"Sống mòn" cùng ô nhiễm

Bờ Bắc kênh Đôi (quận 8, TP.HCM) là nơi sinh sống của hàng ngàn hộ dân, chủ yếu là người có thu nhập thấp. Họ sinh sống trong những ngôi nhà tạm bợ được dựng bằng gỗ, tôn và làm các công việc như bán vé số, hàng rong, buôn bán ve chai... để sống qua ngày.

Cũng như những khu nhà ven kênh rạch trên địa bàn TP.HCM, người dân sống ở kênh Đôi đang chịu cảnh ô nhiễm nặng nề. Những ngôi nhà ở đây được ví như "khu ổ chuột" giữa lòng TP với đủ loại rác thải chất thành đống, bao phủ xung quanh.

Sinh sống kênh Đôi trên 20 năm, bà Ngọc Nhung cho biết, dân sống ở đây chủ yếu là người lao động có thu nhập thấp. Trước đây, mọi người lần lượt dựng nhà sàn lấn ra kênh Đôi sinh sống, hình thành khu dân cư như hiện nay. Sinh sống trên dòng sông, toàn bộ nước sinh hoạt, chất thải nhà vệ sinh của gia đình bà đều được xả thẳng xuống kênh vì "không còn cách nào khác".

"Mưa thì sợ gió tốc mái tôn. Những ngày nắng nóng, triều cường rút, sình lầy lộ ra bốc mùi hôi thối nồng nặc khiến bữa ăn, giấc ngủ của bà và hàng xóm bị ảnh hưởng. Ruồi muỗi sống chung với người. Nhìn thì thấy nhếch nhác, ô nhiễm thật nhưng chúng tôi gắn bó kênh suốt mấy chục năm nên cũng thành quen", bà Nhung chia sẻ.

Do nằm trong diện di dời, giải tỏa dự án nạo vét, xây dựng hạ tầng, cải tạo môi trường bờ Bắc kênh Đôi nên nhiều năm qua người dân tại đây không thể sửa sang, xây mới nhà cửa. Những ngôi nhà lợp tôn gỉ sắt theo thời gian, có thể đổ sập bất cứ khi nào và hiện trạng của đa số các ngôi nhà tại đây.

Hơn 30 năm trước, gia đình Trần Mai từ Bình Thuận dắt díu nhau vào TP.HCM làm ăn, sinh sống nhưng cuộc sống khó khăn. Bà vay mượn tiền mua mảnh đất nhỏ ven kênh Đôi bằng giấy tờ tay rồi dựng nhà tạm.

Theo thời gian, môi trường sống tại kênh Đôi bị ô nhiễm nghiêm trọng, nhiều lúc bà muốn bán nhà đi nơi khác, nhưng bán cũng không đủ tiền mua chỗ ở mới nên đành bám trụ.

Nghe tin thành phố chuẩn bị giải tỏa, bà vừa mừng vừa lo. Mừng vì được đến nơi ở mới, lo bởi nơi ở của bà không có sổ hồng. Nếu di dời, liệu bà có được bồi thường một khoản tiền đủ để mua một căn nhà khác hay không.

"Ở lại lâu dài thì cũng không được mà đi thì lo không biết đền bù có đủ không. Mong sao chính quyền tạo điều kiện cho người dân có chỗ ở ổn định để yên tâm sống", bà Mai nói.

Bao giờ có nhà mới? 

Mới đây, UBND TP.HCM đã có quyết định phê duyệt Dự án nạo vét, xây dựng hạ tầng, cải tạo môi trường bờ Bắc kênh Đôi trên địa bàn quận 8. Dự án có tổng mức đầu tư hơn 7.300 tỷ đồng, gồm chi phí bồi thường, hỗ trợ và tái định cư hơn 5.500 tỷ đồng; chi phí xây dựng hơn 837 tỷ đồng.

Dự án nạo vét, xây dựng hạ tầng, cải tạo môi trường bờ Bắc kênh Đôi có mục tiêu di dời toàn bộ nhà lụp xụp nằm trên và ven các tuyến kênh rạch, cải thiện nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân; chuyển đổi từ chỗ ở tạm bợ có nguy cơ sạt lở, môi trường sống không đảm bảo sang chỗ ở ổn định chất lượng cuộc sống tốt hơn, góp phần đảm bảo an sinh xã hội.

Qua đó, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường, cải tạo hệ thống thoát nước, xây dựng cảnh quan đô thị văn minh hiện đại, hình thành và phát triển hạ tầng du lịch, phát triển giao thông đường thủy, góp phần chỉnh trang đô thị, tăng diện tích mảng xanh và cây xanh, hoàn chỉnh hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông.

Dự án sẽ xây dựng khoảng 4,3km kè phía bờ Bắc kênh Đôi, kết hợp nạo vét một phần lòng sông kênh Đôi phía bờ Bắc. Đồng thời, mở rộng đường giao thông dọc bờ Bắc kênh Đôi theo quy hoạch (đường Hoài Thanh, đường Nguyễn Duy) theo quy hoạch (20m); xây dựng mới tuyến đường Nguyễn Duy nối dài theo quy hoạch (16m) và xây dựng mới cầu Hiệp Ân 2.

Cạnh đó, xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật trên tuyến như hệ thống thoát nước mưa, nước thải, hào kỹ thuật, cây xanh, chiếu sáng dọc theo đường Hoài Thanh, đường Nguyễn Duy; xây dựng một bến thủy nội địa (loại bến hành khách) vị trí xây dựng dọc kè bờ Bắc kênh Đôi tại phường 8, quận 8.

Theo Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị TP.HCM (chủ đầu tư dự án), UBND quận 8 đã thông báo thu hồi đất và đang đo đạc, kiểm đếm, thu thập thông tin pháp lý từ các hộ dân bị ảnh hưởng của dự án.

Theo thống kê, trong tổng số 1.571 hộ bị ảnh hưởng, có 1.005 hộ bị giải tỏa toàn bộ và 566 hộ bị giải tỏa một phần.

Liên quan đến dự án trên, UBND quận 8 đã kiến nghị Sở Xây dựng đề xuất UBND TP.HCM xem xét, chấp thuận phương án cho chủ đầu tư ứng vốn mua 315 căn hộ tại dự án nhà ở xã hội Hưng Phát (phường 6, quận 8) và 242 căn hộ tại chung cư Resco (số 481 đường Bến Ba Đình, quận 8) để tái định cư cho người dân.

Theo lộ trình, dự án sẽ khởi công vào năm 2025 và hoàn thành năm 2028. Như vậy, hàng ngàn ngôi nhà lụp xụp ở kênh Đôi chuẩn bị sang trang mới, nơi đây sẽ không còn cảnh ô nhiễm, người dân cũng thôi cảnh sống tạm bợ.