Ông Ma, một trong những doanh nhân nổi tiếng nhất Trung Quốc, có sức lôi cuốn và thú vị, đã rút lui khỏi đời sống công chúng sau khi chỉ trích lĩnh vực tài chính của Trung Quốc vào năm 2020.

Sự tái xuất của ông tại sự kiện hôm 17/2 đã làm dấy lên làn sóng thảo luận, khi các chuyên gia và nhà phân tích tự hỏi điều này có ý nghĩa gì đối với ông, với ngành công nghệ Trung Quốc và nền kinh tế nói chung.

Phản ứng nhận được vô cùng tích cực - cổ phiếu công nghệ, bao gồm cả cổ phiếu của Alibaba, đã tăng giá ngay sau sự kiện này.

Hôm 20/2, Alibaba đã báo cáo kết quả tài chính vượt kỳ vọng, với cổ phiếu kết thúc ngày giao dịch tại New York cao hơn 8%. Cổ phiếu của công ty đã tăng 60% kể từ đầu năm.

Vậy các nhà phân tích đang suy nghĩ gì về sự xuất hiện của ông Ma tại sự kiện này cùng với những vị khách nổi tiếng khác - bao gồm cả người sáng lập DeepSeek Liang Wenfeng?

Jack Ma có được "phục hồi" không?

Nhà phân tích Trung Quốc Bill Bishop viết: "Sự tham dự của Jack Ma, việc ông ngồi ở hàng ghế đầu, mặc dù ông không phát biểu, và cái bắt tay của ông với nhà lãnh đạo Tập Cận Bình là những dấu hiệu rõ ràng cho thấy ông đã được phục hồi uy tín".

Mạng xã hội rộ lên những lời khen ngợi dành cho ông Ma vì sự trở lại của ông với công chúng. Nhiều người coi sự trở lại đó sẽ là cú hích cho nền kinh tế Trung Quốc hiện nay.

Không có gì ngạc nhiên khi giới quan sát lại coi trọng sự xuất hiện của ông Ma đến vậy.

Trước khi biến mất khỏi đời sống công chúng vào năm 2020 - sau những bình luận tại một hội nghị tài chính rằng các ngân hàng nhà nước của Trung Quốc có "tâm lý cầm đồ" - ông Ma chính là hình mẫu cho ngành công nghệ Trung Quốc.

Là một giáo viên tiếng Anh không có kiến ​​thức nền tảng về máy tính, ông Ma đã đồng sáng lập Alibaba tại căn hộ của mình hơn hai thập kỷ trước sau khi thuyết phục một nhóm bạn đầu tư vào thị trường trực tuyến của ông.

Ông tiếp tục xây dựng một trong những tập đoàn công nghệ lớn nhất Trung Quốc và trở thành một trong những người giàu nhất đất nước.

Đó là trước bình luận về "tiệm cầm đồ" của ông, khi ông cũng than thở về "sự thiếu đổi mới" trong các ngân hàng của đất nước.

Điều này dẫn đến việc hủy bỏ đợt chào bán cổ phiếu trị giá 34,5 tỷ USDcủa Ant Group, gã khổng lồ công nghệ tài chính của ông.

Vào thời điểm đó, điều này được coi là nỗ lực của Bắc Kinh nhằm hạ thấp một công ty đã trở nên quá hùng mạnh và một nhà lãnh đạo đã trở nên quá thẳng thắn.

Các nhà phân tích đồng ý rằng việc ông quay trở lại tâm điểm chú ý tại một hội nghị chuyên đề do chính Chủ tịch Tập Cận Bình chủ trì là một dấu hiệu rất tốt cho ông Mã.

Tuy nhiên việc ông không phát biểu và báo chí Trung Quốc không đưa tin nhiều về sự trở lại của ông có thể được xem là dấu hiệu thận trọng.

Hạn chế ngành công nghệ?

Chủ tịch Tập Cận Bình phát biểu với những người tham dự hội thảo rằng các công ty của họ cần phải đổi mới, phát triển và duy trì sự tự tin bất chấp những thách thức kinh tế của Trung Quốc, mà ông mô tả là "tạm thời" và "địa phương".

Ông cũng cho biết đây là "thời điểm thích hợp để các doanh nghiệp tư nhân và doanh nhân tư nhân thể hiện hết tài năng của mình".

Thời gian qua các công ty công nghệ phải đối mặt với việc thực thi chặt chẽ hơn các quy tắc về bảo mật dữ liệu và cạnh tranh, cũng như sự kiểm soát của nhà nước đối với các tài sản kỹ thuật số quan trọng.

Các công ty khác trong khu vực tư nhân, từ giáo dục đến bất động sản, cũng trở thành mục tiêu trong chiến dịch được gọi là "thịnh vượng chung".

Một số người coi các biện pháp đưa ra trong chính sách thịnh vượng chung là cách để kiềm chế các chủ sở hữu tỷ phú của một số công ty lớn nhất Trung Quốc, thay vào đó là trao cho khách hàng và người lao động nhiều tiếng nói hơn trong cách các công ty hoạt động và phân phối thu nhập của họ.

Nhưng khi Bắc Kinh áp dụng các quy định mới cứng rắn, một số công ty mất đi giá trị hàng tỷ USD, nhiều công ty trong số đó là các công ty công nghệ - khiến các nhà đầu tư quốc tế lo ngại.

Điều này, cùng với tình hình kinh tế toàn cầu ngày càng xấu đi do ảnh hưởng của đại dịch cũng như cuộc chiến Ukraine đã góp phần gây ra những thay đổi đáng kể trong tình hình kinh tế của Trung Quốc.

Tăng trưởng chậm lại, việc làm cho thanh niên trong nước ngày càng khan hiếm và trong bối cảnh thị trường bất động sản suy thoái, mọi người không chi tiêu đủ.

Richard Windsor, giám đốc công nghệ tại công ty nghiên cứu Counterpoint, cho biết sự hiện diện của ông Ma sẽ là dấu hiệu cho thấy giới lãnh đạo Trung Quốc "đã quá chán ngán tình trạng trì trệ và có thể chuẩn bị để khu vực tư nhân có nhiều tự do hơn".

Ngoài ông Ma và ông Liang, danh sách khách mời còn bao gồm những nhân vật chủ chốt từ các công ty như công ty viễn thông và điện thoại thông minh Huawei, người khổng lồ sản xuất xe điện (EV) BYD và nhiều công ty khác trong lĩnh vực công nghệ và công nghiệp.

"Danh sách [khách mời] cho thấy tầm quan trọng của các lĩnh vực internet/công nghệ/AI/EV khi xét đến sự đổi mới và thành tựu mà chúng mang lại", một lưu ý từ các nhà phân tích thị trường tại Citi cho biết.

"[Điều đó] có thể chỉ ra tầm quan trọng của công nghệ... và sự đóng góp của các doanh nghiệp tư nhân vào sự phát triển và tăng trưởng của nền kinh tế Trung Quốc."

Những người có mặt tại cuộc họp dường như cũng chia sẻ quan điểm đó. Lei Jun, giám đốc điều hành của gã khổng lồ điện tử tiêu dùng Xiaomi, nói với phương tiện truyền thông nhà nước rằng ông cảm nhận được "sự quan tâm và hỗ trợ" của tổng thống dành cho các doanh nghiệp.

Có phải là do lệnh trừng phạt của Mỹ không?

Hội thảo diễn ra sau khi đất nước này trải qua những gì mà một số nhà quan sát mô tả là "khoảnh khắc Sputnik": sự xuất hiện của mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) R1 mang tính đột phá của DeepSeek vào cuối tháng trước.

Ngay sau khi phát hành, chatbot AI do Trung Quốc sản xuất đã tăng hạng và trở thành một trong những chatbot được tải xuống nhiều nhất trên thế giới. Nó cũng gây ra đợt bán tháo đột ngột các cổ phiếu công nghệ lớn của Mỹ, khi nỗi lo sợ về vị thế dẫn đầu của Mỹ trong lĩnh vực này gia tăng.

Quay trở lại Trung Quốc, thành công toàn cầu của ứng dụng đã làm dấy lên làn sóng tự hào dân tộc nhanh chóng lan sang thị trường tài chính. Đầu tư đã đổ vào cổ phiếu Trung Quốc - đặc biệt là các công ty công nghệ - được niêm yết tại Hồng Kông và Trung Quốc đại lục.

Gã khổng lồ ngân hàng đầu tư Goldman Sachs cũng đã nâng cấp triển vọng đối với cổ phiếu Trung Quốc, cho biết việc áp dụng AI nhanh chóng có thể thúc đẩy doanh thu của các công ty và thu hút tới 200 tỷ đô la đầu tư.

Nhưng ý nghĩa lớn nhất của sự đổi mới này là nó xuất phát từ việc DeepSeek phải đổi mới do lệnh cấm xuất khẩu chip và công nghệ tiên tiến sang Trung Quốc.

Giờ đây, khi ông Trump trở lại Nhà Trắng và ưa chuộng thuế quan thương mại, Trung Quốc có thể thấy cần phải điều chỉnh lại cách tiếp cận của mình đối với các doanh nhân.

Một số nhà phân tích tin rằng cuộc họp hôm thứ Hai báo hiệu nỗ lực hướng các nhà đầu tư và doanh nghiệp theo các ưu tiên quốc gia của ông Tập, thay vì quay lại thời kỳ tăng trưởng không kiểm soát.

Chủ tịch Trung Quốc ngày càng nhấn mạnh các chính sách mà chính phủ gọi là "phát triển chất lượng cao" và "lực lượng sản xuất mới".

Những ý tưởng như vậy đã được sử dụng để phản ánh sự chuyển đổi từ những động lực tăng trưởng nhanh trước đây, chẳng hạn như đầu tư vào bất động sản và cơ sở hạ tầng, sang các ngành công nghiệp cao cấp như chất bán dẫn, năng lượng sạch và AI.

Mục tiêu là đạt được "hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa" vào năm 2035 - nâng cao mức sống cho mọi người và nền kinh tế được thúc đẩy bởi sản xuất tiên tiến và ít phụ thuộc hơn vào việc nhập khẩu công nghệ nước ngoài.

Ông Tập biết rằng để đạt được điều đó, ông cần có sự tham gia đầy đủ của khu vực tư nhân.

"Thay vì đánh dấu sự kết thúc của sự giám sát trong lĩnh vực công nghệ, sự xuất hiện trở lại của [Jack Ma] cho thấy Bắc Kinh đang chuyển hướng từ hạn chế sang can thiệp có kiểm soát", phó giáo sư tại Đại học Công nghệ Sydney, Marina Zhang, nói với BBC.

"Mặc dù khu vực tư nhân vẫn là trụ cột quan trọng trong tham vọng kinh tế của Trung Quốc, nhưng khu vực này phải phù hợp với các ưu tiên quốc gia - bao gồm khả năng tự chủ trong các công nghệ then chốt và các ngành công nghiệp chiến lược."