tiêu thụ trên toàn quốc, gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe và niềm tin của người tiêu dùng.

Giải pháp ngăn chặn

Để xử lý triệt để vấn đề, Bộ Công Thương đang rà soát toàn diện công tác quản lý lưu thông hàng hóa, tập trung vào các lỗ hổng sau khâu phân phối. Ông Linh cho biết Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước sẽ chỉ đạo sát sao các Chi cục Quản lý thị trường tại địa phương, tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động lưu thông, phân phối các sản phẩm sữa, đặc biệt tại các kênh bán lẻ nhỏ lẻ, đại lý không chính thức, sàn thương mại điện tử và mạng xã hội, nơi tiềm ẩn nhiều nguy cơ về hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, hàng kém chất lượng.

Song song với công tác kiểm tra thực địa, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước sẽ tiếp tục thu thập phản ánh từ người tiêu dùng, đồng thời phối hợp liên ngành với ngành y tế (đối với chất lượng, tiêu chuẩn và an toàn thực phẩm) và ngành nông nghiệp (đối với sữa nguyên liệu và sản phẩm nông nghiệp) để thiết lập giải pháp ngăn chặn hiệu quả tình trạng sữa giả, sữa không đảm bảo chất lượng lưu thông trên thị trường.

Ông Linh khuyến cáo người tiêu dùng cần kiểm tra kỹ nguồn gốc, nhãn mác, và mã vạch sản phẩm, đặc biệt khi mua qua mạng xã hội hoặc thương mại điện tử. “Phản ánh từ người tiêu dùng là chìa khóa giúp cơ quan chức năng phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm,” ông nhấn mạnh.

Vụ việc gần 600 nhãn hiệu sữa giả không chỉ phơi bày sự tinh vi của các đối tượng vi phạm mà còn đặt ra thách thức lớn cho công tác quản lý thị trường. Với cam kết từ Bộ Công Thương, cùng sự phối hợp liên ngành và sự tỉnh táo của người tiêu dùng, hy vọng thị trường sữa sẽ sớm được chấn chỉnh, bảo vệ quyền lợi và sức khỏe cộng đồng.