Một phần lớn của đà tăng trưởng đến từ xuất khẩu. Xuất khẩu thúc đẩy thặng dư thương mại của Trung Quốc lên mức kỷ lục gần 1 nghìn tỷ USD trong năm 2024.

Tuy nhiên, sức mạnh này có thể sẽ gây sự tức giận từ ông Trump, người đã tuyên bố rằng Trung Quốc sẽ phải đối mặt với thuế quan cao hơn, thêm 10% so với mức thuế hiện tại với hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ, cho đến khi nước này ngừng dòng chảy của các chất ma túy bất hợp pháp vào Mỹ như cáo buộc của ông. Trong chiến dịch tranh cử, ông đã đe dọa áp thuế lên tới 60% đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc.

Cục Thống kê Quốc gia (NBS) cũng tiết lộ rằng Trung Quốc dù đang phải đối mặt với những vấn đề dân số và kinh tế, song đã có sự tăng trưởng bất ngờ về tỷ lệ sinh vào năm ngoái, đảo ngược xu hướng giảm dần đã trở nên mạnh mẽ từ năm 2017. Tuy nhiên, tổng dân số vẫn tiếp tục giảm trong năm thứ 3 liên tiếp.

Trong quý IV, Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Trung Quốc đã tăng trưởng 5,4%. Đây là mức cao hơn nhiều so với dự báo 5,0% của nhóm các nhà kinh tế được Reuters khảo sát và thể hiện sự tăng tốc so với mức 4,6% trong quý III.

Về cả năm, mức tăng trưởng đạt 5,0%, cao hơn một chút so với dự báo 4,9% từ cuộc khảo sát của Reuters. Các nhà phân tích của Goldman Sachs cho biết dữ liệu tăng trưởng quý và số liệu sản xuất công nghiệp của tháng trước đã vượt qua kỳ vọng "một cách đáng kể", nhưng vẫn còn tồn tại những yếu kém.

Họ dự đoán tăng trưởng sẽ chậm lại xuống còn 4,5% trong năm nay "do tác động tiêu cực từ khả năng Mỹ áp thuế cao hơn có thể sẽ vượt qua các biện pháp nới lỏng chính sách trong bối cảnh suy giảm thị trường bất động sản kéo dài và tâm lý tiêu dùng vẫn yếu," họ viết trong một ghi chú nghiên cứu.

Đà tăng trưởng kinh tế đã có sự khởi sắc trong vài tháng cuối năm 2024, sau khi lãnh đạo Trung Quốc quyết định triển khai một gói kích thích rất cần thiết, chủ yếu tập trung vào các biện pháp tài chính, vào tuần cuối cùng của tháng 9.

Kể từ đó, các nhà hoạch định chính sách đã thực hiện một loạt các biện pháp khác — bao gồm một gói nợ trị giá 10 nghìn tỷ nhân dân tệ (1,4 nghìn tỷ USD) để hỗ trợ các chính quyền địa phương, cắt giảm lãi suất và mở rộng chương trình “tiền mặt đổi đồ cũ” cho các sản phẩm gia dụng như nồi cơm điện — để thúc đẩy tăng trưởng.

Nhiều chuyên gia tin rằng cần phải làm nhiều hơn nữa để kích thích tiêu dùng trong dân số đông đảo của Trung Quốc. Người dân đã phải chịu tổn thất tài sản lớn từ suy thoái thị trường bất động sản kéo dài, ước tính lên tới 18 nghìn tỷ USD, theo ngân hàng đầu tư Barclays.

Thực tế, một số người tin rằng sự trở lại sắp tới của ông Trump và khả năng áp thuế cao ngất có thể là điều cần thiết để khiến lãnh đạo Trung Quốc hành động mạnh mẽ hơn.

Bắc Kinh đã cho thấy rằng “họ sẽ làm bất cứ điều gì cần thiết để bù đắp tác động của thuế quan” - Larry Hu, kinh tế gia trưởng về Trung Quốc tại Macquarie Group, nói trong một báo cáo hôm 15/1. “Thuế quan mạnh mẽ sẽ dẫn đến kích thích mạnh mẽ và do đó, nhu cầu trong nước tốt hơn.”

Tăng tỷ lệ sinh

Trung Quốc đang phải đối mặt với một loạt các sức ép, bao gồm cuộc khủng hoảng bất động sản nghiêm trọng. Cuộc khủng hoảng đã làm suy giảm tài sản tiêu dùng và ảnh hưởng đến chi tiêu hộ gia đình, cùng với thách thức về dân số, dự kiến sẽ có tác động lớn đến tăng trưởng trong tương lai.

Năm ngoái, Trung Quốc ghi nhận tỷ lệ sinh là 6,77 trẻ em trên mỗi 1.000 người, tăng từ 6,39 vào năm trước, theo NBS. Khoảng 9,54 triệu trẻ em đã được sinh ra, tăng hơn nửa triệu so với năm 2023.

Đây là lần đầu tiên Trung Quốc ghi nhận sự gia tăng số lượng trẻ sinh ra kể từ năm 2016, khi nước này chứng kiến một sự gia tăng ngắn hạn trong tỷ lệ sinh sau khi nới lỏng chính sách một con kéo dài hàng thập kỷ.

Sự phục hồi nhỏ này diễn ra sau khi chính phủ triển khai một loạt các biện pháp để khuyến khích người trẻ sinh nhiều con hơn, từ việc kéo dài thời gian nghỉ thai sản và cung cấp các ưu đãi tài chính đến việc cải thiện dịch vụ chăm sóc trẻ em. Năm 2024 cũng là Năm Con Rồng theo lịch âm của Trung Quốc, một năm đặc biệt tốt lành để sinh con.

Tuy nhiên, tổng dân số đã giảm 1,39 triệu người, xuống còn 1,408 tỷ người vào năm 2024, tiếp tục xu hướng giảm kể từ năm 2022, khi Trung Quốc bị Ấn Độ vượt qua trở thành quốc gia có dân số đông nhất thế giới.

Dân số trong độ tuổi lao động, gồm những người từ 16 đến 59 tuổi, cũng đã giảm 6,83 triệu người trong năm qua, làm trầm trọng thêm sự thu hẹp hiện tại. Trong khi đó, dân số trên 60 tuổi tiếp tục tăng và chiếm 22% tổng dân số.

Dân số già nhanh chóng và lực lượng lao động thu hẹp đang gây ra một thách thức nghiêm trọng đối với sự ổn định kinh tế và xã hội của Trung Quốc, khi nước này phải đối mặt với việc tài trợ cho chăm sóc sức khỏe và lương hưu cho người cao tuổi, đồng thời cố gắng duy trì tăng trưởng.

Vào năm 2015, Trung Quốc đã công bố chấm dứt chính sách một con kéo dài hàng thập kỷ, cho phép các cặp vợ chồng sinh hai con, sau đó nâng lên ba con vào năm 2021. Tuy nhiên, tỷ lệ sinh vẫn tiếp tục giảm sau một đợt gia tăng ngắn hạn.

Chính phủ cũng đã cam kết thúc đẩy một "văn hóa hôn nhân và sinh con trong kỷ nguyên mới" bằng cách khuyến khích giới trẻ kết hôn và sinh con vào "tuổi hợp lý" và chia sẻ trách nhiệm chăm sóc trẻ em.

Tính đến nay, các chính sách này chủ yếu không thuyết phục được thế hệ trẻ, những người đang phải đối mặt với tỷ lệ thất nghiệp cao, chi phí sinh hoạt tăng và thiếu hỗ trợ phúc lợi xã hội trong bối cảnh suy thoái kinh tế. Nhiều người đang trì hoãn kết hôn và sinh con, và ngày càng có nhiều người trẻ thậm chí chọn cách không sinh con.